معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

نویسنده این کتاب مارين لوده‌رر، استاد دانشگاه سورين، پس از رياست گروه زبان‌هاي خارجي، مديريت مدرسه عالي ترجمه پاريس را عهده‌دار شد. پژوهش‌هاي نظري وي در حوزه ترجمه شفاهي و مكتوب بر اساس تجربه عملي‌اش در مقام مترجم هم‌زمان صورت گرفته است.

ترجمه و مسائل آن به اندازه‌ای گسترده است که به رشته‌ای مجزا برای پژوهش بدل شده است. حال زمانی که به ترجمۀ متنی می‌رسیم که خود به بحث دربارۀ روش ترجمه و چرایی روش پیشنهادی خود می‌پردازد دشواری کار دوچندان می‌شود.

ترجمه چيست؟ بخش نخست کتاب پاسخی است به این پرسش. براي افراد غيرمتخصص، ترجمه يافتن نظير در زبان مقصد است، اما براي مترجم و پژوهشگر، ترجمه يعني درك مفهوم متن مبدأ و بازگويي آن در زبان مقصد. در نظریۀ تفسیری که این مبنای این کتاب است، فرآیند ترجمه عبارت است از درک متن اصلی، لفظ‌زدایی و بیان مطلب‌های استنباط‌شده و احساسات به‌وجودآمده به زبانی دیگر. این فرآیند که ابتدا برای ترجمۀ شفاهی و ترجمۀ هم‌زمان مشاهده شد، برای ترجمۀ مکتوب نیز قابل درک اجراست. برای جلوگیری از نوشتن ترجمه‌ای ناشیانه به زبان مقصد که گاه به‌سختی قابل درک است، نمی‌توان مستقیما از زبانی به زبان دیگر ترجمه کرد. در قسمت نخست این بخش نویسنده یادآور شده که نظریۀ تفسیری ماهیتی شفاهی دارد که در دانشگاه سوربن از آن حمایت می‌شود؛ اما گفته‌هایی که دربارۀ ترجمۀ ماشینی بیان کرده‌اند و می‌خواهند بر ترجمۀ غیرماشینی تحمیل کنند را نمی‌پذیرد.

هدف از ترجمه پیداکردن معادل یک متن در دو زبان مختلف است و یافتن معادل همواره و ناگزیر با توجه به نوع متن، مخاطب آن، رابطه‌های میان فرهنگ‌ها و قوم‌ها، اخلاقیات، دیدگاه‌ها و نگرش جامعه و احتمالات مربوط به زمان و مکان زبان مبدأ و مقصد صورت می‌گیرد.

در قسمت دوم با توجه به ماهیت دوگانۀ ترجمه ـ یعنی یافتن معادل و تعادل ـ مثال‌های بسیاری آورده شده است. هدف از قسمت سوم نمایاندن جایگاه ترجمه در مقایسه با زبان‌شناسی و زبان‌ها است.

در شرایط ایده‌آل مترجم به همان آسانی خواندن و نوشتن ترجمه می‌کند؛ زیرا همانند زبان مادری به هر دو زبان تسلط کافی دارد و به اندازۀ نویسندۀ متن صاحب سبک است و احساسات مشترکی با نویسنده دارد (یعنی در باورهای سیاسی یا مذهبی، حس شاعرانه یا تمایل به اطلاع‌رسانی) و این مطلب را می‌داند که ترجمه بیان مجدد مفهوم شناختی و عاطفی متن اصلی است. ترجمه به مفهوم آرمانی‌اش، روندی است که در آن انتقال محتوای مفهومی و عاطفی از زبانی به زبان دیگر صورت می‌گیرد و این کار را مترجم دوزبان‌ای انجام می‌دهد که با نویسندۀ متن اصلی هم‌ذات‌پنداری می‌کند و از واکنش‌های احتمالی خوانندگان متن آگاه است. اما در عمل این شرایط به‌ندرت مهیا است؛ مترجم نیز مانند هر فرد دیگری ضعف‌هایی دارد که از یک‌سو منحصر به خود اوست و از سوی دیگر وابسته به شرایط کاری‌اش است.

در بخش دوم کتاب نمونه‌های عینی از مشکلات پیش روی مترجمان آورده می‌شود و در فصل‌های بعدی زمینه‌های تخصصی ترجمه از جمله ترجمه و آموزش زبان، ترجمه به زبان خارجی و ترجمۀ ماشینی بررسی می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

معرفی مجموعه

سخن مترجم

پیش‌گفتار

بخش اول: جنبه‌های نظری ترجمه

1. ترجمه‌کردن از راه درک مطلب

2. تعادل و تناظر

3. زبان و ترجمه

بخش دوم: عمل ترجمه

1. مشکلات کاربردی ترجمه

2. ترجمه و آموزش زبان

3. ترجمه به زبان خارجی

4. ترجمۀ ماشینی در برابر ترجمۀ انسانی