معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

صادق چوبک در 15 تیر سال 1295 در بوشهر چشم به جهان گشود. او با اینکه خیلی زود مجبور به ترک زادگاهش شد و در فراز و نشیب‌های زندگی چند دهۀ پایانی عمرش را دور از ایران گذراند؛ ولی هیچ‌گاه آنجا را فراموش نکرد و حتی تلاش نکرد تا لهجۀ بوشهری‌اش را تغییر دهد. علاقۀ چوبک به زادگاهش به حدی بود که سال‌ها بعد رمان مهم «سنگ صبور» را به آن شهر تقدیم کرد. چوبک جوان وقتی داستان‌نویسی را آغاز کرد، صادق هدایت نویسنده‌ای میانسال و مطرح بود. هدایت گرچه مانند عقاب بر بسیاری از هم‌نسلان و نویسندگان جوان سایه افکنده بود و با وجود اعتقاد زیادی که چوبک به داستان‌نویسی هدایت داشت، ولی هیچ‌گاه حاضر به تقلید از او نشد.

چوبک با وجود مشغلۀ زیاد در تئاتر هم فعالیت داشت. او از دوست‌داران جدی تئاتر بود و در نمایش «سرباز شکلاتی» اثر جرج برنارد شاو ترجمۀ سیمین دانشور نقش سروان بلانچلی را در کنار بهرام دریابیگی از نامداران تئاتر آن روز ایفا کرد. این نمایش در اردیبهشت سال 1326 با نظارت الول ساتن در تالار «گرین روم» تهران به نمایش درآمد.

چاپ مجموعه داستان «خیمه‌شب‌بازی» در سال 1324 که نقطه عطفی در داستان‌نویسی فارسی بود، شهرتی فراوان برای چوبک به ارمغان آورد؛ به حدی که از او دعوت شد تا در نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران در سال 1325 در تهران شرکت کند. دومین مجموعه داستان چوبک با نام «انتری که لوطیش مرده بود» در سال 1328 منتشر شد. در این مجموعه، داستان «انتری که لوطیش مرده بود» در زمرۀ درخشان‌ترین داستان‌های ادبیات فارسی است. همان زمان دکتر خانلری از پاریس برای چوبک نامۀ تحسین‌برانگیز بلندی نوشت.

سال 1344 سالی پربار برای چوبک بود. «روز اول قبر» در مرداد و «چراغ آخر» در اسفندماه چاپ شد. چاپ رمان «سنگ صبور» در سال 1345 در ادبیات داستانی فارسی اتفاقی مهم بود. این رمان توجه بسیاری از صاحب‌نظران را به خود جلب کرد؛ حتی عده‌ای آن را شاهکار بی‌بدیل داستان‌نویسی معاصر ایران دانستند.

چوبک نویسندۀ بزرگی بود که عمری را صرف خواندن و نوشتن کرده بود. پس نابینایی برای او تفاوت چندانی با مرگ نداشت. قدسی‌خانم (همسر چوبک) برای اینکه اندکی از این مصیبت بکاهد، گاهی برایش کتاب می‌خواند و در مواردی از کتابخانۀ عمومی کنگره کتاب‌های صوتی به عاریت می‌گرفت. صادق چوبک بالاخره در 12 تیرماه سال 1375 در شهر برکلی آمریکا درگذشت. به این ترتیب خاموشی ابدی چوبک مانند دیگر داستان‌نویسان مطرح ادبیات معاصر محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، بزرگ علوی و غلامحسین ساعدی در دیار غربت بود.

این کتاب تحلیل و بررسی زندگی و آثار صادق چوبک است. در بخش اول این کتاب زندگی و آثار چوبک تحلیل و بررسی شده است.

صادق چوبک جزء داستان‌نویسان پیشرو بعد از دوران مشروطه است. او داستان‌نویسی را با داستان کوتاه شروع کرد و بعد دو رمان نوشت. او با چاپ اولین داستان‌هایش با حضوری قدرتمندانه نشان داد که در این حیطه تا چه حد جدی بوده است. او در دورانی می‌نوشت که ایران دچار بحران‌های شدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بود. ناکامی‌های انقلاب مشروطه، وقوع جنگ جهانی دوم و مبارزات ملت در جریان ملی‌شدن صنعت نفت هر یک بر جامعۀ ایران تأثیری عمیق نهاده بود. وی با برداشت‌هایی هنری از کثیف‌ترین و منحوس‌ترین لایه‌های اجتماعی، نشان داد که تا چه حد داستان‌نویسی پیشرو است. در بخش دوم به جنبۀ داستان‌نویسی صادق چوبک پرداخته شده است. در این بخش داستان‌های «خیمه‌شب‌بازی»، «انتری که لوطیش مرده بود»، «تنگسیر»، «روز اول قبر»، «چراغ آخر» و «سنگ صبور» نقد و بررسی شده‌اند.

بخش بعدی سال‌شمار زندگی و آثار صادق چوبک است. در پیوست‌های این کتاب ابتدا تصویری از صادق هدایت به همراه فرزند چوبک آورده شده، و سپس دو داستان کوتاه از پرویز رسولی و صادق چوبک که به صادق هدایت نوشته، آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیرمردی که خاکستر وجودش را به اقیانوس سپرد

نویسنده‌ای که قلمش را در جوهر خون ما فرو برد

سال‌شمار زندگی و آثار صادق چوبک

منابع

پیوست شمارۀ یک: صادق هدایت در کنار فرزند دوم صادق چوبک، بابک

پیوست شمارۀ دو: شیرمحمد/ پرویز رسولی

پیوست شمارۀ سه: اسائه ادب/ صادق چوبک