معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مهم‌ترین نظریۀ لیکاف در باب مطالعۀ شناختی زبان، این نکته را دربر می‌گیرد که زندگی انسان‌ها به شدت تحت تأثیر استعاره‌هایی بنیادین است که می‌توانند پدیده‌های پیچیدۀ پیرامون‌مان را توصیف کنند. نقطۀ عطف نگرش‌اش در باب زمان شامل «نظریۀ استعارۀ مفهومی» و «شناخت جسمانی‌شده» است. به اعتقاد او «نظام مفهومی معمول ما که به واسطۀ آن می‌اندیشیم و عمل می‌کنیم، اساساً از ماهیتی استعاری برخوردار است». لیکاف معتقد است ما تنها زمانی می‌توانیم از اندیشۀ غیراستعاری سخن بگوییم که بخواهیم صرفاً در مورد واقعیتی فیزیکی صحبت بکنیم. هر چه مفهومی انتزاعی‌تر باشد، به سطوح بیشتری از استعاره برای بیان آن مفهوم نیاز داریم. با وجود این بیشتر افراد متوجه وجود این استعاره‌ها نمی‌شوند و این مسئله می‌تواند دو علت داشته باشد: نخست آنکه برخی از استعاره‌ها مرده‌اند و دیگر امکان تشخیص‌شان برای‌مان وجود ندارد و دیگر آنکه ما متوجه نیستیم این استعاره ها چگونه عمل می‌کنند. طرح «فرضیۀ استعارۀ مفهومی» برای نخستین بار از سوی او و مارک جانسون در سال 1980 در این کتاب در قالب اصولی علمی به مراکز دانشگاهی و پژوهشی راه پیدا کرد و در حوزه‌های سیاست، ادبیات، فلسفه و ریاضیات کاربرد یافت و در نهایت به عنوان مبانی علوم سیاسی در نظر گرفته شد.

این کتاب را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ زبان‌شناسی شناختی دانست که نویسندگانش کوشیده‌اند با زبانی نه‌چندان پیچیده و به کمک نمونه‌های متعدد از زبان انگلیسی به معرفی مفاهیم و اصطلاحات بنیادی مربوط به استعاره بپردازند. با وجود اینکه بیش از سه دهه از انتشار این کتاب می‌گذرد، اما همچنان به عنوان یکی از مراجع اصلی مطالعات پژوهشگران متعدد در حوزۀ زبان‌شناسی شناختی و به‌ویژه علاقمندان به پژوهش در باب استعاره محسوب می‌شود.

استعاره‌ها تنها چیزهایی نیستند که باید از منظری فراتر مورد توجه قرار گیرند. در حقیقت ما فقط با استفاده از سایر استعاره‌هاست که می‌توانیم به فراسوی استعاره‌ها بنگریم. انگار توانایی درک تجربه از طریق استعاره نوعی حس است؛ حسی مانند دیدن یا لمس‌کردن یا شنیدن، حسی همراه با استعاره‌هایی که صرفاً شیوه‌های درک و تجربۀ بخش اعظم دنیا را برایمان فراهم می‌کنند. استعاره درست به اندازۀ حس لامسه بخشی از عملکرد ما را شکل می‌دهد و به همان اندازه ارزشمند است.

نویسندگان در این کتاب ادعا می‌کنند استعاره صرفاً به زبان تعلق ندارد و در انحصار واژه‌ها نیست و برعکس فرآیندهای اندیشیدن انسان تا حد زیادی استعاری‌اند. وقتی گفته می‌شود نظامی مفهومی انسان به شکل استعاری ساخت‌بندی و تعریف شده، در واقع به همین نکته اشاره می‌شود؛ ما واقعا می‌توانیم استعاره‌ها را به مثابه الفاظ زبانی در نظر بگیریم؛ زیرا استعاره‌ها در نظام مفهومی هر فرد جای دارند. بنابراین هر جا در این کتاب از استعاره‌ها سخن گفته شده است، نظیر استعارۀ بحث جنگ است، باید این را بدانیم که استعاره به معنی مفهوم استعاری است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار مترجم

پیش‌گفتار

سپاس‌گزاری

مفاهیمی که باور داریم

نظام‌مندی مفاهیم استعاری

نظام‌مندی استعاری: آشکارسازی و پنهان‌سازی

استعاره‌های جهتی

استعاره و انسجام فرهنگی

استعاره‌های هستی‌شناختی

انسان‌پنداری

مجاز

چالش‌هایی در ارتباط با انسجام استعاری

نمونه‌های بیشتر

ماهیت نسبی ساخت‌بندی استعاری

چگونه نظام مفهومی‌مان شکل می‌گیرد؟

بنیان استعاره‌های ساختی

علیت: تا حدودی پیدایشی و تا اندازه‌ای استعاری

ساخت‌بندی منسجم تجربه

انسجام استعاری

انسجام‌های ترکیبی در میان استعاره‌ها

برخی پیامدهای نظریه‌های ساخت مفهومی

تعریف و فهم

چگونه استعاره می‌تواند به صورت، معنی بدهد؟

معنی جدید

آفرینش شباهت

استعاره، صدق و کنش

صدق

اسطوره‌های عینیت‌گرایی و ذهن‌گرایی

اسطوره‌های عینیت‌گرایی در فلسفه و زبان‌شناسی غرب

چگونه استعاره محدودیت‌های اسطورۀ عینیت‌گرایی را آشکار می‌کند؟

برخی نارسایی‌های اسطورۀ ذهن‌گرایی

بدیل تجربه‌گرا: تخصیص معنی جدید به اسطوره‌های قدیمی

فهم

پایان سخن

کتاب‌نامه

یادداشت مترجم

واژه‌نامه