معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

روتگر کوپلاند یا به هلندی روتخر کوپلاند، در چهارم آگوست سال 1934 در خوور شهری در شمال کشور هلند و در استان خرونینگن در خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. پدرش مدیر کارخانۀ گاز بود و بسیار سخت‌گیر در امر تربیت فرزندان. روتگر بیشتر دوران کودکی‌اش را در شهر آسن گذراند. روتگر به کلاس ژیمناستیک می‌رفت و به موسیقی علاقه داشت. به طوری که در کودکی با هم‌کلاسی‌هایش در یک اپرا شرکت کرد و از آن تلاش گروهی یک صفحه گرامافون نیز تهیه کرد. او رشتۀ پزشکی را در سال 1959 وقتی بیست‌و‌پنج سال داشت به اتمام رساند و در همان روزها بود که به نوشتن روی آورد. روتگر در سال 1969 تخصصش را در رشتۀ روان‌پزشکی گرفت و در سال 1983 استاد دانشگاه شد.

روتگر در مقام شاعر یکی از شناخته‌شده‌ترین شاعران هلند است و آثارش در حال حاضر بسیار پرخواننده می‌باشد. اما پس از مرگش میزان فروش کتاب‌هایش به‌طور چشمگیری افزایش یافت و شعرهایش از سال 1964 تا به امروز در مجله‌های معتبر ادبی به چاپ رسیده‌اند.

روتگر سیزه مجموعه شعر دارد و همۀ آنها سرانجام در سال 2006 به صورت واحد در قالب «مجموعه آثار» گردآوری شد و به چاپ رسید. او در سال 2000 در رأی‌گیری گسترده‌ای برای انتخاب شاعر ملی در کشور هلند حائز اولین رتبه گردید، اما این عنوان را هیچگاه نپذیرفت. همچنین در سال 2005 نشان سلطنتی به او اهدا گردید که باز هم از پذیرفتن آن سر باز زد. زیرا روتگر بر این باور بود که نشان سلطنتی به کسانی اهدا می‌شود که در سایه و محاق بوده‌اند و توسط این نشان در آفتاب قرار می گیرند و در نظر مخاطبان ادبیات شناخته می‌شوند. چهار مجموعۀ شعر او جوایز مختلفی به دست آورد و در سال 1988 همۀ آثار چاپ‌شده‌اش، جایزۀ معتبر پی.سی. هووفت را به خود اختصاص داد.

زبان شعری کوپلاند بسیار روان و بیشتر محاوره است. اما در امر ترجمه‌پذیری بسیار دشوار بوده و مضامین شعرهای او، خانواده، مرگ، جنگ، تنهای و عشق است و مهم‌ترین فرایندی که در قرائت اشعارش به چشم می‌آید، سراسر همان سویه‌های چشم‌نواز زندگی‌ست که در جهان پیرامونش به روشنی لمس و تجربه کرده است. بیشر شعرهای کوپلاند به زبان‌های آلمانی، فرانسه و انگلیسی منتشر شده‌اند. درون‌مایۀ اصلی شعرهای او، ناپایداری جهان و موجودات زنده است، به‌ویژه تغییرناپذیری اعمال و کردار انسان.

روتگر تحقیق علمی و سرودن شعر را یکسان می‌داند. او بر این باور است که سرودن شعر، خود نیز پژوهش و تحقیق دربارۀ احساسات است. روتگر سرودن شعر را، گشودن درها می‌داند. از دیگر درون‌مایه‌هایی که در شعر کوپلاند همیشه تکرار می‌شود، خوشبختی‌ست و از نظر او پیش‌تر نیز این خوشبختی وجود داشته است و تنها باید آن را جستجو کرد. او معتقد است با یافتن انسان‌های مناسب، در زمان مناسب این خوشبختی را یک بار دیگر می‌توان تجربه کرد. خوشبختی از نظر او همان شادی و احساس رضایت است.

