معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب شامل چهل‌وچهار گفت‌وگوی با احمد شاملو است که از میان، در سه گفت‌وگو شاملو خود در نقش مصاحبه‌کننده ظاهر شده است. همچنین چهار مورد از گفت‌وگوها به صورت نظرخواهی از مشاهیر و طرح تک‌سوآلی در باب موضوعی ویژه از چندین نفر بوده که در اینجا تنها پاسخ احمد شاملو آمده است؛ از آن جمله می‌توان به پرسش دربارۀ آیین‌نامۀ مورخان و ناشران، بهترین کتابی که امسال خوانده‌اید، آزادی زن ایرانی و نظرخواهی دربارۀ پیکاسو به بهانۀ مرگ او اشاره کرد. مطالب این مجموعه براساس تقدم تاریخی تنظیم شده است. همچنین از آنجا که نشریات گاه، پاره‌هایی از متن گفت‌وگوهای منتشر شدۀ شاملو را برگزیده و با عناوین متفاوت بازچاپ کرده‌اند، از ذکر مجدد آن مطالب که خود برآمده از دل مجموعۀ حاضرند، چشم‌پوشی شده است.

این مجموعه شامل بخش نخست گفت‌وگوهای احمد شاملو (1358ـ1342) است و بخش دوم آن (گفت‌وگوهای پس از سال 1358) نیز گردآوری و مدون شده. مطالب هر دو مجموعه برگرفته از آرشیو مطبوعاتی نسبتاً کاملی است که آیدا شاملو از دهۀ چهل تاکنون گردآوری کرده و در خانۀ بامداد نگهداری می‌شود.

در بخشی از کتاب شاملو در مورد شعر نو، آزاد و سپید چنین می‌گوید: «من هر شعر خوبی را که جایی چاپ شده باشد، مثل آنکه مال خود من باشد دوست می‌دارم اما شعر فروغ فرخزاد برای من چیز دیگری است. شعر فروغ گاه در نظر من به اعجاز شباهت پیدا می‌کند و من او را در یک مقیاس جهانی از شاعران برجستۀ این روزگار می‌شمارم. بسیاری از شاعران بلندآوازۀ جهان که به اصطلاح عنوان بزرگ‌ترین را یدک می‌کشند، به عقیدۀ من هنوز خیلی مانده است تا به فروغ برسند. برای من بسیار اتفاق افتاده است که از پاره‌یی خطوط شعر فروغ شگفت‌زده شده‌ام و یا حتا مدت‌ها طول کشیده است تا بتوانم آن را باور کنم! غیر از فروغ فرخزاد که جایی برای خودش دارد، از منوچهر نیستانی و مفتون امینی و سهراب سپهری و از محمد زهری شعرهای خیلی خوبی دیده‌ام و باید در اینجا از یدالله رؤیایی نام ببرم که با شعرهای «دریایی» راه و بیان کاملاً تازه‌‌یی پیدا کرده است دریایی‌های او شعرهای بسیار خوبی بودند و شعر زمستان اخوان». (ص 57)

در بخش دیگر در پاسخ به سؤالی دربارۀ شعر عوام می‌گوید: «من در این زمینه مواد بسیاری گردآورده‌ام: ترانه و تصنیف و چیستان و حتا اوراد و اذکار و چیزهای دیگر. اما مطلقاٌ فرصت بررسی آنها را نداشته‌ام. بنابراین اگر چیزی بگویم، بند محکمی به آن نباید بست. با این همه من معتقدم که در نهایت امر، فرقی میان شعر رسمی و شعر عوام گذاشت. اگر این تعریف را بپذیریم که شعر منطق و قیاس تجربی انسان را دور می‌زند و بدون اینکه با آن کاری داشته باشد، مستقیماً به تحریک احساسات و عواطف ما توفیق می‌یابد، دیگر جایی برای جدا کردن شعر عوام از شعر رسمی باقی نمی‌ماند، بلکه ناگزیر می‌شویم این نکته را بپذیریم که هر چه شعر خام‌تر و طبیعی‌تر باشد، صادقانه‌تر است و شعرتر». (ص 286)

