معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

باید دانست که اندیشۀ سیاسی اورول هرگز راکد و ایستا نبود، بلکه در طول سال‌ها تغییر و تحول یافت. گواه این مدعا این است که پیش از جنگ جهانی اول و در خلال آن، اریک بلر جوان بیشتر یک بچه مدرسه‌ای معمولی و متعارف از طبقۀ متوسط بود و قطعا نشانی از رادیکالیسم شدید در او پیدا نمی‌شد. او سنت خانوادگی به امپراتوری را ادامه داد و با پیوستن به پلیس هند، اشتیاقش به ماجراجویی را نشان داد. از همین مقطع بود که دستخوش تغییر و تحول عمیقی شد و در 1927 در حالی از برمه به خانه بازگشت که بدل به دشمن خونی امپریالیسم شده و مصمم بود خود را تا حد ممکن به مردم زجرکشیده و تهیدست نزدیک کند. اوایل کار عملی‌شدن این تصمیم شکل قلندرانه‌ای به خود گرفته بود، به این صورت که به میان مردم بینوا و بدبخت لندن و پاریس می‌رفت. در همین دوران بود که نام جورج اورول را برای خود برگزید.

جورج اورول در 21 ژانویۀ 1950 درگذشت و از آن زمان تاکنون شهرت و اعتبار سیاسی و انتقادی‌اش موضوع مناقشه و مجادلات بسیاری بوده است؛ هرچند محبوبیت پایدارش به عنوان نویسنده به نحو چشمگیری خدشه‌ناپذیر باقی مانده است. در واقع همین محبوبیت بادوام اوست که کشمکش بر سر میراث وی را دامن زده است؛ کشمکشی که به مدت پنجاه سال ادامه داشته و این کتاب نیز بخشی از آن است. اورول یک سوسیالیست بود و بیشتر آثارش به منظور کمک به پیشبرد آرمان سوسیالیسم است. با وجود این موضوع ما با وضعیت پاردوکسیکالی روبرو هستیم که پس از مرگ وی تحول یافته است؛ به صورتی که بیشتر چپ‌ها میراث وی را گاهی به‌شدت انکار می‌کنند، در حالی که راست‌ها مدعی آن هستند و او را محافظه‌کاری بااحساس می‌دانند که نسبت به منطق توتالیتری نهفته در آرمان سوسیالیسم هشدار داده بود. چپ‌گرایانی که در دهه‌های 1950 و اوایل 1960 اورول را نویسنده‌ای سودمند یافتند، بعدها به دشمنان چپ، طرفداران سرمایه‌داری و ناتو و دشمنان قسم‌خوردۀ کمونیسم تبدیل شدند. این نگاه در پایان دهۀ 1960 با ظهور یک چپ جدید بیرون از حزب کارگر و خارج از دایرۀ سنت کمونیستی تغییر کرد.

سؤال این است که این کتاب چه چیزی بر کشمکش‌ها بر سر میراث اورول می‌افزاید. بحث در اینجا دو جنبه دارد: نخست تأکید بر هویت چپ‌گرایانۀ اورول و نیز تأثیر ایده‌های چپ انقلابی بر اندیشه و افکار او. این موضوع همکاری اورول با حزب کارگر انگلیس در اواسط دهۀ 1940 و نیز گرایشات تروتسکیستی و آنارشیستی یا حمایتش از آمریکا در برابر شوروی در اوایل روزهای جنگ سرد را رد نمی‌کند؛ اما تا پایان عمر تنشی در اندیشه‌اش وجود داشت. سویۀ دیگر بحث این است که باورها و اعتقادات اورول در بافتار تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شکل گرفتند. وقتی او در 1936 با انقلابی واقعی در اسپانیا روبرو شد، باورهای سیاسی‌اش در مسیری انقلابی افتاد و با شکست انقلاب در بریتانیای زمان جنگ و پیروزی حزب کارگر این باورها صبغۀ اصلاح‌گرایانه به خود گرفت. حتی زمانی که آشکارا از دولت کارگری حمایت می‌کرد، در خفا از عدم رادیکالیسمش گله‌مند بود و به سوسیالیسم متعهد ماند. آخرین کتاب مهم او «1984» به گونۀ تعیین‌کننده‌ای تحت تأثیر نقد تروتسکیستی شوروی بود و تأثیرگذاری دائمی این سنت فکری بر اندیشه‌اش را نشان می‌داد. ناتوانی بیشتر چپ‌ها و نیز خود اورول، در فهم این نکته که رژیم‌های کمونیستی اروپای شرقی، شوروی، چین و هر جای دیگر هیچ نسبتی با سوسیالیسم ندارند، به راست‌ها اجازه داد تا ادعای دروغین میراث‌بری از وی را مطرح کنند، ادعایی که با هر میزان صداقت روشنفکری وارد نیست.

این کتاب عمدتاً ساختاری واقع‌گرایانه دارد؛ اما این امر در فصل‌های اول «آبلۀ بریتانیایی» و ششم «فروپاشی اسطورۀ شوروی» تنها تا حدی صادق است. در این دو فصل دیدگاه‌های اورول در خصوص امپریالیسم و کمونیسم به صورت موضوعی بررسی شده و از این رهگذر تلاش می‌شود تحولات رخ‌داده در تفکر سیاسی وی تبیین شود.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

آبلۀ بریتانیایی

در میان فرودستان

ناکامی در اسپانیا

تنها انقلاب می‌تواند انگلستان را نجات دهد

انتخاب میان بد و بدتر

فروپاشی اسطورۀ شوروی

پزشک بیمار مبتلا به افسردگی را درمان می‌کند

نتیجه‌گیری

یادداشت‌ها

نمایه