معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هنریک ایبسن در کودکی به نقاشی علاقه فراوان داشت، ولی فراهم نبودن وسایل مانع به ثمر رسیدن او بود. هنریک در سن ۱۵ سالگی در داروخانه‌ای در شهر گریمستاد به شاگردی مشغول شد. در سال ۱۸۵۰ برای ادامه تحصیل و به امید اخذ دکترا در رشته پزشکی به شهر کریستیانیا (اسلو کنونی، پایتخت نروژ) عزیمت نمود. هنگامی که در رشته تحصیلی خود موفق نشد، به نوشتن روی آورد. مطالعه تاریخ روم و توطئه «کاتلینا و خطابه‌های سیسرون» و همچنین شرح انقلاب فرانسه در ۱۸۴۸ باعث شد که ایبسن اولین نمایشنامه خود را در سال ۱۸۵۰ بنویسد. اولین اثر او به نام کاتلین در زمانی که ۲۲ ساله بوده منتشر شده است.

این نمایشنامه‌نویس نروژی توانایی منحصربه‌فردی در درام‌نویسی و شخصیت‌پردازی داشت و طوری داستان را با دیالوگ‌ها پیش می‌برد که قدرت زمین‌گذاشتن نمایشنامه یا چشم بستن بر نمایش را نخواهید داشت. از طرفی ایبسن به سنت‌شکنی و شناکردن خلاف جهت آب هم معروف است؛ طوری که نمایشنامه «خانه عروسک» او در سراسر اروپا جنجال به پا می‌کند و در هر بحثی حرف از این نمایشنامه به میان می‌آید و کار به جایی می‌رسد که روی کارت‌های دعوت مهمانی‌های نروژ می‌نویسند: «لطفا از صحبت کردن در مورد خانه عروسک خودداری فرمایید»!

این کتاب شامل مقالاتی در تحلیل آثار و اندیشه‌های ایبسن است و تفسیرهایی بر برخی آثار نمایشی او. برخی از این مقالات، ترجمه و برخی دیگر تألیفی‌اند.

این کتاب با پیش‌گفتاری از مترجم آغاز می‌شود. پیش‌گفتاری که در آن با نگاهی انتقادی به کتاب «ایبسن آشوب‌گرای، کاوشی در زمینه‌یِ جامعه‌شناسیِ هنر»، نوشته دکتر امیرحسین آریان‌پور، پرداخته شده و به تلقی آریان‌پور از ایبسن در آن کتاب. بعد از این پیش‌گفتار، مقاله «سیری در آثار ایبسن» نوشته اِوا لو گالی‌یِن درج شده است که چنانکه در توضیحِ کوتاه پیش از این مقاله آمده ترکیبی است از دو پیش‌گفتار که اِوا لو گالی‌یِن بر ترجمۀ انگلیسی هشت اثر ایبسن نوشته است و مقاله نیز با این نقل‌قول ایبسن درباره ترجمه آغاز می‌شود: «ترجمۀ درست کارِ هرکسی نیست چون کار با برگرداندنِ مفهومِ عبارات تمام نمی‌شود. ترجمه، درعینِ‌حال، از نو به قالب ریختنِ اصطلاح‌ها و استعاره‌هاست؛ همساز کردنِ سبکِ اثر است با ویژگی‌ها و مقتضیاتِ زبانِ مترجم... رنگ و بویِ بیگانه‌یی که زبانِ مترجم از تاثیرِ زبانِ بیگانه می‌گیرد، درست مثلِ نغمه‌یی ناساز عمل می‌کند و نمی‌گذارد خواننده، چنان‌که باید، با متن درگیر شود». در بخشی دیگر از همین مقاله درباره ترجمه آثار ایبسن می‌خوانیم: «ترجمۀ نمایشنامه‌هایِ منظومِ ایبسن ـ به‌خصوص براند و پِر گُنت ـ تقریبا غیرِممکن است؛ چون وزن و آهنگِ کلام چنان با اندیشه و شور و هزل و رمز تنیده و درآمیخته است که تفکیک‌شان به‌هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست. درست مثلِ خونی‌ست که در اندام‌هایِ تن می‌تپد. بدون خون، جان و جوشی هم در وجودِ آدمی نیست. پس می‌مانَد نمایشنامه‌هایِ منثورِ او، به‌خصوص آن دسته که به مُهرِ اجتماعی ممهور شده‌اند و سرآغازشان ستون‌های جامعه است. این دسته از آثار، در نگاهِ نخست، و در قیاس با آثارِ منظوم، سهل و آسان به نظر می‌آیند. اما همین که دست‌به‌کارِ ترجمه می‌شوی، می‌بینی قادر نیستی همین سبکِ به‌ظاهر ساده و شفاف و بی‌خم‌وپیچ را برگردانی؛ سبکی که همه‌یِ حشو و زواید را چنان استادانه زدوده است که اثری از آثارشان پیدا نیست؛ سبکی که گویی ناگزیر، خواه‌ناخواه، از فکر و احساسِ هر شخصیت برون می‌تراود و جان و جوهرِ خود را با حداقلِ کلمات عرضه می‌کند. و تازه دشواری‌هایِ کار به همین‌ها هم خلاصه نمی‌شود؛ چون می‌بینی همین سبکِ ساده‌ی موجزِ بی‌‌حشو و زواید هم با شعر است که جان و جلا گرفته است. و آن‌وقت به این نتیجه می‌رسی که نثرِ ایبسن هم قابلِ ترجمه نیست».

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار/ اصغر رستگار

سیری در آثار ایبسن/ اوالو گالی‌ین، ترجمه اصغر رستگار

عقده‌گشایی هدا گابلر/ اصغر رستگار

نگاهی به خانۀ عروسک/ هرمان. جی. ویگاند، ترجمه اصغر رستگار

خانۀ دل و خانۀ عروسک/ اصغر رستگار

قصۀ یقین گم‌شده/ اصغر رستگار

معمای رُسمرس‌هُلم/ زیگموند فروید، ترجمه اصغر رستگار

مرگ کمال‌بخش/ اصغر رستگار

ارزیابی دیگر بار اسباح/ درک راسل دیویس، ترجمه اصغر رستگار

اشباح: جزیی از وجودِ ما/ اصغر رستگار