معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

برای ایران که از دیرباز عرصۀ برخورد و تلاقی اقوام و ملل گوناگون و همچنین فرازونشیب‌های حاصل از تحولات درونی خود بوده است، ایران‌ستیزی پدیدۀ جدید و نوظهوری نیست؛ این ویژگی را در یکی از آخرین پرده‌های این سنت دیرینه، یعنی در مجموعه نوشته‌های موسوم به «تأملی در بنیان تاریخ: دوازده قرن سکوت» از ناصر پورپیرار نیز می‌توان مشاهده کرد.

واهی و موهوم خواندن هویت تاریخی ایران و آن را حاصل جعل و تحریف یهودی‌ها قلمداد کردن، یکی از مباحثی اصلی تبلیغات پان‌عربی بر ضد ایران است که به ویژه از اواخر دهۀ 1340 و در فضای برآمده از کودتاهای نظامی جمال عبدالناصر در مصر و عبدالکریم قاسم در عراق و در چارچوب ضدیت آنها با ایران، اوج و شتاب خاصی یافت و نوشته‌های پورپیرار نیز در اصل چیزی نیست مگر وجه تعمیم یافتۀ همین گرایش‌ها.

از جمله قلم‌فرسایی‌ها و نوشته‌های بی‌بنیاد، ولی هدفمند که تاریخ ایران باستان را مورد بررسی قرار داده، کتاب «دوازده قرن سکوت» نوشتۀ ناصر پورپیرار است. نوشتۀ مذکور در چهار جلد طراحی شده و جان کلامش این است که قومی به نام آریا به سرزمین ایران مهاجرت نکرده است و هخامنشیان نیز تنها یک قبیله مهاجر غیربومی هستند که به ایران وارد شده‌اند و شاهان آن همه دسپوتیست و خونریز بوده و امپراتوری بیگانۀ آنها که «بر خون و از خون برآمده» حتی یک خشت مال، یک آجرپز، یک حجار، یک زرگر یا نقاش نداشته و اتکایش فقط بر نیزه بوده است. وی ستایش یهودیان از این امپراتوری را دلیلی مبنی بر حمایت یهود از این سلسله تلقی کرده و با اتکاء به همین مطلب آنها را دست نشاندۀ یهودیان شمرده است.

در این کتاب به نقد و تحلیل کتاب اول از این مجموعه با عنوان «تاملی در بنیان تاریخ: دوازده قرن سکوت»، که برآمدن هخامنشیان را مورد بحث قرار داده، پرداخته شده است. در این بحث کوشش شده تا کلی‌ترین مباحث و مهم‌ترین سرفصل‌های کتاب مورد نقد به اختصار در اختیار خوانندگان قرار داده شود.

این نوشته «اعتبار باستان‌شناختی آریا و پارس» که در نقد و بررسی گوشه‌هایی از دوازده قرن سکوت ارائه می‌شود کتابی است شامل یک مقدمه، پنج فصل و یک تکمله. در فصل اول با عنوان «فرهنگ و تمدن» ابتدا از فرهنگ و تمدن تعاریفی ارائه شده و پس از آن به‌طور گذرا به وضعیت فرهنگ‌های باستانی ایران پیش از هزاره اول قبل از میلاد اشاره شده است. پس از آن وارد مبحث اصلی شده و فرهنگ‌ها و تمدن‌هایی که ادعا شده توسط هخامنشیان نابود شده را از چشم‌انداز باستان‌شناسی مورد توجه قرار داده است. پس از تجزیه و تحلیل مدارک سرانجام اینگونه فرهنگ‌ها و تمدن‌های نابود شده که به چهار دسته تقسیم شده است 1. فرهنگ‌هایی که قبل از ورود آریاییان متروک شده بود. 2. فرهنگ‌هایی که قبل از برپایی شاهنشاهی هخامنشی متروک شدند. 3. فرهنگ‌هایی که در آستانه ورود آریاییان شکل گرفتند. 4. فرهنگ‌هایی که در دوره هخامنشی نیز آباد بوده اند. سپس هر کدام از آنها به دقت مورد کنکاش قرار گرفته تا وضعیت واقعی آنها روشن شود.

در فصل دوم به مهاجرت آریاییان به فلات ایران پرداخته شده و شاهد و گواهی‌های این رخداد بررسی شده است. این شواهد و مدارک چهار دسته‌اند: 1. داده‌های باستان‌شناختی؛ 2. داده‌های زبان‌شناختی؛ 3. گواهی‌های تاریخی؛ 4. گواهی‌های اعتقادی.

در فصل سوم مسئله زرتشت، اوستا و اهوره مزداه بررسی شده است.

در فصل چهارم مدارک مربوط به پارسیان از ظهور آنها در تاریخ تا تشکیل شاهنشاهی ارائه شده و سپس به صورت کوتاه به هنر هخامنشی و ترکیب قومی این شاهنشاهی اشاراتی شده است.

در خلال این چهار فصل هرجا که لازم بوده به تردیدها و تشکیک‌های ایراد شده در کتاب «دوازده قرن سکوت» پاسخ داده شده است؛ اما در بسیاری از موارد ماهیت پاره‌پاره و بی‌منطق ایرادهای «دوازده قرن سکوت» رویکردی یکدست و یکپارچه به مطالب مطرح شده را ناممکن کرده است. در فصل پایانی خواننده با بندهای مجزا از هم روبرو خواهد بود که در هر بند ابتدا ایراد «دوازده قرن سکوت» مطرح و سپس به آن پاسخ داده شده است. با وجود این در انتهای این فصل بحث یکپارچه‌ای راجع به یهودیان و نقش آنها در برآوردن هخامنشیان ارائه شده است.

این کتاب با بیانی ساده، گویا و به دور از مباحث کاملاً تخصصی نگارش یافته و سعی شده تا دیدگاه‌ها و تفاسیر رایج کنونی در باب باستان‌شناسی مسئله مهاجرت آریاییان و برپایی شاهنشاهی هخامنشی که مورد قبول بیشترینۀ پژوهشگران این دوره است، آورده شود.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت ناشر

مقدمه

فصل اول: فرهنگ و تمدن

نگاهی گذرا بر باستان‌شناسی ایران در پیش از هزارۀ اول ق. م.

فرهنگ‌ها و تمدن‌های پیش از هخامنشیان

گروه اول: فرهنگ‌هایی که قبل از ورود آریاییان متروک شدند

گروه دوم: فرهنگ‌هایی که بعد از هخامنشیان شکل گرفتند

گروه سوم: فرهنگ‌هایی در آستانه ورود آریایی‌ها

گروه چهارم: فرهنگ‌هایی که یک دوره هخامنشی نیز دارند

فصل دوم: آریاییان

مهاجرتهای بزرگ: آریاییان

داده‌های باستان‌شناختی

داده‌های زبان ‌شناختی

گواهی‌های تاریخی

گواهی‌های اعتقادی

فصل سوم: زرتشت ـ اوستا

زرتشت ـ اوستا

اهوره مزداه

فصل چهارم: پیشینۀ پارسیان

هنر هخامنشی

ترکیب قومی شاهنشاهی هخامنشی

فصل پنجم

تکمله

کتابنامه