درآمدی بر حوزهها و دپارتمانهای ایرانشناسی در اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن
خلاصه
در حوزه مطالعات ایرانشناسی نیز باز هم کشورهای انگلستان، فرانسه و آلمان پیشتاز بودند. بیتردید مهمترین عامل توجه این کشورها به پژوهش در این زمینه تحت تأثیر متغیرهای گوناگونی است که این عوامل ریشه در تحولات سده بیستم میلادی داشت.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
شرقشناسی تحولی علمی است که از سدههای هفدهم و هجدهم میلادی در نتیجه رخدادهای علمی، فنی و تکینکی در دنیای غرب و با توجه به اهمیتی که دنیای شرق جهت تأمین منافعشان داشت، به صورت علمی نوین در دپارتمانهای دانشگاههای بزرگ مورد توجه قرار گرفت. با این حال باید ریشههای شرقشناسی را در سدههای دورتر جستجو نمود. پس از پایان جنگهای صلیبی و آشنایی اروپاییان با منابع اقتصادی، فرهنگی و ساختار سیاسی دنیای شرق به ویژه مناطق شرقی مدیترانه، آنان در مرحله نخست به عزم تجارت، به سوی شرق رهسپار گردیدند و در نتیجه تجربیات فراوانی که به دست آوردند موجب تشویق اروپاییان به سیاحت در شرق شدند.
وقوع انقلاب صنعتی و انقلاب کبیر فرانسه موجب شتاب شرقشناسی در اروپا شد. برخی نیز ورود ناپلئون به مصر در سال 1799 م. و رمزگشایی کتیبههای باستانی توسط شامپلیون را شروع دوره جدیدی در رویکرد به شرق میدانند. به هر حال با آغاز سده نوزدهم م. دوره اوج شرقشناسی در اروپا است؛ زیرا دولتهای اروپایی به دلیل رشد سرمایهداری و گسترش نظام مستعمراتی، رقابت گستردهای با یکدیگر آغاز نمودند که یکی از ابزارهای لازم جهت تحقق نظام استعماری، تقویت پایههای شرقشناسی در این کشورها بود.
به هر روی تلاشهای شرقشناسان در سده نوزدهم بیشتر با تکیه بر مباحث اسلامشناسی از یکسو و مطالعات باستانشناسی قرار داشت. اما در سده بیستم پس از تلاشهای گسترده در زمینه شرقشناسی، حوزههای مختلف نظیر ایرانشناسی و سایر حوزههای مطالعاتی زیر مجموعه آن شکل گرفت.
در حوزه مطالعات ایرانشناسی نیز باز هم کشورهای انگلستان، فرانسه و آلمان پیشتاز بودند. بیتردید مهمترین عامل توجه این کشورها به پژوهش در این زمینه تحت تأثیر متغیرهای گوناگونی است که این عوامل ریشه در تحولات سده بیستم میلادی داشت؛ عواملی نظیر رقابت دولتهای بزرگ در خاورمیانه بر سر مسأله نفت و انرژی و مسائل ژئوپلتیک، موجب اهمیت ایران در سیاست خارجیشان گشت که به همراه گزارشهای فراوان سیاحان اروپایی از ایران سده هفدهم میلادی ارائه شده بود. ایرانشناسی و خاورشناسی در انگلستان و فرانسه عصر استعار را به جهت اینکه کشورهای یادشده منافع فراوانی در شرق داشتند، باید با توسعه استعماری و منافع آنان در این زمینه تحلیل نمود، در حالی که خاورشناسی در آلمان با رویکرد علمی و دانشگاهی همراه بوده است؛ زیرا آلمانیها در ایران و شرق دارای منافع سیاسی و اقتصادی نبودند. همچنین آمریکا نیز شرقشناسی را به عنوان یکی از شاخصههای سیاست ملی از سده نوزدهم برای توسعه منافع ملی خود دنبال نمود. این سیاست کم و بیش در آمریکا در رویکرد به شرقشناسی و ایرانشناسی تداوم دارد. با این وجود، شرقشناسی و ایرانشناسی از نیمه دوم سده بیستم و بیست و یکم از شکل استعماری کم و بیش خارج گشت و وارد دوران نوینی شد. به ویژه این مسأله درباره فعالیتهای ایرانشناسی در چند دهه اخیر چشمگیر است. فعالیت ایرانیان مهاجر در اروپا جذابیت زیادی برای پژوهشگران اروپایی فراهم آورد و این موضوع موجب تربیت نسل بزرگی از ایرانشناسان در نیمه دوم سده بیستم میلادی در اروپا شد. این ایرانشناسان در حوزهها و مسائل عمده ایرانشناسی پژوهشهای ارزندهای انجام دادند و افزون بر آن نسلی از ایرانشناسان ایرانی را تربیت نمودند که حاصل تلاشهای آنان پژوهشهای ارزندهای است که در نیمه دوم سده بیستم از سوی آنان در حوزههای مختلف نسخهشناسی، باستانشناسی، معماری، تاریخ، ادبیات، مذهب و فرق اسلامی، عرفان و تصوف و سایر شاخههای فرهنگ و تمدن ایرانی به یادگار مانده است.