شاملو در بخش دیگری از کتاب درباره شعر خود و رابطۀ آن با نیما می‌گوید: «نیما، به ما نشان داد که شعر چیست. او خود به شعرش مشروعیت داد و کسی هم نتوانست مشروعیت شعر او را انکار کند. نسل جدید نیما را پذیرفت و تا مدتی همه تحت تأثیرش بودیم. خصوصاً در آغاز راه‌مان. او نسل جدید را از سنت جدا کرد و در نهایت شعر این نسل نیز مقبول افتاد. به عنوان مثال در هوای تازه که چهارمین مجموعه شعر من است، زبان بسیاری از شعرهایم زبان نیماست، نگاه، نگاهِ نیما و حتا کلمات، کلمات نیماست. فقط ایدۀ شعر از خودم است. نیما همان تأثیر را بر شعر معاصر فارسی گذاشت که رمبو بر شعر معاصر فرانسه. در هر صورت، هر کدام از ما سرانجام راه خود را یافت. شاید فرخزاد و اخوان ثالث بیشتر تحت تأثیر نیما ماندند. فروغ فرخزاد نیز در نهایت با به‌کارگیری زبان تداولی‌تر و توصیفات ساده‌تر راه خاص خودش را پیش گرفت». (ص 360)

فهرست مطالب کتاب:

اشاره

حرف‌هایی از ا. بامداد

گفت‌وگوی وثوقی، خبیری و آغداشلو با احمد شاملو

گفت‌وگوی علیاصغر ضرابی با احمد شاملو (چهار بخش)

بر چهرۀ زندگانی من، آیدا لبخند آمرزش است

این بازار آشفتۀ شعر محکوم به فناست!

گفت‌وگوی مهدی فشنگچی با احمد شاملو

گفت‌وگوی نوا با احمد شاملو

گفت‌وگوی احمد شاملو با منصوره حسینی

گفت‌وگوی احمد شاملو با صدرالدین الهی

گفت‌وگوی علی گلزاده با احمد شاملو

گفت‌وگوی شاهرخ جنابیان با احمد شاملو (شش بخش)

گفت‌وگوی برنامۀ پیوسته با احمد شاملو و یدالله رویایی

دعوت عام

استادان فن جرأت نقاب برداشتن از چهرۀ حافظ را ندارند1

گفت‌وگوی احمد شاملو با ژاله سام

دربارۀ آیین‌نامۀ جدید تشویق مورخان و ناشران

گفت‌وگوی منوچهر آتشی با احمد شاملو

میزگردی پیرامون ترجمه(دو بخش)

گفت‌وگوی بزرگ پورجعفر با احمد شاملو و محمد حقوقی

دربارۀ مراسم نوروز

گفت‌وگو مهرداد شکوری با احمد شاملو

گفت‌وگو م. عرفی‌نژاد با احمد شاملو

احمد شاملو و برنامۀ کودکان

گفت‌وگوی فریده گلبو با احمد شاملو

بهترین کتابی که امسال خوانده‌اید و مهم‌ترین رویداد هنری سال

زن ایرانی لایق آزادی است؟

گفت‌وگوی اسماعیل خویی با احمد شاملو

بهار که می‌آید و یاد اولین عشق

در مرگ پیکاسو

گفت‌وگوی عبدالطیف زبیدی با احمد شاملو

گفت‌وگوی علی‌اصغر ضرابی با احمد شاملو (سه بخش)

گفت‌وگوی مبنو وزیری با احمد شاملو

گفت‌وگوی سیمین ضرابی با احمد شاملو (دو بخش)

گفت‌وگوی منصوره پیرنیا با احمد شاملو (دو بخش)

اروپا برای من قفس بود

گفت‌وگوی مسعود بهنود با احمد شاملو

گفت‌وگوی فاطمه خوشه‌گیر با احمد شاملو

گفت‌وگوی سیما تقوی با احمد شاملو

گفت‌وگوی علی‌رضا میبدی با احمد شاملو

مصاحبۀ رادیویی با احمد شاملو

گفت‌وگوی نانومی بی. شالیت با احمد شاملو

گفت‌وگوی بخش فارسی رادیو بی‌بی‌سی با احمد شاملو (سه بخش)

گفت‌وگوی خبرگزاری تاس با احمد شاملو سردبیر ایرانشهر

مصاحبه با احمد شاملو، پس از بازگشت به ایران

منابع

نمایۀ اسامی

نمایۀ آثار و اشعار

نمایۀ موضوعی