پس از سکوت تا کوچ؛ مجموعه اشعار محمدرضا نعمتیزاده (1367 ـ 1313 ش)
خلاصه
آنچه در این کتاب فراروی صاحبنظران و علاقهمندان شعر معاصر و ادبیات انقلاب اسلامی قرار گرفته، مجموعه سرودههای استاد مرحوم محمدرضا نعمتیزاده است. مرحوم نعمتیزاده با وجود اینکه از شاعران پیشرو جنوب کشور و از پیشکسوتان ادبیات انقلاب اسلامی به شمار میآید، در سالهای اخیر کمتر مورد توجه محافل علمی و ادبی قرار گرفته است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
آنچه در این کتاب فراروی صاحبنظران و علاقهمندان شعر معاصر و ادبیات انقلاب اسلامی قرار گرفته، مجموعه سرودههای استاد مرحوم محمدرضا نعمتیزاده است. مرحوم نعمتیزاده با وجود اینکه از شاعران پیشرو جنوب کشور و از پیشکسوتان ادبیات انقلاب اسلامی به شمار میآید، در سالهای اخیر کمتر مورد توجه محافل علمی و ادبی قرار گرفته است.
محمدرضا نعمتیزاده، فرزند نورالله، متولد دهم اسفندماه 1313 ش در بوشهر، شاعر، مترجم، منتقد، محقق، خطیب، مبارزه سیاسی و انساندوست بوشهری است. پدر و عمویش، حسین سالها پیش از این تاریخ با خاندان خود از فرّاشبند، واقع در 56 کیلومتری غرب شهرستان فیروزآباد فارسی به بوشهر مهاجرت کرده بودند. محمدرضا از دورۀ دبیرستان به سرودن شعر ذوق و شوق بسیار نشان میداد، خوب میسرود، خوب مینوشت و خوب سخن میگفت. پس از پایان دورۀ دبیرستان به دانشسرای مقدماتی شیراز رفت و پس از فراغت از تحصیل معلم شد و در بخشها، شهرها و روستاهای بوشهر آن روز، از جمله چاه کوتاه، جم و ریز و بندر دیلم، به تدریس پرداخت، در این مدت بود که نخستین تجربههای غربت را در شعر خویش متجلی ساخت.
سرودههای او در این دوره، بیشتر شامل غزل، دوبیتی و چهارپاره میشود. در سال 1334 نخستین مجموعۀ شعر خود را، با تخلص «م.ن.کاوه»، در دفتر کوچکی به نام «پس از سکوت» منتشر کرد که فریدون مشیری بر آن مقدمهای نوشت.
ویژگیهای متفاوت شعری، تربیت نسلی از شاعران جنوب و حضور در عرصۀ مبارزات سیاسی ـ طی چند دهه، از روزگار ملی شدن صنعت نفت تا انقلاب اسلامی ـ و نیز شرکت در میدانهای دفاع مقدس، جایگاه خاصی را در شعر و مبارزات معاصر برای مرحوم نعمتیزاده ایجاد کرده است.
او حافظهای بسیار قوی داشت، اشعار و مطالب فروان در ذهنش ضبط بود. از ادعا و خودستایی دوری میکرد و هیچکس از او رنجی نداشت، کلامی پرطنین، سنگین، شمرده و باب طبع مستمع داشت. در دوستی ثابتقدم بود. از آدمهای متکبر و خودخواه بیزاری میجست؛ صاحبدلی بیریا و درویشی بیادعا، که با همۀ بیادعایی، شعرش در اوج بود. افزون بر شعر سنتی، او نخستین کسی بود که در بوشهر به وزن نیمای شعر سرود؛ به همین دلیل او را «نیمای جنوب» گفتهاند.
نعمتیزاده ذاتاً شاعر بود، جوش و خروش و به اصطلاح جنون شاعری در وجودش موج میزد. در گونههای مختلف شعر، اعم از دوبیتی، رباعی، غزل، چهارپاره، مثنوی، منظومههای بلند در عروض نیمایی، اشعار دووزنی و دوقافیهای طبعآزمایی میکرد. شعر او ساده، روان، مردمی و اجتماعی است، پیچیدگی و ابهام در شعرش کمتر دیده میشود، اما اوج تشبیه و استعاره و خیال در شعرش آشکارا است. گرچه صراحت در بیان به شعر لطمه میزند، در شعر عاشقانۀ نعمتیزاده صراحت به زیبایی کلام افزوده است. او در سرودن غزل، در منطقۀ جنوب نظیر نداشت. در تازگی بیان، شیوایی گفتار و کاربرد واژهها و تشبیهات بسیار توانا بود.
این کتاب حاوی 20 قطعه شعر بلند و کوتاه و بیشتر در همان حالوهوای سرودههای شاعرانی مثل فریدون مشیری بود. پس از انتشار مجموعۀ «پس از سکوت»، نعمتیزاده در سکوتی طولانی فرورفت؛ در این ایام بسیار سرود و کمتر منتشر ساخت. او شعرهایش را تنها در محفل دوستان و در مدرسه و کلاس میخواند. در همین دوران سکوت بود که زبان تحولیافته و مستقل او تکوین یافت.
بخشی از سرودههای این کتاب، پیش از این در مجموعههای پس ازسکوت و کتابهای دیگر مرحوم نعمتیزاده منتشر شده است؛ اما بخش عمدۀ آثار این کتاب، برای نخستین بار به چاپ میرسد. گفتنی است که مجموعۀ آثار مرحوم نعمتیزاده، بیش از اینهاست؛ در اینجا تلاش شده با صرف نظر کردن از سیاه مشقها و نمونههای یادداشتهای اولیه، تنها اشعاری ویراسته و در یک مجلد منتشر شودند که صورت شعر کامل را داشتهاند.
در تدوین اشعار، نخست به تاریخ آنها توجه شده و سرودهها براساس تاریخ مرتب شدهاند تا خواننده، در مرور آنها به تحول اندیشه و سلوک شعری مصنف آنها پی ببرد. طبعاً این چینش، در سرودههای تاریخمند ممکن بود؛ بنابراین به ناچار، اشعاری که تاریخی ذیل آنها ذکر نشده بود به بخش پایانی کتاب منتقل شدهاند. پارهای از سرودهها هم به لحاظ مضمون. فضای مشابهی داشتند، شاعر این سرودهها را بهصورت مسلسل شمارهگذاری کرده بود. درج این سرودهها در کتاب، بر مبنای شمارهگذاری شاعر صورت گرفته است نه ترتیب تاریخی، مثل سرودههایی که با عنوان «انسان کوه» در دفتر مرحوم نعمتیزاده شماره خورده است.
در این کتاب تلاش شده صورت حروفنگاری شدۀ اشعار با دستنویسهای شاعر مطابقه داده شود و به صورتهای قطعی و روایت شخصی شاعر دست یابیم. در مواردی به دلیل ناخوانا بودن یا ویرایشهای بعدی شاعر، کار دشوار بود و به همین دلیل در پاورقی به نسخه بدلها و روایتهای دیگر شعر هم اشاره شود. بعضی کلمات در میان [ ] آمده تا به اصالت آثار لطمهای وارد نشود.
فهرست مطالب کتاب:
سالشمار زندگی
مقدمه
زندگی و شعر
سرودههای شاعران دیگر
اشعار
تصاویر
نمایهها
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
نظری یافت نشد.