با آنکه پدیده شرقشناسی و ایرانشناسی همواره با مسائل سیاسی همراه بوده است، اما با این وجود، ایرانشناسان نقشی مهم در بازشناسی هویت ایرانی و کمک به تفهیم و توسعه مبانی ناسیونالیسم ایرانی داشتند. آنان توانستند کم و بیش نقش مهمی در بازشناسی هویت فرهنگی ایفا نمایند. هر چند نقدهایی بر پژوهشهای ایرانشناسان یاد شده وارد است، اما این شیوهها و روشهای از سوی پژوهشگران ایرانی به عنوان الگویی برای پژوهش در این حوزهها تدام یافت. مهمترین تأثیرگذاری ایرانشناسان بزرگ بر پژوهشگران ایرانی، مسأله روششناسی یا همان «متدولوژی» بود. این مسأله تأثیر زیادی در علمیشدن پژوهشهای علوم انسانی و ایرانشناسی در ایران داشت. در زمینه متدولوژی و شیوههای پژوهش هنوز پژوهشگران غربی به جهت بر رونق بودن دانش فلسفه مباحث حوزه نقد و روششناسی، نوآوریهای ارزشمندی دارند.
در این کتاب نویسندگان با هدف بررسی مراکز و مسائل مربوط به ایرانشناسی در کشورهای اروپا، آمریکای شمالی و ژاپن، دپارتمانهای ایرانشناسی این کشورها را مورد پژوهش قرار میدهند. مبنای بررسی نیز نخست کشورهای پیشتاز در حوزه شرقشناسی و ایرانشناسی نظیر انگلستان، فرانسه و آلمان قرار داده شده است و سپس سایر کشورها مورد بررسی قرار گرفته است؛ زیرا از دوره رنسانس این کشورها با فرستادن سیاحان و مأموران خود، زمینه آشنایی دنیای غرب را با شرق نزدیک و ایران فراهم آوردند و سرانجام در سده نوزدهم میلادی با کشفیاتی که در حوزه تکنولوژی، کشف رمزهای خطوط و زبانهای باستانی انجام گرفت، زمینه رشد و گسترش شرقشناسی را فرهم آوردند. حاصل تلاشهای ایرانشناسان در حوزهها و مسائل گوناگون ایرانشناسی، نقش مؤثری در بازشناسی هویت ایرانی داشت و سبب رونق پژوهش در حوزههای فرهنگ و تمدن ایران از سوی پژوهشگران گردید.
این نوشتار «درآمدی بر حوزهها و دپارتمانهای ایرانشناسی در اروپا، آمریکا و ژاپن» نامیده شد؛ زیرا به جهت وسعت پژوهشهایی که ایرانشناسان در زمینه ایرانشناسی انجام دادهاند، برای توضیح و تحلیل پژوهشهای آنان نیاز به مجموعه چند جلدی و دایرۀالمعارفی در این زمینه است. نویسندگان با پژوهش و تحلیل گذرا در نظر دارند تحولاتی را که در این زمینه انجام گرفته است به اجمال مورد بررسی قرار دهند.
فهرست مطالب کتاب:
عنوان
فصل اول: شرقشناسی و ایرانشناسی
فصل دوم: پیشتازان شرقشناسی و ایرانشناسی در اروپای کهن
فصل سوم: جایگاه ایرانشناسی در سایر کشورهای اروپای غربی
فصل چهارم: حوزههای ایرانشناسی در اروپای شرقی و ترکیه
فصل پنجم: نقش روسیه و کشورهای حوزه قفقاز در ایرانشناسی
فصل ششم: حوزهها و مراکز ایرانشناسی در آمریکای شمالی و ژاپن
پربازدید ها بیشتر ...
دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی
حمید مولانادر این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنجگانه به این ترتیب خلاصه شده
درآمدی بر شناخت هنر مدرن
مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوکاین کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبشهای هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر
منابع مشابه بیشتر ...
ایران شناسی ایرانی: هفت گفتار در باب ایرانشناسی بهمثابۀ دانش و رشتۀ دانشگاهی در ایران
گروهی از نویسندگان به کوشش بهزاد کریمیهفت گفتار فراهمشده در این کتاب، ناشی از دغدغۀ پاسخ به عدم تعین مرزهای معرفتی و دانشگاهی ایرانشناسی
زبان فارسی و ایرانشناسی: مجموعه مقالات
نوشته و ترجمۀ محسن شجاعیمطالب گردآمده در این کتاب که همۀ آنها مرتبط با منابع روسی است، میتواند در کار پژوهشگران و علاقمندان