۱۸۲۱
۴۴۴
اسنادی از بنیاد شاهنامه فردوسی

اسنادی از بنیاد شاهنامه فردوسی

پدیدآور: به کوشش: علیرضا ملایی‌توانی، سیدمحمدحسین محمدی، لیدا ملکی ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیتاریخ چاپ: ۱۳۹۶مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 2ـ863ـ426ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۳۱۸

خلاصه

بی‌گمان بنیاد شاهنامه یکی از کانون‌های مهم فعال در عرصۀ علوم انسانی کشور در دهۀ 1350 خورشیدی است که پس از انقلاب به همراه یازده نهاد علمی و فرهنگی برجای مانده از دورۀ پهلوی به هم پیوستند و تجمع آنها پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شکل گرفت.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

در دهۀ 1350 چند نهاد مهم پژوهشی با الهام از نام شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی کشور به عرصۀ فعالیت‌های علمی و فرهنگی گام نهادند که بررسی کارکردها و فعالیت‌های آنها نقش موثری در فهم تکاپوی فکری و فرهنگی ایران معاصر دارد. تردیدی نیست که تأسیس این نهادها با هدف‌ها و انگیزه‌های خاصی صورت می‌گرفت و در واقع فعالیت بسیاری از آنها به ادامه حیات حکومت پهلوی گره خورده بود. یکی از این نهادها بنیاد شاهنامه است که با فروپاشی حکومت پهلوی کارکرد خود را از دست داد. بررسی کارنامه و عملکرد این نهادها مستلزم دسترسی به اسناد و مدارک معتبری است که در چرخۀ نظام اداری این سازمان‌ها تولید شده و برجای مانده است. از آنجا که تاکنون اسناد و مدارک این نهادها انتشار نیافته، هر گونه کار پژوهشی پیرامون آنها بسیار دشوار بوده و با کاستی‌های منبع‌شناختی فراوانی روبه‌رو خواهد شد.

بی‌گمان بنیاد شاهنامه یکی از کانون‌های مهم فعال در عرصۀ علوم انسانی کشور در دهۀ 1350 خورشیدی است که پس از انقلاب به همراه یازده نهاد علمی و فرهنگی برجای مانده از دورۀ پهلوی به هم پیوستند و تجمع آنها پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شکل گرفت. خوشبختانه بخش مهمی از اسناد و گزارش‌های مرتبط با بنیاد شاهنامه در بایگانی راکد پژوهشگاه علوم انسانی باقی مانده است که امروز پس از نزدیک به 45 سال به انتشار برخی اسناد و گزارش‌های موجود پیرامون آن مبادرت ورزیده شده تا با بررسی آنها بسیاری از ابعاد کارکردهای این بنیاد آشکار شود و ذهن صاحبان فکر و پژوهشگران عرصۀ فرهنگ و علوم انسانی را به تأمل و تحقیق پیرامون آن وادارد. در پی تحلیل این اسناد می‌توان هم انگیزه‌ها و علل تاسیس این بنیاد و هم کارنامه، اقدام‌ها و دستاوردهای علمی و فرهنگی آن را باز شناخت و هم پیوند آن را با نهاد قدرت و ایدئولوژی رسمی تحلیل کرد و به انبوهی از ابهام و پرسش‌های ایجاد شده پیرامون آن پاسخ گفت و افق‌های نوینی به سوی پژوهش‌های فرهنگی گشود.

تأسیس بنیاد شاهنامه در اواخر دهه 1340 نشانگر جهت‌گیری‌های فکر و فرهنگی خاصی است که حکومت پهلوی با برگزاری جشن‌های 2500 ساله، تقویم رسمی کشور از هجری شمسی به شاهنشاهی، انحلال احزاب دولتی و تشکیل حزب رستاخیز و حرکت در مسیر تحکیم بنیادهای نظام سلطنت آن را تعقیب می‌کرد. شاه و برنامه‌ریزان حکومتش در مسیر پر کردن خلاهای فرهنگی و هویتی کشور می‌کوشیدند توازنی آشکار میان بنیان‌های فرهنگی و ایدئولوژیک حکومت از یک‌سو و اصلاحات اقتصادی ـ اجتماعی از دیگرسو فراهم آورند تا کشور را از گزند بحران و تعارض برهانند. بنیاد شاهنامه یکی از این بنیادهایی بود که با همین هدف پدید آمد.