روتگر کوپلاند از شاعران فقید هلند است؛ شاعری که با آموزه‌های رشتۀ تحصیلی‌اش «روان‌پزشکی» توانست ناپایداری جهان و انسان در آفرینه‌های خویش به زیبایی به تصویر بکشد. روتگر سراسر از نیستی می‌گوید، از فقدان آنها که بودند و حال نیستند. در قرائت آثار روتگر گویی شاعر دست‌های ما را می‌گیرد و می‌برد به جهانی که بود و نبود آن متغیر است. روتگر با مرگ، معاشقه‌ای زیبا می‌کند. او حتی در ضمیر عاشقانه‌هایش مرگ را ستایش می‌کند و این سؤال به تکرار در سراسر شعرهایش چون پرنده‌ای در ذهن بال می‌گشاید و ناتوانی انسان را در برابر طبیعت با کلامی سکرانگیز تا آنجا می‌برد که مرگ سخن اخر را بر زبان جاری می‌کند و آن گزارۀ تلخ چیزی را در ذهن تداعی نمی‌کند جز نیستی.

از دیگر دلایل مرگ‌اندیشی روتگر دانش و فهم او در علم فلسفه است؛ یعنی نوعی همزیستی غم‌انگیز با مرگ؛ از این رو زبان روتگر طنزی تلخ و گزنده است. با تأملی عمیق در آثار روتگر به سادگی می‌توان دریافت او انسان را به زیبایی دعوت می‌کند، جهانی که با جاه‌طلبی انسان هر روز ویرانه‌ای را بر جا می‌گذارد. این شاعر ارزنده با آگاهی و نگاه بالنده‌اش به ناپایداری جهان می‌نگرد و می‌خواهد آنچه از انسان به جا می‌ماند تنها نیک‌سرشتی و زیبایی باشد. روتگر سعادت را باور دارد و یکسره قانون جبر را رد می‌کند و به روشنی بر این باور است که انسان این قدرت و توانایی را دارد تا سرشت خویش را با تلاش و گشودن درهای خوشبختی به جهانی عاری از جنگ و تاریکی برساند.

با قرائت اشعار روتگر می‌توان رنج انسان معاصر را به روشنی لمس کرد و این نگاه نافذ دلایل متعددی دارد، زیرا شاعر با تجربه‌های خود در علم روان‌پزشکی ضمیر درد را می‌شناسد و مطالعه و تحقیقات گسترده بر عوالم بیماران روانی و افسرده، این توانایی و مجال را به شاعر می‌دهد که تأثیرگذاری متن را دوچندان نماید، از این‌رو روتگر شعرش را به ورطه‌ای هدایت می‌کند. روتگر شاعر موقعیت‌هاست. او در جهان پیرامونش ریز می‌شود و با جزئی‌نگری، کلان روایت‌های زندگی را جز‌به‌جز روایت می‌کند و مؤلفه‌های از یاد رفته را بار دیگر در ذهن روشن می‌دارد. او تناسب‌های زندگی را از کودکی تا پیری خوب می‌شناسد و با تمسک‌جویی از خاطرات دور در ایجاد موقعیت‌های قردی و شاعرانه گام‌های بلندی برمی‌دارد.

روتگر رازآلودترین شاعر کشور هلند است، زیرا در مواجهه با پدیده‌های مستعمل که شاعران بسیاری در سیطرۀ آن قلم‌فرسایی کرده‌اند عملکردی هوشمندانه دارد و ذات ناب شعر را از دل تقویم‌ها و مغاک‌ِ درون بیرون می‌کشد و به ساحت آن رنگی نو می‌بخشد از این‌رو باید شعر روتگر را «شعر زندگی» نامید.

در آفرینه‌های روتگر حیوانات به غایت حضور چشمگیری دارند و این رفتار آنچنان معاصر و روح‌نواز است که نشان می‌دهد این شاعر با روح بلند خویش چقدر به اهمیت زندگی توجه دارد، شاید این کنش روان‌شناختی به تجربۀ او در روان‌درمانی بیماران افسرده باز می‌گردد که تأثیر حیوانات در زندگی انسان می‌تواند چقدر بالقوه باشد و این نگاه کافکایی روتگر بسیار در نویسش شعر، مدرن است، زیرا کافکا معتقد بود وقتی انسان در تعملات و روابطش از انسان‌ها شکست می‌خورد به حیوانات روی می‌اورد و این فرایند در آفرینه‌های روتگر عمیقاً تکرار می‌شود.

روتگر کوپلاند سرانجام در یازدهم ژونیۀ 2011 در هفتادوهفت سالگی درگذشت.