سارتر در ایران؛ بررسی نقش تأثیرگذار ژان پل سارتر در اندیشه روشنفکران ایران و شکلگیری کافههای روشنفکری در دهههای چهل و پنجاه
خلاصه
این کتاب قصد آن ندارد که سارتر را از حد معمول خود فراتر جلوه دهد و تبلیغی برای اگزیستانسیالیسم وی باشد. در این کتاب البته سارتر، سارتر است؛ نه فراتر و نه فروتر.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
این کتاب قصد آن ندارد که سارتر را از حد معمول خود فراتر جلوه دهد و تبلیغی برای اگزیستانسیالیسم وی باشد. در این کتاب البته سارتر، سارتر است؛ نه فراتر و نه فروتر. این کتاب میخواهد بر این امر اصرار ورزد که اگر اندیشه سارتر در قالب «سارترزدگی» یا «سارترگرایی» به این جغرافیای فکری راه گشود و دو دهه از تاریخ روشنفکری ایران را تحت تأثیر خود قرار داد، بیارتباط با شرایط کشور و جهان نبود. اقتضای زمانه بود. شرایط سیاسی، اجتماعی کشور و جهان این گونه ایجاب می کرد. گذشت از آن، سارتر و اندیشههای او زاده دوران خود بود. در باب موضوعاتی چند، گفتهها داشت؛ «انسان، محکوم به آزادی»، «ادبیات متعهد» و «روشنفکر مسئول» در صدر آن گفتهها بود که چونان سلاحی کارآمد و کارساز کما بیش به کار روشنفکران انقلابی، آرمانی و ایدئولوژیزده آن دوران میآمد و ایضاً فلسفه اصالت وجود که واکنشی شدید در برابر ناملایمات قرن بود. انقلابیون را در راه مبارزه مدد میرساند.
اگر نگارنده قلم در جهت نقش تأثیرگذار سارتر بر جغرافیای فکری ایران چرخانیده است و به طور کلی بر واژه «سارترزدگی» مهر تأیید نهاده است به منزلۀ مثبت انگاشتن و ارزشگذاری اندیشههای سارتر نیست، بلکه عزم آن را داشته است که تنها انگشت اشارت بر واقعیتی آشکار و پنهان از تاریخ تفکر این مرز و بوم بنشاند و در حد توان اوراقی از این تاریخ کما بیش سر به مهر را برای مخاطبان جوان و علاقهمندِ زمانۀ حاضر بازگشاید. این کتاب در هفت فصل تنظیم شده است.
در فصل نخست با عنوان «فیلسوف عصر»، شرایط حاکم بر قرن بیستم و ظهور جنبشهای فکری و مکاتب فلسفی از جمله اگزیستانسیالیسم و نقش جریانساز و تأثیرگذار فیلسوف فرانسوی و صاحب نامی چون ژان پل سارتر در ویترین جهانی و نیز کلیاتی از ردپای افکار و اندیشههای وی در ایرانزمین مورد بحث و نظر قرار میگیرد. در همین فصل، بخشی هم به آثار سارتر در ایران با تکیه بر دهههای چهل و پنجاه اختصاص داده شده است.
«زندگینامه و آرا و نظرات»، عنوان فصل دوم از این کتاب را تشکیل میدهد. در این فصل، زندگینامه سارتر و آرا و نظرات او، خاصه نظریه معروف وی با عناوین «ادبیات متعهد» و «آزادی و انتخاب»، در دو بخش مستقل «گنجینه کوچک» و «قهرمانی در هیئت افلیج مادرزاد» مورد بازخوانی قرار میگیرد.
فصل سوم که عنوان «سایه سارتر به روشنفکران ایران» را به خود اختصاص داده است در دو بخش مستقل، تأثیرات افکار سارتر بر مجموعه آثار سرحلقههای جریان روشنفکری، یعنی جلال آل احمد و علی شریعتی، مورد توجه و تأمل قرار میگیرد.
«شعاع اندیشه سارتر بر منتقدین» عنوان فصل حاشیهای و البته چهارم این مجموعه را به خود اختصاص میدهد. در این بخش به پارهای از دیدگاههای انتقادی شخصیتهایی همچون مرتضی مطهری و سیداحمد فردید به آرا و اندیشههای سارتر اشاره میشود.
در فصل پنجم که عنوان «سایه سارتر بر ادبیات ایران» را بر پیشانی خود دارد، نگارنده میکوشد در دو بخش جداگانه جای پای سارتر را به طور مختصر در سبکی از داستاننویسی در ایران که به سبک تهران و اصفهان معروف است و نیز در شعر شعرایی چون احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث پیدا کند. «سارتر و نهضتهای آزادیبخش» عنوان فصل ششم از این کتاب را تشکیل میدهد. در این فصل، مجموعه اقدامات سارتر در نقش «رئیس جمعیت دفاع از زندانیان سیاسی ایران» در حمایت از مبارزین ایران در رژیم پهلوی مورد اشاره قرار میگیرد.
پایانبخش این کتاب که در فصل هفتم آمده است، نقش تأثیرگذار ژان پل سارتر در شکلگیری کافههای روشنفکری در تهران، همچون: کافه نادری، کافه فیروز، کافه فردوسی و بسیاری از کافههای روشنفکری دیگر و نیز مباحث مطروحه در این کافهها حول محور سارتر با عنوان «کافههای روشنفکری» مورد بحث و نظر قرار میگیرد.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
1. فیلسوف عصر
2. زندگینامه، آرا و نظرات
3. سایه سارتر بر روشنفکران ایران
4. شعاع اندیشه سارتر بر منتقدین
5. سایه سارتر بر ادبیات ایران
6. سارتر و نهضتهای آزادیبخش
7. نقش سارتر در شکلگیری کافههای روشنفکری
منابع و مآخذ
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
اویسنا: مابعدالطبیعۀ ابنسینا در غرب قرونوسطا (مجموعه مقالات)
گروهی از نویسندگاناین کتاب ترجمۀ مقالاتی دربارۀ بازتاب آرای اندیشمندان مسلمان به طور مشخص ابنسینا در غرب لاتینی است.
هنر و فرهنگ فراگیر و جهانی تخت جمشید
علیاصغر سلحشورآنچه تخت جمشید را از دیگر پایتختهای هخامنشی جدا میکند، شکلگیری و توسعۀ هنر درباری و سلطنتی هخامنش
دیگر آثار نویسنده
غربت علم: علم و تکنولوژی در کشاکش مدح و ذم
احمد راسخی لنگرودیاگر گفته میشود غربت علم، مقصود اینكه علم در تاریخ خود با وجود آنهمه توجهات و كانون مراجعات، هموا
منوچهر بزرگمهر: از پیشروان نهضت ترجمه متون فلسفی و پرچمدار فلسفۀ تحلیلی در ایران
احمد راسخی لنگرودیمنوچهر بزرگمهر از زمره نويسندگاني بود كه در دهه بيست وارد صنعت نفت شد و در نقش فردي صاحب قلم، حلقه ا
نظری یافت نشد.