سینهفیلیا و تاریخ یا وزیدن باد بین درختها
خلاصه
یکی از نخستین و برانگیزندهترین اعلانها دربارۀ زوال سینهفیلیا از زبان سوزان سانتاگ بیان شد، در مقالۀ سال 1996 او با عنوان «انحطاط سینما». به گفتۀ او، در سالهای اخیر اظهار تأسف دربارۀ فسرده شدن آتش نهفته در جان سینما پدیدهای عادی شده است، این در حالی است که آنچه در واقع سرد و خاموش شده خود سینما نیست، بلکه نوع خاصی از رابطۀ سخت عاشقانه با سینماست که نامش «سینهفیلیا» نیست.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
یکی از نخستین و برانگیزندهترین اعلانها دربارۀ زوال سینهفیلیا از زبان سوزان سانتاگ بیان شد، در مقالۀ سال 1996 او با عنوان «انحطاط سینما». به گفتۀ او، در سالهای اخیر اظهار تأسف دربارۀ فسرده شدن آتش نهفته در جان سینما پدیدهای عادی شده است، این در حالی است که آنچه در واقع سرد و خاموش شده خود سینما نیست، بلکه نوع خاصی از رابطۀ سخت عاشقانه با سینماست که نامش «سینهفیلیا» نیست. در دهههای 1960 و 1970 سینما مبرمترین و مهمترین شکل هنری بود، هنری که به شیوههایی فوقالعاده پویا و متنوع با برهۀ فرهنگی و تاریخی خود تعامل داشت. هر چند علاقه به سینما به عنوان یک شکل هنری جدی به پیش از این سالها برمیگردد، پدیدههایی مثل انجمنهای سینمایی آکادمیک به کلانشهرهای بزرگی مثل نیویورک و سانفرانسیسکو محدود بود؛ همچنین علاقۀ مزبور غالباً بر سینمای هنری اروپا و یا فیلمسازی آوانگارد متمرکز بود. این در حالی است که دهههای 1960 و 1970 شاهد گسترش علاقه به سینما در کل ایالات متحده بود؛ و این علاقه از سینمای بهاصطلاح «جدی» فراتر رفت و سینمای هالیوود و تاریخ آن را نیز دربرگرفت.
«در حوزۀ مطالعات سینمایی آکادمیک، لذت سینهفیلیا را عموماً هم ناپسند شمردهاند و هم نادیده انگاشتهاند» در نظر کریستین کیثلی اما این مقوله آن اندازه جدی هست که جنبههای خاصی از آن سزاوار بررسی مفصل باشد و برهمین اساس سینهفیلیا و تاریخ، یا وزیدن باد بین درختها رویکردی زنده و خلاق از این موضوع به دست میدهد.
افراد سینهفیل به طور معمول جزئیات حاشیهای و تصادفی موجود در تصویر سینمایی را فتیشیزه کردهاند: ژست و حالت یک دست، وزیدن باد بین درختها و مانند آن. کریستین کیثلی نشان میدهد آن گرایش تماشاگرانهای که این قبیل موجهات سینمایی را رقم میزنند ـ کردار مشاهداتی مه مشخصهاش برگرفتن توجه از عناصر بصری اصلی حاضر در تصویر و هدایت آن به چیزهایی غیر از این عناصر اولیه ـ در واقع پیوندهای روشنی با سرآغازهای فیلم و سینما بر طبق تعریف آندره بازن، رولان بارت و دیگران دارد.
کیثلی در پیامدهای این نگرش ویژه، این هستیشناسی، کندوکاو میکند و ایدۀ «حکایت سینهفیلیایی» را به عنوان نوع جدید از نقد پیش مینهد، روشی در حوزۀ نگارش تاریخی که تجربۀ این لحظات فرار را افزون بر تقلید کردن بسط میدهد.
