معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

تاریخ آموزش و پرورش جدید در ایران، بسیار پرفراز و نشیب بوده است. از مرارت‌ها و مجاهدت‌های هفتاد ساله میرزا حسن رشدیه (پیر معارف ایران) در راستای بنیانگذاری راه جدید تا مدیریت‌های کارشناسی در دوره‌های تاریخی گوناگون، بسیار عبرت‌ آموز دردناک و خواندنی است.

این کتاب نشان‌دهنده بخشی از این تاریخ پربرگ و پربار است که از لابلای اسناد بایگانی اداره آموزش و پرورش شهر قم به خصوص اسناد دبیرستان حکیم نظامی قم (1317 ـ 1357 ش) و دبیرستان صدوق قم (1335 ـ 1357 ش) استخراج و به این شکل تدوین شده است.

حفظ و نگهداری و نشر این اسناد کاری ضروری و حیاتی است؛ زیرا نشان‌دهنده بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی این کشور است؛ بایگانی صدساله این اداره، گنجینه گرانسنگی از اسناد و مدارک تاریخی، سیاسی، آموزشی، علمی و دینی است که متاسفانه در زیر غبار و عبور سال‌ها و بی‌توجهی برخی از مسئولان، میزبان خوبی برای موریانه و موش و رطوبت و گرد و خاک شده است.

تأمل در این اسناد علمی ـ تاریخی می‌تواند ما را با تاریخچه آموزش و پرورش در ایران به خصوص در شهر قم و همچنین نگرشی دینی ـ علمی مجریان تعلیم و تربیت در آن روزگار بهتر آشنا سازد.

معلمان با تاریخچه آموزش و پرورش کشور و شهر خود آشنا نیستند. وقتی معلم امروز بداند که در دبیرستان‌های شهر قم چه استادان فرهیخته‌ای (علی‌اصغر فقیهی، حسین کریمان، حسن یزدگردی، محمدامین ریاحی، شهید مفتح، شهید بهشتی و ...) تدریس می‌کرده‌اند، از تدریس خود لذت برده و احساس غرور می‌کند و انگیزه‌های شغلی‌اش افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر زنده نگه‌داشتن نام و یاد هزاران معلمی که سال‌ها برای ترویج و دین و دانش در این شهر زحمت کشیدند و خوت دل خوردند، کاری ضروری است که با ایجاد موزه و انتشار کتاب، می‌توان آن را به بهترین نحوی اجرا و ادا کرد.

هدف از انتشار این اسناد، به هیچ‌وجه مقایسه و داوری درباره دوره‌های گوناگون نظام آموزش و پرورش نیست. هدف فقط و فقط، ارائه گزارشی مختصر از یک دوره تاریخی حدودا پنجاه ساله است که با همه فراز و نشیب‌ها و خوبی‌ها و بدی‌هایش به تاریخ پیوسته و بسیاری از مدیران و مجریانش به دیار باقی شتافته‌اند. از تجربیات مفید و خوبشان درس می‌گیریم و از تجربیات بد و اشتباهاتشان، عبرت.

در این اسناد قدیمی و کهنه برای بیشتر مشکلات و معضلاتی که آموزش و پرورش فعلی ما با آن دست به گریبان است، راه‌ حل‌ها و پیشنهادهایی جالب وجود دارد که می‌تواند راهگشای مدیران فعلی باشد.

هیچ‌گونه دخل و تصرفی در متن اسناد داده نشده و فقط رسم‌الخط‌های گوناگون آن، بر اساس رسم‌الخط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به شکل یکسان آمده است. تصاویر برخی از اسناد در پایان کتاب آمده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

محتوای آموزشی نظام تعلیم و تربیت 1300 ـ 1357 ش

مصاحبه با دکتر محمدیان

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش

توجه به دین و اخلاق اسلامی در بخشنامه‌ها

فصل اول: کلیات (بخشنامه‌های اولیه و دستورالعمل‌های کلی)

فصل دوم: مقررات انضباطی/ ثبت نامی

فصل سوم: بخشنامه‌های دینی و مذهبی

فصل چهارم: بخشنامه‌های کتاب و کتابخوانی

فصل پنجم: بخشنامه‌های تربیتی ـ اخلاقی

فصل ششم: بخشنامه‌های هنری

فصل هفتم: بخشنامه‌های سیاسی ـ تاریخی

فصل هشتم: بخشنامه‌های بهداشتی و درمانی