معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یکصدوبیست‌ویکمین شماره از مجلۀ بخارا با ویژه‌نامه‌ای برای محمدعلی فروغی در منتشر شده است.

در ابتدای این شماره بخشی با عنوان «از ادب پارسی» آورده شده که اختصاص به سعدی شاعر پارسی دارد. در این بخش اظهارنظرهایی از بزرگان ادب معاصر چون شفیعی کدکنی، ذبیح‌الله صفا، زرین‌کوب و .... آورده شده است. در یادداشت دکتر شفیعی کدکنی آمده است: «هیچ‌کس در این تردیدی ندارد که خداوند در سرشت سعدی جوهر شاعری را در حد نهایی آن به ودیعت نهاده بوده است. و هیچ‌کس در این تردیدی ندارد که سعدی در جانب اکتسابی هنر شعر نیز بر مجموعۀ میراث بزرگان ادب فارسی و عربی اشرافی شگرف داشته است. هیچ‌کس در این امر نیز نمی‌تواند تردید کند که سعدی بر تمام معارف اسلامی از فقه و کلام و حدیث و تفسیر و تصوف و تاریخ و دیگر شاخه‌های این فرهنگ، وقوف کامل داشته است».

در بخش «فلسفۀ» این شماره نوشتاری با عنوان «ابن سینا و تفاسیر قرآنی» آمده است. در این نوشتار می‌خوانیم: «ابن سینا در بادی امر یک فیلسوف مشائی و پیرو ارسطو شناخته می‌شود. شیوه ارسطوئی، شیوه‌ای است استدلالی، و کاملا عقلانی، و درست بر خلاف شیوه افلاطون و فلوطین از هرگونه تمسک به دلایل شهودی به دور است. در این راستا سؤالی مطرح می‌شود که مفاد رساله‌های منتسب به ابن سینا از جمله رساله‌های قرآنی و نیز برخی رساله‌های دیگر مانند سر الصلوة و اسرار دعا و زیارت چگونه می‌تواند با شیوۀ حِکمی ابن سینا منطبق گردد».

در بخش «نقد ادبی» متن بازنویسی‌شدۀ سخنرانی دکتر موحد در جلسۀ افتتاحیۀ «درس‌گفتارهایی دربارۀ سنایی» دربارۀ شاعر و حضور او در شعر خود آورده شده است. در این نوشتار آمده است: «... حضور شاعر در شعر حضوری است جدا و مستقل از حضور او در زندگی و به اصطلاح در عالمِ واقع؛ و دوم آنکه حضور شاعر در شعر حضوری یک‌دست و هموار و یک‌رنگ نیست و غالب شاعران چهره‌های کاملاً متفاوت در حضور شعری از خود نشان می‌دهند».

این شمارۀ مجله بخارا که تصویر محمدعلی فروغی را بر روی جلد آورده، حاوی بخش ویژه محمدعلی فروغی است. در این بخش افزون بر سال‌شمار زندگی و کتاب‌شناسی آثار او، بخشی از خاطرات منتشرنشده وی و نیز نوشتارهای دربارۀ وی آورده شده است.

بخش دیدار و گفتگوی این شماره اختصاص دارد به دیدار و گفتگو با نیکو ندیم. در این شماره متن سخنرانی‌های سیمین ندیم، حورا یاوری و فریدون مجلسی آورده شده است. در ابتدای این گزارش یادداشت دکتر اسلامی ندوشن دربارۀ اشعار نیکو ندیم قرائت شده که به این ترتیب است: «شعرهای نیکو ندیم را با علاقمندی خواندم. لطیف و ساده‌اند و با دید مستقیم به طبیعت ادا گردیده‌اند. حسن کار آن است که از تصنع‌ها و تکلف‌های شعر امروزی مبرایند و شاعر تنها دید خود را بیان می‌کند. شعر لحظه‌هاست یعنی دریافتی که از یک لحظه آغاز می‌شود و بی‌درنگ بر کاغذ می‌آید؛ از این‌رو ترجمۀ آنها به زبان دیگر ساده است....».

گزارش شب زنده‌یاد «علی‌نقی ضیایی» که دویست‌وهفتادوپنجمین شب از «شب‌های بخارا» را به خود اختصاص داده بود، از دیگر مطالب این شماره است. در ابتدای گزارش علی دهباشی چند فراز از زندگی‌نامۀ او را اینگونه قرائت کرده است: «متولد سال 1337 بود. از نوجوانی کار عکاسی را شروع کرد. در سال 56 به مدرسه عالی ساختمان رفت و در سال 58 برای تحصیل در رشته معماری و شهرسازی وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. در کنار آموزش حرفه معماری و شهرسازی، به عکاسی در زمینه‌های گوناگون پرداخت. به عکاسی عشق وافری داشت که شاهد این ادعا گنجینۀ پرباری است که از خود به جا گذاشته است». فخرالدین فخرالدینی، ایرج کلانتری، امیرهوشنگ اردلان، فرامرز پارسی، مهرداد اسکویی و .... از دیگر سخنرانان این نشست بوده‌اند.

