معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب به تبیین استعاره‌هایی که در زندگی روزمره ما جریان دارد پرداخته است؛ استعاره‌هایی که برای درک اندیشه، زبان، تجربیات و حتی پیش پاافتاده‌ترین مفاهیم و مسائل زندگی‌مان بر آن استواریم و در نظام مفهومی ما نقشی بسزا ایفا می‌کنند؛ اما بسیاری از دیدگاه‌های سنتی فلسفی نقش اندکی (یا هیچ نقشی) برای آن در فهم جهان ما و خود ما قائل هستند.

استعاره به نظر بیشتر مردم ابزاری برای تخیل شاعرانه و آرایش بلاغی است. موضوع زبانِ غیرعادی است، نه زبان عادی و روزمره. وانگهی استعاره فقط مشخصۀ زبان، یعنی واژه‌ها تعبیر می‌شود نه اندیشه یا رفتار. به همین دلیل بیشتر مردم فکر می‌کنند که بدون استعاره می‌توانند به طور کامل روزگار بگذرانند. برعکس ما دریافته‌ایم که استعاره در زندگی روزمرۀ ما نه‌تنها در زبان، بلکه در اندیشه و عمل نیز نفوذ دارد. ماهیت نظام مفهومی عادی ما، که اندیشه و عمل‌مان مبتنی بر آن است، از بنیاد استعاری است.

مفاهیمی که بر اندیشۀ ما حاکم‌اند، فقط به هوش و خرد محدود نمی‌شوند، بلکه کارکردهای عادی و روزمرۀ ما را نیز کنترل می‌کنند. آنچه ادراک می‌کنیم، چگونه در جهان این طرف آن طرف می‌رویم و چگونه با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم را مفاهیم ساختار می‌بخشند. از این‌رو نظام مفهومی ما در تعریف واقعیت‌های روزمره نقش مرکزی بازی می‌کند. اگر در این گفته که نظام مفهومی ما عمدتاً استعاری است حق با ما باشد، آنگاه نحوۀ تفکر ما، آنچه تجربه می‌کنیم و آنچه به صورت روزمره انجام می‌دهیم، عمدتاً استعاری است.

این کتاب حاصل یک دغدغۀ فکری، از جانب هر دوی نویسندگان در این‌باره بود که مردم چگونه زبان و تجربه خود را می‌‌فهمند ... مارک دریافته بود که بیشتر دیدگاه‌‌های سنتی فلسفی نقش اندکی برای استعاره در فهم جهان ما و خود ما قائل هستند (اگر اصلا نقشی برای آن قبول داشته باشند). جورج شواهد زبانی‌‌ای را کشف کرده بود که نشان می‌‌دادند استعاره در زندگی و اندیشه روزمره رایج است ـ شواهدی که با هیچ‌‌کدام از نظریه‌‌های معاصر انگلیسی ـ آمریکایی در زمینه معنی، هم در فلسفه و هم در زبان‌‌شناسی، سازگار نبودند. استعاره به طور سنتی در این دو رشته در درجۀ دوم اهمیت قرار داشت.

کتاب سی فصل کوتاه دارد که میتوان آنها را به سه گروه تقسیم کرد: فصل‌هایی که در پی آشناکردن مخاطب با مفهوم استعارۀ مفهومی و جزئیات و حواشی آن هستند؛ فصل‌هایی که در پی گزارشی از نتایج حاصل از تمرکز بر این مفهوم نوین و پژوهش‌کردن آن هستند؛ و فصل‌هایی که در پی زدودن تصورهای خطا و بنیادین پیشین در فلسفه و زبان‌شناسی هستند.

در پایان کتاب نیز مقالۀ «نظریۀ معاصر استعاره» نوشتۀ جورج لیکاف آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

1. مفاهیمی که با آنها زندگی می‌کنیم

2. نظام‌مندی مفاهیم استعاری

3. نظام‌مندی استعاری: برجسته‌سازی و پنهان‌سازی

4. استعاره‌های جهتی ـ فضایی

5. استعاره و انسجام فرهنگی

6. استعاره‌های هستی‌شناسی

7. انسان‌انگاری

8. کنایه

9. چالش‌ها در برابر انسجام استعاری

10. چند مثال

11. ماهیت جزیی ساختاربخشی استعاری

12. چگونه نظام مفهومی ما ریشه‌دار می‌شود؟

13. استعاره‌های ساختاری

14. علیت: تا حدی نوظهور و تا حدی استعاری

15. ساختاربخشی منسجم تجربه

16. انسجام استعاری

17. انسجام‌های پیچیده در میان استعاره‌ها

18. برخی پیامدهای نظریه‌های ساختار مفهومی

19. تعریف و فهم

20. استعاره چگونه به صورت معنی می‌دهد

21. معنای جدید

22. خلقِ شباهت

23. استعاره، حقیقت و کنش

24. صدق، حقیقت

25. افسانه‌های عین‌گرایی و ذهن‌گرایی

26. افسانۀ عین‌گرایی در فلسفه و زبان‌شناسی غرب

27. استعاره چگونه محدودیت‌های افسانۀ عین‌گرایی را آشکار می‌سازد

28. برخی نارسایی‌های افسانۀ ذهن‌گرایی

29. بدیل تجربه‌گرا: دادن معنای جدید به افسانۀ قدیمی

30. فهم

پس‌گفتار

مرجع‌ها

پس‌گفتار سال 2003

پیوست: نظریۀ معاصر استعاره