تاریخ سروده‌های حماسی زیر سایۀ شاهنامه فردوسی (تاریخ‌نامه‌های منظوم عصر مغول)
خلاصه
شاخصۀ دورۀ مغول در تاریخ ادبیات ایران، نگارش تاریخ و تاریخ‌نگاری است. تاریخ‌نگاری ایرانی گرچه تا دورۀ مغول در قالب تاریخ‌نگاری اسلامی به طور متوسط به شکوفایی رسیده بود، اما از این زمان به بعد در حوزۀ ادبیات علمی ایران به عنوان یکی از عرصه‌های بارونق و پرثمر مطرح گردید.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
شاهنامۀ فردوسی محصول شرایط خاص دورانی است که آن دوران یکی از بزنگاه‌های تاریخ ایران بوده ست؛ عصری که رقابت نژادی ایرانیان و اعراب به اوج خود رسیده بود. ایرانیان با عقبۀ فرهنگی خود در برابر همجمه‌های همه‌جانبۀ اعراب، به دفاع از تمدن کهن خود برخاستند. این جدال که به نهضت شعوبیه در تاریخ مشهور است، در واقع رویارویی ناسیونالیستی ایرانیان و اعراب در زمینه‌های مختلف است.
در دوره‌های پس از سقوط حکومت‌های ایرانی‌تبار و روی کار آمدن ترکان در ایران، رفته‌رفته روح حماسه به افول گرایید. از قرن ششم به بعد، نظم تاریخ در عرصۀ شاهنامه‌سرایی شروع شد و در دورۀ مغول، حماسه‌سرایی تاریخی رونق یافت.
شاخصۀ دورۀ مغول در تاریخ ادبیات ایران، نگارش تاریخ و تاریخ‌نگاری است. تاریخ‌نگاری ایرانی گرچه تا دورۀ مغول در قالب تاریخ‌نگاری اسلامی به طور متوسط به شکوفایی رسیده بود، اما از این زمان به بعد در حوزۀ ادبیات علمی ایران به عنوان یکی از عرصه‌های بارونق و پرثمر مطرح گردید. مسئلۀ مهم در زمینۀ تاریخ‌نگاری ایران در این دوره آن است که برعکس دوره‌های پیش که تاریخ‌های فارسی نسبت به تواریخ عربی در حاشیه بود، از دورۀ مغول به بعد، تاریخ‌نویسان بیشتر به سمت فارسی‌نویسی گرایش داشتند و از این زمان بود که زبان فارسی، زبان اصلی تاریخ‌نگاری شد.
پس از گذار از دورۀ نخست حماسه‌سرایی یعنی دورۀ نظم حماسه‌های ملی، دوران پس از سدۀ ششم هجری به‌ویژه دورۀ مغول و تیموری را می‌توان مرحلۀ دوم این نوع ادبی به شمار آورد. در این دوره تاریخ‌نگاری باعث شد تا منظومه‌های تاریخی جایگزین منظومه‌های حماسی ـ ملی شود. در دورۀ دوم حوادث تاریخی یا داستان‌های قهرمانی مربوط به افراد تاریخی به موضوع اصلی شاهنامه‌ها تبدیل شد. نهضت نظم منظومه‌های تاریخی در عهد تیموریان به رشد و ترقی رسیده و اگرچه تا عصر قاجار ادامه یافت، اما در ادامۀ این روند پیشوایان و قهرمانان مذهبی ـ به ویژه شیعی ـ نیز موضوع شاهنامه‌ها قرار گرفت.
در دورۀ مغول دو گروه منظومۀ تاریخ عمومی به رشتۀ نظم درآمده‌اند؛ گروه اول تاریخ‌نامه‌هایی که تاریخ ایران و در یک مورد تاریخ هندوستان را روایت کرده‌اند. گروه دوم تاریخ‌نامه‌هایی هستند که هدف‌شان ارائۀ تاریخ عمومی قوم مغول از روزگار تقسیم جهان بین فرزندان نوح پیامبر تا زمانۀ سراینده است. این دو گروه در فصل دوم کتاب بررسی شده‌اند.
تاریخ‌های سلسله‌ای یا دودمانی، تاریخ‌هایی هستند که رخدادهای مربوط به یک سلسلۀ حکومتی را شرح داده‌اند. گاهی مؤلفین اینگونه تاریخ‌ها با اشاره‌ای مختصر به نسب یا نخستین شخص شناخته‌شدۀ خاندان حکومتی موردنظرشان، حوادث مربوط به این سلسله را از زمان تأسیس تا عهد خود پی گرفته‌اند؛ در برخی موارد نیز تاریخ‌نگار تنها دورۀ زمانی خاصی از دوران حکومت یک سلسله را مدنظر دارد. در دورۀ مغول تاریخ‌های منظوم شناخته‌شده‌ای که در زمرۀ تاریخ‌های سلسله‌ای قرار می‌گیرند، پیرامون سلسله‌های ایلخانان، سلجوقیان روم، آل کرت، شبانکاران و تغلقشاهیان نظم یافته‌اند. این تاریخ‌نامه‌ها در فصل سوم بررسی شده‌اند.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
فصل یکم: تاریخ‌نگاری، شاهنامه‌نگاری و شکل‌گیری تاریخ‌نگاری منظوم
1. شکوفایی تاریخ‌نگاری
2. شاهنامه‌نگری و شاهنامه‌نگاری
3. درآمدی بر تاریخ‌نگار منظوم
4. تاریخ‌نامه‌های منظوم (از ابتدا تا آغاز عهد مغول)
فصل دوم: تاریخ سروده‌های عمومی
1. تاریخ‌نامه‌های منظوم دربارۀ تاریخ عمومی ایران در دورۀ اسلامی
2. تاریخ‌نامه‌ای منظوم دربارۀ تاریخ عمومی هند در دورۀ اسلامی
3. تاریخ‌نامه‌های منظوم دربارۀ تاریخ عمومی مغولان
فصل سوم: تاریخ سروده‌های سلسله‌ای
1. تاریخ‌نامه‌های منظوم دربارۀ سلسلۀ ایلخانان
2. تاریخ‌نامه‌های منظوم دربارۀ سلسلۀ سلجوقیان روم
3. تاریخ‌نامه‌های منظوم دربارۀ سلسلۀ آل کرت
4. تاریخ‌نامه‌ای منظوم دربارۀ سلسلۀ ملوک شبانکاره
5. تاریخ‌نامه‌ای منظوم دربارۀ سلسلۀ تغلقشاهیه
فرجام سخن
کتابنامه
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
آیین های ایل شاهسون بغدادی
یعقوبعلی دارابیدر این کتاب ضمن معرفی ایل شاهسون بغدادی در گذر تاریخ، آیین‌های دینی و آداب و رسوم اجتماعی این ایل بر
زندگی‌نامه و خدمات علنی و فرهنگی محمدتقی بهار (ملک‌الشعراء)
جمعی از نویسندگان زیرنظر کاوه خورابهبیشک در ساحت ادبیات و فرهنگ ایران معاصر، به‌ویژه در زمینۀ ارتباط با ادبیات کهن و پربار ما که بزرگان
نظری یافت نشد.