این کتاب در هفت فصل گردآوری شده است که فصل اول به میل و اشتیاق به سینما پرداخته شده است و در فصل دوم تعریف مشروحی از لحظۀ سینهفیلیایی به دست میدهد، و نیز به غور در چند مسئله مربوز دیگری میپدازد که همگی برای بررسی تجارب مورد اشاره مهم هستند. پیش از همه نشان میدهد که مشخصۀ تماشاگر سینه فیل، از جهاتی یا راهبرد تماشاگرانۀ خاص است، آنچه به آن «ادراک پانورامیک» می گوید: ادراک پانوارمیک گرایش به روبیدن پرده به صورت بصری است تا از این طریق تصویر در تمامیت آن ضبط و درک شود، به ویژه جزئیات حاشیهای و صدفههایی که رایجترین سرچشمههای لحظههای سینهفیلیایی را افزایش میدهد. دوم، نشان خواهد داد که مواجهه با یک لحظۀ سینهفیلیایی یک تجربۀ بصری نیست، بلکه بهنحوی وسیعتر یک تجربۀ حسّانی نیز هست؛ این تجربهای است که در نوشتههای انتقادی دائما به امور جلدی، لمسانی و تنانی مربوط شده است.
فصلهای سوم و چهارم به ترتیب بر روی نوشتههای آندره بازن و منتقدان مؤلفگرا و جوان کایه دو سینما متمرکز است، نویسندگانی که بدون شک، معروفترین سخنگویان انتقادی دورۀ پرشکوه سینهفیلیا هستند. در این دو فصل شیوههایی را بررسی میکند که از طریق آنها نوشتههای انتقادی مورد اشاره، دستکم تا حدی همچون توجیهات یا عقلانیسازیهای انتقادی برای یک نجربۀ سینمایی خاص عمل کردند، تجربهای که مشخصۀ بارز آن مواجهه با لحظههای سینهفیلیایی است. اما این بررسی خودش را از حیث زمان و مکان به فرانسۀ پس از جنگ محدود نمیکند. در این بررسی به عقبتر از آن نیز نگاه میکند، به نوشتههای انتقادی نویسندگان فرانسوی در دهۀ 1920، دورهای مهم از سینهفیلیا آغازین و نیز به پس از آن، به نوشتههای مربوط به دورۀ گسترش سینهفیلیا ورای فرانسه و آن سوی آبها، در بریتانیا و ایالات متحده.
نویسنده آزادانه از متفکران و رشتههای خارج از حوزۀ مطالعات سینمایی برای ارائۀ روشنتر و درک بهتر از ماهیت سینهفیلیایی استفاده میکند.
این فصلها در کار ارائه تاریخچهای گاهشمارانه نیستند، بلکه بیشتر صبغهای تلفیقی دارند و در آنها طیف متنوعی از صداها و مواضع مربوط به این یا آن زمان و مکان خاص انتخاب شده و همگی در بحث از لحظۀ سینهفیلیایی گرد هم جمع شدهاند و البته در این فصلها بررسی میشود که چگونه مواجهه با لحظههای سینهفیلیایی با برخی سبکهای سینمایی خاص و بهویژه با نفس هستیشناسی فیلم، در ارتباط است.
روشن است که این کتاب تاریخچهای نیست که به بحث دربارۀ نیروهای گوناگون (اعم از فرهنگی، فناورانه و اقتصادی) نشسته باشد که ترکیب با یکدیگر فرهنگی از سینهفیلیا را در فرانسۀ پس از جنگ، یا هر جای دیگر ساختهاند.
این کتاب در واقع نوعی تاریخچۀ فکری است که تمرکز آن یکسر بر موضوع درک و دریافت سینهفیلیایی است. در تقابل با بخش اعظم آثاری که در دهۀ گذشته در حوزۀ مطالعات دریافت نوشته شدهاند. آثاری که غالباً به کندوکاو در شیوههایی پرداختهاند که گروههای هویتی خاص از طریق آنها فیلمها یا بخشهایی از فیلمها را برای خود معنادار میکنند.
