۱۱۶۹
۴۶۲
بررسی آموزش زبان؛ از روش تا پساروش

بررسی آموزش زبان؛ از روش تا پساروش

پدیدآور: کوماراوادی ولو ناشر: خاموشتاریخ چاپ: ۱۳۹۶مترجم: طلیعه منصوری مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۳۰۰شابک: 1ـ43ـ8330ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۵۶۴

خلاصه

آموزش زبان دوم/ خارجی یک حوزۀ میان‌رشته‌ای است که متأثر از سه حوزۀ فلسفه، روان‌شناسی و زبان‌شناسی است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

آموزش زبان دوم/ خارجی یک حوزۀ میان‌رشته‌ای است که متأثر از سه حوزۀ فلسفه، روان‌شناسی و زبان‌شناسی است. فلسفه به دنبال تبیین چگونگی ادراک ما از جهان خارج است؛ روان‌شناسی چگونگی یادگیری ما را مورد بررسی قرار می‌دهد و زبان‌شناسی نیز، چگونگی فراگیری زبان را می‌کاود. بنابراین آموزگار، مدرس یا استاد زبان باید دیدگاه‌های متعارف فلسفه، روان‌شناسی و زبان‌شناسی را بشناسد؛ زیرا آموزش زبان و رویکردها و روش‌های آن متأثر از تحولات این سه زمینۀ علمی است. در حقیقت، علم‌ورزی در حوزۀ آموزش زبان متأثر از نتایج تحقیقات و پژوهش‌های علمی در فلسفه، روان‌شناسی و زبان‌شناسی است.

علم زبان‌شناسی نیز متأثر از دو دیدگاه فلسفی خردگرا و تجربه‌گرا، ممکن است فراگیری زبان را اکتسابی، ذاتی یا تعاملی قلمداد کند؛ زبان‌شناسی ساخت‌گرا فراگیری زبان را اکتسابی می‌داند؛ زبان‌شناسی صورت‌گرا و مشخصاً زبان‌شناسی زایشی این پدیده را ذاتی می‌پندارد و زبان‌شناسی نقش‌گرا نیز بخشی از فراگیری زبان را اکتسابی و بخشی دیگر را ذاتی قلمداد می‌کند.

آموزش زبان دوم/ خارجی خود دارای سه ساحت اصلی است که عبارتند از برنامه‌ریزی، آموزش و سنجش. محصول نهایی این سه ساحت، یادگیری زبان است. این سه ساحت، به عنوان اجزاء تفکیک‌ناپذیر علم آموزش زبان، متأثر از نتایج علم‌ورزی در حوزه‌های فلسفه و روان‌شناسی و زبان‌شناسی هستند.

این کتاب نوشتۀ کوماراوادیولو اثری است فاخر در حوزۀ آموزش زبان دوم/ خارجی که روند تحولات این حوزۀ مهم و کاربردی را به خوبی ترسیم کرده و توضیح داده است. منظور از پساروش، رویکردهای آموزشی جدیدی است که در دو دهۀ اخیر مطرح شده و به جای جستجوی یک روش جهانی برای آموزش زبان دوم/ خارجی، عمدتاً به اصول روش‌شناختی و فرایندهای آموزش توجه دارند.

این کتاب می‌تواند منبعی خوب برای درس «اصول و فنون آموزش زبان دوم یا خارجی» باشد که به عنوان یک درس پیش‌نیاز در مقطع کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان ارائه می‌شود. کتاب در ده فصل گردآوری شده است. در فصل اول این کتاب، اصول آموزشی خاصی دربارۀ مولفه‌های توانش و حوزه‌های دانش/ توانایی بیان شده و یاد داده می‌شود که در حقیقت، معرفی انواع مختلف توانش موجب شده تا نقش نظام‌مند و گفتمانی زبان را بهتر درک کنیم. با وجود این بهتر است در رابطه با مباحث مرتبط با آموزش و یادگیری زبان، مؤلفه‌های مختلف توانش را به دو دستۀ عمده تقسیم کرد: دانش/ توانایی زبانی و دانش/ توانایی کاربردی.