یادداشت‌ها، آویزه‌ها، از چشمۀ خورشید، یادنامۀ بزرگ نادرزاده، بررسی داستان امروز، خردنامه، در حواشی کتاب در ایران و .... دیگر بخش‌های این شماره را تشکیل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

* از ادب پارسی:

سعدی، شاعری اندیشه‌ور/ با اظهارنظرهایی از: محمدرضا شفیعی کدکنی، احمد بهمنیار، اسماعیل حاکمی، بهاءالدین خرمشاهی، عبدالحسین زرین‌کوب، ذبیح‌الله صفا، محمدعلی فروغی، هانری ماسه و غلامحسین یوسفی

از دست جورِ زبان‌ها/ سعدی

* شعری منتشرنشده از ه‍ . ا. سایه: آخرین دیدار از خانه/ ه‍ . ا. سایه

* فلسفه: ابن سینا و تفاسیر قرآنی/ سیدمصطفی محقق داماد

* نقد ادبی: شاعر و حضور او در شعر خود/ محمدعلی موحد

* زبان‌شناسی: جامعه‌شناسی زبان (بخش نخست)/ محمدرضا باطنی

* ادبیات فارسی: تغییر جایگاه شاعران در تاریخ ادبیات (بخش سوم)/ مسعود جعفری جزی

* اندیشه: «آسیا در برابر غرب»، پس از چهل سال/ دریا اورس

* نشر و تمدن: نشر و تمدن (۷) ـ تحوّلات در نشر/ عبدالحسین آذرنگ

* یادنامه محمدعلی فروغی

سال‌شمار زندگی و فهرست تألیفات محمدعلی فروغی/ محمد افشین‌وفایی و پژمان فیروزبخش

درباره خاطرات منتشرنشده «جامع حکمت و ادب مشرق و مغرب» محمدعلی فروغی/ محمد افشین‌وفایی و پژمان فیروزبخش

فروغی و سیدجمال‌الدین اسدآبادی/ محمد افشین‌وفایی و پژمان فیروزبخش

محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)/ مجتبی مینوی

طرز کار فروغی در اداره امور دولت/ عیسی صدیق

محمدعلی فروغی/ قاسم غنی

میرزا محمدعلی خان ذکاءالملک/ ابراهیم خواجه‌نوری

آنچه من از مرحوم فروغی به یاد دارم/ علی هاشمی حائری

محمدعلی فروغی، یک مرد بزرگ/ سعید نفیسی

داستان دوستان/ حبیب یغمایی

«جمله معترضه» در سخنان فروغی/ ابراهیم صفایی

فروغی، تقی‌زاده، علی‌اصغر حکمت/ غلامعلی رعدی آذرخشی

آغاز کار محمدرضا پهلوی/ علی دشتی

محمدعلی فروغی، فصلی تازه در ترجمه/ عبدالحسین آذرنگ

فروغی و بیات تهران/ مهدی فیروزیان

خطابه دفاعیه سقراط/ محمدعلی فروغی

* قلم‌رنجه  (10): تمرین بدخطی/ بهاءالدین خرمشاهی

* یادداشت‌های فیس‌بوکی (۸)/ نصرالله پورجوادی

* آویزه‌ها  (41)/ میلاد عظیمی

* سایه‌سار (۱)/ سایه اقتصادی‌نیا

* تاریخ معاصر: خلیج فارس/ بهرام گرامی

* ایران و چین

وضعیت و ضرورت تبادل فرهنگی چین و ایران/ یو گویلی

خاطره‌ای از جنس ابریشم/ یو گویلی

* در حواشی کتاب در ایران (۱۱)/ محمود آموزگار

* از چشمه خورشید (۴۵)/ هاشم رجب‌زاده

* یادنامه بزرگ نادرزاد

گزارش شب بزرگ نادرزاد/ ترانه مسکوب

سوگنامه‌ای برای نادرزاد/ داریوش شایگان

بزرگی در ذاتش بود/ ژاله آموزگار

از نسل فروغی و مهدوی/ جواد طباطبایی

* ساختارشناسی: بدن مستعار/ آرزو مختاریان

* یادداشت‌ها (۷)/ محمد ترکمان

* خِردنامه (۲)/ مهدی سالاری‌نسب

* یادداشت‌های یک کتابدار (۱۷)/ یزدان منصوریان

* دیدار و گفتگو با نیکو ندیم

گزارش جلسه دیدار و گفتگو با نیکو ندیم/ پریسا احدیان

راه درازی را پیموده/ سیمین ندیم

توانا کردن طبیعت برای همدلی با انسان/ حورا یاوری

فغان بسیار ملایم/ فریدون مجلسی

برای نیکو ندیم و شعرهایش/ ناهید کبیری

* بررسی داستان امروز (2)/ منیرالدین بیروتی

* یادنامه علیقلی ضیایی

گزارش شب علیقلی ضیایی/ فرناز تبریزی

بااخلاق، مهربان، مؤدب و فوق‌العاده فروتن/ ایرج کلانتری

مثل یک دریا گسترده و آرام/ امیرهوشنگ اردلان

تا وقتی که زنده‌ایم در ذهن و خاطرمان هست/ فرامرز پارسی

خوشوقتم که او در کشور ما می‌زیسته/ مهرداد اسکویی

با ادعا بیگانه بود/ رضا قوی‌فکر

با هنر می‌توان باقی ماند/ افشین شاهرودی

پیوند صادقانه خلق و خوی نیک با دستاوردهای هنری/ حمید کرامتی

پرتره‌های او انتقال احساس ناب است/ ژیلا نوروزی

گزارش شب نخستین سالگرد خاموشی علیقلی ضیایی/ آیدین پورخامنه

 * آلبوم بخشی از آثار عکاسی علیقلی ضیایی

پرتره‌ها

خرمشهر

* گزارش: گزارش تلگرامی سفر به فرانکفورت و دیدار از نمایشگاه جهانی کتاب/ علی دهباشی

* معرفی کتاب

زمزمه‌ای دلنشین در حاشیه کویر/ عبدالله کوثری

ترجمه فارسی «پنج اقلیم حضور»/ ترانه مسکوب

بازخوانی یک کتاب/ علیرضا شمالی

یکصد و ده نامه از دو سیمین/ مریم اسدزاده

افسوس برای نرگس‌های افغان/ امیر هاشمی مقدم

خطاهای نویسندگی و تجربیات نویسندگی/ شهاب دهباشی