معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

اشکانیان مردمی از قبایل داهه ساکن در شمال‌شرقی ایران بودند که توانستند با رهبری ارشک، نخستین شاه اشکانی، سلسله‌ای بنا نهند که بدل به پاینده‌ترین حکومت در ایران گردید.

در یک نگاه عمومی فرمانروایی 475 سالۀ اشکانیان (247 پیش از میلاد مسیح تا 228 میلادی) که بیش از دو برابر مدت زمان حکومت هخامنشیان بر ایران به درازا کشید، حاکی از ثبات حکومت و نیرومندی نظامی آنان بود که آن نیز به سبب نظم در ادارۀ کشور، وجود مجلس مهستان و آسان‌گیری دینی بوده است.

اشکانیان ایران را از دست سلوکیان (جانشینان الکساندر مقدونی در ایران) و فرهنگ یونانی بازپس گرفتند و آن را به دامان ایرانیان و فرهنگ ایرانی سپردند. در ابتدا از خط یونانی برای نگارش نبشته‌های سکه‌ها استفاده می‌شد که این خط بعدها به مرور زمان کم‌رنگ و ناخوانا شد و سرانجام در زمان بلاش یکم‌ اشکانی (51ـ78 میلادی) جای خود را به خط و زبان پهلوی اشکانی داد.

از آنجا که از دورۀ اشکانی با وجود باشکوهی و درازمدت بودنش، آثار تاریخی و باستان‌شناسی کمی به جا مانده است، لذا بررسی موضوعی سکه‌های این سلسله در شناخت تاریخ، فرهنگ و تمدن مردمان و فرمانروایان آن دوره کمک شایانی می‌کند. به این دلیل که سکه‌های اشکانی بر خلاف سکه‌های شاهی هخامنشی و ساسانی دارای تنوع طرح و نقش فراوان هستند و از این لحاظ دورۀ اشکانی جالب‌توجه‌ترین دوره در زمینۀ سکه‌شناسی است، سکه‌های آن از نقطه‌نظر نمادشناسی دارای اهمیت بسیار می‌باشند.

نمادگرایی از کهن‌ترین ابزارهای تبیین مفاهیم بوده و است. نماد و اسطوره در طی اعصار و قرون و در رویا‌ها و تفکرات مردمان از هر نژاد و قوم شکل گرفته است. نماد به سادگی چیزی است که به جای چیز دیگر به کار می‌رود و نشانۀ آن است. نمادها برانگیز‌انندۀ فکر و اندیشه و راهنمای تفکر بدون گفتار و ترجمان تلاش بشری است برای دست‌یابی و تجسم مفاهیمی که از ورای ابهامات و خیالات آدمیان را احاطه کرده‌اند.

تایخ نمادگرایی نشان داده است که هر چیزی می‌تواند معنای نمادین پیدا کند و هر تصویری شکل نماد به خود گیرد. از نخستین چیزهایی که انسان بدوی دیده است و کم‌کم برای او شکل نمادین و مذهبی یا هنری گرفته‌اند می‌توان به اشیای طبیعی مانند سنگ، گیاه، حیوان، انسان، کوه، خورشید، ماه، باد، آب و تلاش و یا اشکال هندسی و اعداد شکل‌دهندۀ این تصاویر اشاره کرد.

از کارکردهای نمادها در هنر می‌توان به نقش‌ها و نشان‌ها بر روی سکه‌ها اشاره کرد که به طور غالب بیانگر مفاهیمی عمیق‌تر از صورت ظاهر هستند. نمادها بر سکه‌های اشکانی به گونه‌های مختلفی بروز کرده‌اند: ایزدان و ایزدبانوان نظیر: زئوس، مهر، آناهیتا، آپولو، آتنا، هرکول و نیکه؛ اساطیر نظیر: ابوالهول، شیردال، اسب بالدار و شاخ فراوانی؛ جانوران نظیر: اسب، سگ، زنبور، گوزن، شتر و فیل؛ ابزارهای ساختۀ دست آدمی نظیر: گرز، نیزه، چرخ ارابه، تیر، تیردان، جام، کوزه، اره، بادبان و تراز؛ نمادهای زمین و آسمان نظیر: آب، آتش، ابر، اومفالوس، خورشید، ستاره، ماه و رود و گیاهان نظیر: انار، انگورف زیتون، سرو، گندم، زنبق و نخل.

نمادهای روی سکه‌های اشکانی عمدتاً برگرفته از فرهنگ ایرانی یا یونانی و یا ترکیبی از هر دو هستند. در این کتاب این نمادها در دسته‌های کلی شامل: ایزدان و ایزدبانوان، اساطیر یونان، جانوران، گیاهان، جنگ‌افزارها، دین و ظروف دسته‌بندی شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

درآمد

1. ایزدان و ایزدبانوان

2. اساطیر

3. دین

4. جانوران

5. گیاهان

6. جنگ‌‌افزارها

7. ظروف