معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب در واقع  پاسخی انتقادی به نحوه‌ زندگی انسان معاصر و الگوهای طبقاتی و تبعیض‌آمیز جوامع است.

ادبیات کودک‌واره، زبان دل است و هدف و بهانه‌اش، هنوز انسان و انسانیت است؛ نگرانی‌هایش ساده‌اندیشانه، شادی‌هایش پیش پا افتاده و کودکانه، و شیطنت‌هایش مفرح و بازی‌گوشانه است. و این همه مدت‌ها است به امری زائد و دست‌وپاگیر تبدیل شده‌اند؛ زیرا در دوره و زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که یا درگیر مناسبات طبقاتی، نژادی است یا ستیزه‌های دینی و قومی ..... . به‌هرحال در لابلای ابتذال برآمده از چنین فضایی است که کودک‌وارگی، دست به کار ساختن قلمروِ خاص خود در جهان ادبیات شده است؛ زیرا از همان ابتدای فعالیتش، آرام و بدون هرگونه هیاهو، به جای پذیرش واقعیتِ تحمیلیِ ساختارهای روزمره، قاطعانه «نه» گفته و به تخیل روی آورده است. جایی که بتوان در برابر زشتی‌های به اصطلاح فراگیر و جهان‌شمول، از حساسیت‌های بشری محافظت کند. جایی را ساخته است مثل «مئی‌په»؛ همان شهر امن و خیالی که فرانسواز (قهرمان داستان آندره موروا ) برای خود ساخته است. موروا این شهر خیالیِ ساخته و پرداخته ذهن فرانسواز را اینگونه توصیف می‌کند: «بچه‌ها سراسر روز را در باغ‌های بزرگ بازی می‌کنند. همه سرگرم تفریحند. پدرها صبح تا شام روزنامه و کتاب نمی‌خوانند، وقتی آنها را به شرکت در یک بازی کوچک دعوت کنی، در جواب نمی‌گویند که: "کار دارم". اصلا آنجا بچه‌ها، پدر و مادرشان را خود انتخاب می‌کنند و از مغازه‌ها می‌خرند».
کودک‌وارگی ادبیات، پاسخی انتقادی به نحوۀ زندگیِ مبتذلی است که انسان معاصر برای خود رقم زده است؛ همان ابتذال برخاسته از الگوهای حاکم طبقاتی و تبعیض‌آمیزی که فی‌المثل کلود کوچولو را وامی‌دارد تا در جمع رفقایش، نادانسته و در عین معصومیت، پدر فقیر و بدلباس خود را به جای «پدر»، «آقا» خطاب کند؛ از این‌رو می‌توان گفت این ادبیات بانگی است در اعتراض به روابط مبتنی بر سلسله‌مراتب؛ هانری دو ورنوا در داستان «آقا» می‌نویسد: «گویی پلی که آنها را به همدیگر مربوط می‌ساخت، درهم شکست. مسیو پونتونیه با همان حیرتِ وحشت‌آلودی که سابقاً در حضور زنش احساس می‌کرد، پسر خود را نگاه کرد»... ادبیات کودک‌واره به غم و حسِ تنهایی چنین وحشتی می‌اندیشد. به موسیو پونتونیه‌هایی که مدت‌ها است به حاشیه رانده شده‌اند؛ پس این ادبیات از حساسیت بالایی برخوردار است و هنوز نسبت به بی‌عدالتی، واکنش‌های قاطع و سریعی نشان می‌دهد.

از این‌رو قلمرو کودک‌وارگی ادبیات، بسیار وسیع است. نشانه‌ها و فعالیتش، برخاسته از مسائل روزمره، نفس زندگی و نحوه‌های بودن است. باری، از دیگر دل‌مشغولی‌های ادبیات کودک‌واره، پرداختن به تفسیری جدید از «حقیقت» است. در زمانۀ عدم قطعیت و شرایطِ چندگانه حقیقت، میلان کوندرا، از جمله نویسندگانِ خلاقی است که به استقبال این شرایط می‌رود و به نظر می‌رسد استقبال او از این وضعیت بی‌دلیل نباشد؛ زیرا تحت چنین شرایطی است که وی می‌تواند با اتکا به ریختار چندبُعدیِ معضلات وجودیِ عصر حاضر، شخصیت‌های رمان خویش را ـ همچون آدم‌ها در قلمرو روزمره ـ، در موقعیت‌های دشواری قرار دهد تا خارج از مدار سنت، مسائل اخلاقی را تجربه کنند. به بیانی دیدن موقعیت‌های بی‌ثبات از فاصلۀ نزدیک. جایی که بر خلاف تصورات سنتی، آدمی نه با آزادی بیشتر، بل با مسئولیت نسبت به خود و موقعیت خویش در قبال آزادی مواجه می‌شود؛ باز لازم است این شیوه مواجهه با مسئولیت‌های موقعیتی را بهتر توضیح دهیم و شاید بهترین مثال، رویارویی کودکان با موقعیت‌هایشان است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

کودکی دیرآمده هلن

قهرمان امروز و تغییر در وضعیت وجودی

خانه دوستی کجاست؟

موندو: حرمت به ناشناختگی و ساختارشکنی قلمرو رسمی

آقا: انسان حاشیه‌ای در ساختارقدرت خانواده

شیزوفرنی به‌مثابه عنصری ضروری در جهان امروز؟

معامله با شیطان

رمزگشایی از معجزات در عصر مدرن

مجازات نیکلا

کودکی و مرگ

برشت و شجاعت سقراطی

ساختارشکنی در شنل‌قرمزی

سخنی کوتاه درباره افسانه‌های عامیانه

افسانه‌ای از ایران

افسانه‌ای از ایتالیا

افسانه‌ای از برزیل

افسانه‌ای از سرخپوستان آمریکا