شکل‌گیری و حیات بنیاد شاهنامه ایران با نام استاد مجتبی مینوی دانشمند و شاهنامه‌پژوه بزرگ کشور گره خورده است؛ زیرا فردوسی‌پژوهی و جست‌وجوگری در شاهنامه از دغدغه‌های مهم علمی او بود. با وجود همه تنگنای‌های سیاسی و ایدئولوژیک؛ بنیاد شاهنامه در دوران فعالیت خود توانست خدمت‌های علمی و فرهنگی فراوانی ارائه کند، تهیه نسخه‌های گوناگون شاهنامه از سراسر جهان، تحقیق و تدوین متن انتقادی شاهنامه، تأسیس کتابخانۀ تخصصی فردوسی، شناسائی فردوسی‌پژوهان با آنها در ایران و در خارج از ایران، پی‌ریزی سنت شاهنامه‌پژوهی انتشار داستان‌های شاهنامه، نگاش نمایشنامه‌های فراوان با مضامین شاهنامه، شکل‌دهی شبکۀ فردوسی‌پژوهان، انتشار نشریه سیمرغ، راه‌اندازی بخش پژوهش‌های ادبی و تهیه متن و بخش پژوهش‌های تاریخی و کتابشناسی و سرانجام بخش پژوهش‌های هنری و فرهنگ عامه از مهمترین اقدامات این بنیاد بود. البته در کنار این فعالیت‌ها باید به یک رشته دیگر از اقدام‌های تبلیغی مورد نظر حکومت اشاره کرد که توسط دستگاه‌های حکومت‌ با الهام از شاهنامه صورت می‌گرفت؛ مانند تهیه فیلم‌های کوتاه داستانی بر مبنای شاهنامه فردوسی و همکاری با رادیو تلویزیون ملی ایران در راه ترتیب دادن برنامه‌های تبلغی مورد نیاز حکومت برای شکل‌دادن به ذهنیت عامه مردم بویژه جوانان و نوجوانان، تشکیل نمایشگاه دائمی برای معرفی فردوسی و شاهنامه به مردم تهران در محل بنیاد و کوشش در راه تکیمل موزه طوس که در جوار آرامگاه فردوسی تأسیس شده است، همکاری با مؤسسات تربیتی و تربیت بدنی که به نحوی از حماسه طوس برای ارشاد جوانان، همکاری با سازمان جلب سیاحان و استانداری خراسان در راه تشویق زائران حضرت امام رضا(ع) به بازدید از طوس و مشاهده آرامگاه فردوسی و موزه و کتابخانه آن که برخی از اسناد آن در همین مجموعه عرضه شده است.

تاکنون هیچ پژوهش جدی پیرامون بنیاد شاهنامه و عملکرد آن صورت نگرفته است و همه کارهای انجام شده به نحوی با زندگی و آثار استاد مینوی پیوند خورده است. با توجه به خلاء بزرگی که در این مسیر با آن دست به گریبانیم، مجموعۀ پیش‌رو به سهم خود می‌کوشد پاره‌ای از این ابهام‌ها را کاهش دهد و عرصه را برای مطالعات گسترده‌تر و تخصصی‌تر پیرامون این بنیاد بگشاید. اسناد مندرج در این کتاب از درون هزاران برگ از اسناد خاک خورده و در حال نابودی بایگانی پژوهشگاه گزینش، اسکن و ساماندهی شده است. هدف تدوین‌کنندگان این اسناد گردآوری و انعکاس بخشی از تلاش‌های مؤسسات فرهنگی دورۀ معاصر ایران است. از این‌رو در گزینش این اسناد بیشتر بر فعالیت‌های نهادی، جهت‌گیری‌های فکری و فرهنگی، فعالیت‌های پژوهشی، دستاوردها، ساختار اداری و سیر تحولات بنیاد شاهنامه تأکید شده است که درون 6000 برگ سند انتخاب شده‌اند. به همین خاطر از انتشار اسناد مرتبط با پرونده افراد و کارکنان این سازمان خودداری شده و در عوض بر فعالیت‌های سازمانی و نهادی تمرکز شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

فصل اول: اساسنامۀ بنیاد

فصل دوم: معرفی تشکیلات سازمانی و ساختار اداری

فصل سوم: تاسیس بنیاد شاهنامه

فصل چهارم: امور پژوهشی و طرح‌های تحقیقاتی

فصل پنجم: فعالیت‌ها و اقدام‌ها

فصل ششم: جشنوارۀ توس

فصل هفتم: ساختمان بنیاد شاهنامه

فصل هشتم: استاد مینوی و کتابخانۀ وی

فصل نهم: امور اداری و مالی

پیوست‌ها

نظر شما ۱ نظر
  • مدیر۵۸ ماه پیش
    بنظر اینجانب بایستی نام محققین و اساتید دانشگاه که در بنیاد شاهنامه تصمیماتی اتخاذ می کرده اند و برای شناخت بیشتر شاهنامه و شخص فردوسی کوشش کرده اند برده میشد . بهر حال از ان موسسه محترم هم باید تشکر نمود .

پربازدید ها بیشتر ...

ایران در آینۀ شعر روس

ایران در آینۀ شعر روس

میخاییل سینلنیکوف

این کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درون‌مایه‌های ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر

منابع مشابه بیشتر ...

سفارت نامۀ ایران: اسناد، مکاتبات و صورت مجالس مذاکرات ارزنة الروم 1259 ـ 1263 هجری قمری

سفارت نامۀ ایران: اسناد، مکاتبات و صورت مجالس مذاکرات ارزنة الروم 1259 ـ 1263 هجری قمری

انوری‌زاده سیدمحمد انوری سعدالله افندی (انوری افندی)

ایران و عثمانی پس از چند سده روابط پرفراز‌و‌نشیب، با وساطت روس و انگلیس، برای حل اختلافات دیرین در ک

رادیو: توسعه و تحولات سیاسی و اجتماعی

رادیو: توسعه و تحولات سیاسی و اجتماعی

رضا مختاری اصفهانی

تاریخ رادیو در ایران تنها روایت تحولات این رسانه نیست، بلکه روایت تحولاتی است که رادیو نیز در بطن آن