در فصل دوم، پنج مفهوم عمده که زنجیرۀ درونداد ـ برونداد را تشکیل می‌دهد، مورد بررسی قرار گرفته است: درونداد، درون‌یافت، عوامل درون‌یافت، فرایندهای درون‌یافت و برونداد. زیرا این مفاهیم به زبان دوم آموزی بزرگسالان در بافت رسمی مربوط است و سپس نسخۀ اصلاح‌شدۀ آنچه آن را چارچوب تعاملی فرایندهای درون‌یافت نامیده‌اند ارائه می‌شود. در این فصل این کار را با ادغام دیدگاه‌های نظری و تجربی حاصل از حوزه‌هایی نظیر فراگیری زبان دوم، روان‌شناختی و پردازش اطلاعات انجام می‌دهند. در فصل سوم هدف بررسی جامع چگونگی ارتباط این نوع طرح درس‌ها با جنبه‌های دیگر آموزش مانند راهبردهای آموزشی، تولید کتاب و معیارهای ارزیابی نیست. در این فصل جنبه‌های مختلف درونداد، تعامل و طراحی برنامۀ درسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. زیرا این سه مورد بر آموزش کلاسی تأثیر می‌گذارد. در فصل چهارم کاربرد اصطلاحات و مفاهیم تشکیل‌دهندۀ فعالیت‌های آموزش زبان بررسی می‌شود و برای سهولت و قابلیت اجرای بیشتر، بهتر است نظامی دوگانه داشته باشیم که اصول و رویه‌ها را دربرگیرد. همچنین برای دسته‌بندی روش‌های آموزش زبان به روش زبان ـ ‌محور، روش زبان‌آموز ـ محور و روش آموزش ـ محور مبنایی بیان شده است. در این فصل این اصطلاحات و دسته‌بندی‌ها را به کار خواهیم برد. در فصل پنجم دربارۀ عوامل تاریخی، روان‌شناختی و زبان‌شناختی دخیل در شکل‌گیری روش زبان ـ محور بحث شده است. به‌علاوه، اصول نظری و شیوه‌های کلاسی این روش را با اشاره به روش‌های شنیداری ـ گفتاری بررسی شده است. در فصل ششم با اشاره به روش آموزش زبان به صورت ارتباطی، به بررسی اصول نظری و شیوه‌های کلاسی روش زبان‌آموز ـ محور پرداخته شده است. با استناد به آثار فینوکیارو و برومفیت و لیتل‌وود تلاش شده هم نسخه‌های اولیه و هم نسخه‌های جدید این روش شرح داده شود. در فصل هفتم تلاش شده با اشاره به رویکرد طبیعی و پروژۀ آموزش ارتباطی، اصول‌ نظری و شیوه‌های کلاسی روش آموزش ـ محور تعریف و توصیف شود. بررسی‌ها نشان داده چرا برخی جنبه‌های روش‌شناختی روش آموزش ـ محور جدید است و جنبه‌های خاص اجرای کلاسی به چه صورت به جهت‌گیری‌های آموزشی که این روش جایگزین‌شان خواهد شد، شباهت دارد. در نهایت در این فصل به مسائلی اشاره شده که پیروان روش آموزش ـ محور آنها را بی‌پاسخ گذاشته‌اند. هدف فصل هشتم از سه بخش تشکیل شده است: نخست، نقد مفهوم روش به شکل موجود؛ دوم، توصیف اهداف روش‌ستیزها؛ و سوم، شرح شرایط شیوۀ در حال ظهور پساروش. اشاره شده که مفهوم روش توسط معانی مبهم و افسانه‌های متعددی احاطه شده و بدین ترتیب، بیشتر اهمیت خود را از دست داده است. همچنین تاکید شده آگاهی بیشتر از محدودیت‌های بخش در حال رشد جامعۀ حرفه‌ای، موجب ظهور آنچه ساختار پساروش نام داد، شده است. در فصل نهم به بررسی برخی تلاش‌های جدید در خصوص ایجاد روش‌های آموزشی که از نظر جهت‌گیری، پساروش تلقی می‌شود، پرداخته شده است. بدین منظور تنها به طرح‌هایی اشاره شده است که (الف) مفهوم روش را به طور مشخص و قابل توجه کنار می‌گذارد، (ب) در حد دانش فعلی خود به فراهم کردن چارچوبی منسجم و جامع می‌پردازد (ج) مجموعه‌ای از نظرات مشخص و روشنی ارائه می‌کند که ممکن است جنبه‌های مهم فعالیت کلاسی زبان دوم را هدایت کند. فصل آخر کتاب نگاهی به موقعیت آموزش پساروش انداخته است. این بررسی مختصر نشان داد که بدون شک مسیر انتقال از آموزش ریشه‌دار روش ـ محور به آموزش در حال ظهور پساروش با موانع چالش‌برانگیزی روبه‌رو است. با وجود این، شواهد دلگرم‌کننده‌ای وجود دارد که از وجود راهنمایی برای کمک به عبور از این موانع حکایت می‌کند. بررسی مختصر عوامل تسهیل‌کننده نشان‌دهندۀ آگاهی در حال افزایش برای استفاده از منابع محلی به منظور حل مشکلات محلی با استفاده از تخصص و تجربۀ محلی است. همچنین این آگاهی ممکن است در موعد مقرر، درگیری میان کنترل مرکزی و ابتکار محلی را به سطوح بالاتر اندیشه و عمل هدایت کند. واضح است که اقدامات مشترک اما نه کاملا هماهنگ در زمینه‌های مختلف در حال انجام است و احتمالاً زمانی که به ثمر می‌نشیند موجب نزدیک‌تر شدن ایدۀ معلم ـ ساختۀ آموزش پساروش به واقعیت می‌شود.  

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

فصل اول: زبان: اصول و مفاهیم نظری

فصل دوم: یادگیری: عوامل و فرایندها

فصل سوم: آموزش: درونداد و تعامل

فصل چهارم: دسته‌بندی‌ها و اجزای تشکیل‌دهندۀ روش‌های آموزش زبان

فصل پنجم: روش‌های زبان ـ محور

فصل ششم: روش‌های زبان‌آموز ـ محور

فصل هفتم: روش‌های آموزش ـ محور

فصل هشتم: ساختار پساروش

فصل نهم: آموزش پساروش

فصل دهم: موقعیت آموزش پساروش

منابع

نمایۀ نویسندگان

نمایۀ موضوعی

واژه‌نامه

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.