معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مولیر چه در غرب و چه در نواحی خاورمیانه و ایران همواره به‌عنوان یکی از چهره‌های شاخص و تأثیرگذار ادبیات دراماتیک دنیا قلمداد می‌گردد. آثار او همواره به‌عنوان نخستین الگو و منبع ترجمه برای مترجمان و الهام‌بخش کمدی‌نویسی در نواحی خاورمیانه در قرن نوزده میلادی برشمرده می‌شود.

یکی از آثار مولیر که بر خلاف سایر آثار برجسته وی نظیر:‌ تارتوف، دون ژوان، مردم‌گریز، خسیس و ..... از شهرت و آوازه کمتری در ادبیات نمایشی دنیا برخوردار است، بی‌گمان کمدی «مسیو پورسیناک» است و این امر را می‌توان به مراتب در کتب تألیفی و ترجمه‌ای که درباره زندگانی و آثار وی در ایران و جهان صورت گرفته به وضوح مشاهده نمود.

در تاریخچه نهضت ترجمه و اقتباس کمدی‌های مولیر در ایران که از سال 1286 قمری آغاز و دست‌کم تا امروز بر قوت خود باقی است ـ شاید بر خلاف تصور ـ کمدی «مسیو پورسیناک» یکی از معدود آثار مولیر تلقی گردد که هم ترجمه شده و هم از آن چند اقتباس صورت گرفته است؛ اما به دلیل گذشت سالیان دراز و اینکه تا به امروز تاریخ و مدون و کاملی از تئاتر کشورمان به دست نیامده، بنابراین این ترجمه و اقتباس‌ها نیز به راحتی از تاریخ ادبیات نمایشی ایران مرزوبوم محو شده‌اند.

این کتاب نخستین ترجمه کمدی «مسیو پورسیناک» در کشور ما است که در سومین سال سلطنت «مظفرالدین شاه قاجار» از سوی کاتبی به نام «احمد الحسینی ابن میرزا علیرضای امین دواب تفرشی» کتابت شده است. اما متأسفانه نام مترجم و تاریخ دقیق ترجمه این کتاب معلوم نیست. ولی آنچه مشخص است اینکه این نمایش‌نامه چندی پیش از سال 1316 قمری ترجمه شده و با وجود آنکه کتابت هم شده؛ ولی بنا به عدم انتشار آن برای سالیان دراز به محاق فراموشی سپرده شده است.

در این کتاب تمرکز اصلی تنها به بحث بر روی نمایش‌نامه «مسیو پورسیناک» معطوف شده است؛ زیرا حتی در معتبرترین مآخذ و منابعی که در ایران درباره مولیر و آثارش منتشر شده، به‌ندرت می‌توان اشاراتی را جز ذکر یک نام از این نمایش‌نامه مشاهده نمود.

افزون بر تحلیل و تفسیر کمدی «مسیو پورسیناک» مباحث دیگری نیز مطرح شده است که عبارتند از:

1. نگرشی بر ترجمه آثار مولیر در نواحی خاورمیانه؛ در این مبحث به تفصیل درباره ترجمه آثار مولیر و تأثیرات آثار وی در ممالک روسیه و قفقاز، ممالک عرب و عثمانی تا پایان قرن نوزدهم میلادی سخن رانده شده است.

2. نهضت ترجمه و اقتباس کمدی‌های مولیر در ایران از ابتدا تا آغاز قرن بیستم میلادی، نکته دیگری است که درباره آن به اختصار صحبت شده است.

3. تاکنون نه‌تنها پژوهش و ترجمه‌ای مستقل درباره کمدی «مسیو پورسیناک» در ادبیات نمایشی ایران نشده، بلکه به همین دلیل از ترجمه‌های صورت‌گرفته در تاریخ ادبیات نمایشی ایران نیز آگاهی چندانی در دسترس نیست. در این کتاب در بخشی جداگانه اقتباس‌ها و آداپتاسیون‌هایی که از این کمدی فرانسوی در گذشته ادبیات نمایشی ایران صورت گرفته است نیز مطرح و معرفی می‌شوند.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی با خوانندگان

دیباچه

فهرست آثار مولیر

فصل نخست:‌ نگرشی بر کمدی «مسیو پورسیناک»

فصل دوم:‌ نگرشی بر تأثیرات «مولیر» و ترجمه آثار وی در روسیه و نواحی خاورمیانه

فصل سوم:‌ نهضت ترجمه و اقتباس کمدی‌های «مولیر» در ایران

فصل چهارم:‌ نگرشی بر نسخه‌شناسی، شناسایی کاتب و ترجمه کمدی «مسیو پورسیناک»

فصل پنجم:‌ معرفی، مقایسه و بررسی ترجمه‌های کندی «مسیو پورسیناک»

فصل ششم: نکاتی چند در باب تصحیح نسخه خطی کمدی «مسیو پورسیناک»

فهرست منابع و مآخذ

مسیو پورسیناک (کمدی بالت در سه پرده)