این کتاب به بررسی حوزهای از تجربۀ تماشاگرانه میپردازد که از ادغام شدن در هاضمۀ معنا تن میزند. در واقع اگر لحظۀ سینهفیلیایی در زمرۀ مشدّدترین تجارب سینمایی قرار دارد به نظر میرسد این شدت و حدت خود را بخش وامدار این واقعیت است که به وسیلۀ تفسیر فروکاستپذیر یا روامشدنی نیست. کتاب حاضر به جای تفسیرکردن به کندوکاو در شیوههایی میپردازد که طیف متنوعی از منتقدان، که بیشتر آنها به دورۀ باشکوه سینهفیلیا (68ـ1945) تعلق داشتند، از طریق آنها به لحظۀ سینهفیلیایی واکنش نشان دادهاند ـ اینکه چگونه آنها تجارب خود از لحظۀ سینهفیلیایی را توصیف کردهاند، چگونه وجود آن را تبیین نموده و چگونه دربارۀ پیامدها یا تضمنات آن گمانهزنی کردهاند. این کتاب واکنشی است به فراخوان جفری نُول ـ اسمیت برای نگارش نوعی تاریخ، «تاریخ ذهنیتها». اما نوشتن چنین تاریخی به ناگزیر به معنای بازاندیشی دربارۀ نفس عمل تاریخنگاری است.
فصل پنجم بررسی مشروحتر مواضع بنیامین و کراکوئر است و در فصلهای شش و هفت تلاش شده در پیامدهای دعاوی آن دو دربارۀ رابطۀ تاریخ و سینما کندوکاو شود و این کار از طریق تجربهورزی با فرم متفاوتی از نوشتار تاریخی دربارۀ فیلم انجام شود: حکایت سینهفیلیایی ـ فرمی که هدف از طراحی آن خلق شناختی غیرمترقبه و سودمند دربارۀ فیلمها است و نقطۀ آغاز آن نیز چیزی است که چه بسا رشتۀ تملکگرای سینما آن را نوعی لذت سینهفیلایی زیاده بداند، لذتی که به زعم آن رشته بیش از آنکه باید پرحرارت است.
این کتاب به کار بر روی سینهفیلیا به عنوان موضوعی تاریخی برای مطالعه و تحقیق خلاصه نمیشود. هدف این پروژه چیز دیگر نیز هست، احیای حسی از هیجان، احیای روحیۀ سرزنده و پرشور سینهفیلی ـ یا بهتر از این، روحیه سینهفیلیایی است.
فهرست مطالب کتاب:
تصاویر
سپاسگزاریها
مقدمه
1. میل و اشتیاق به سینما
2. لحظۀ سینهفیلیایی و ادراک پانورامیک
3. آندره بازن و قابلیت مکاشفهآمیز سینما
4. کایه دو سینما و سیوۀ نگریستن
5. فیلم و محدودۀ تاریخ
6. یک تاریخ سینهفیلیایی
7. پنج حکایت سینهفیلیایی
یادداشتها
کتابشناسی گزیده
واژهنامۀ انگلیسی به فارسی
واژهنامۀ فارسی به انگلیسی
پربازدید ها بیشتر ...
ایران در آینۀ شعر روس
میخاییل سینلنیکوفاین کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درونمایههای ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
جمشید مشایخی: در گفتگو با زاون قوکاسیان و ویدا مشایخی: گوشهای از تاریخ تئاتر و سینمای ایران
به کوشش ویدا مشایخیاین کتاب بیوگرافی جمشید مشایخی نیست. او در گفتگو با مصاحبهکنندگان قصد معرفی خود را ندارد، بلکه میخ
گفتمان سینمای زنانه؛ از دهۀ 1990 تاکنون
کورش جاهدنویسنده در این کتاب از دنیای سینمای زنان، علل شکلگیری و کمتوجهی نسبت به آن صحبت کرده است و فیلم
نظری یافت نشد.