معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

به سال 1861 میلادی در شهر کلکته در خانه جوراسکو در خانواده مهاریشی دوبیندرانات تاگور که یکی از اعیان و رهبری روحانی و مورد احترام عمومی بود، فرزندی چشم به این جهان گشود که او را رابیندرانات تاگور نامیدند. خانوادۀ تاگور از ده قرن پیش در هند سابقه دارند و برهمنی به نام بهاتا ناریانا از کشور کانوج سرسلسلۀ آنان است که در سال 1076 میلادی بر حسب فرمان پادشاه کانوج به ریاست هیئت پنج نفری برهمنان به بنگاله اعزام شد تا آدیسورا شاه بنگاله را در مراسم قربانی مذهبی کمک کند و در اثر این مسافرت خانواده تاگور در بنگاله رحل اقامت افکندند و از همین خاندان روحانیون، هنرمندان، متفکران، فلاسفه و نویسندگان متعددی پا به عرصۀ وجود گذاشتند. اما تاگور به رشتۀ ادبیات متمایل گردید. او فریفته ادب و طبیعت و تفکر گردید و در آن راه طی طریق کرد تا به هدف عالی و جهانی خود رسید؛ یعنی از جنبۀ ارشاد دینی و تعلق به یک محیط کوچک تجاوز کرد. او تنها فرد بارزی از خاندان روحانی بود که دست به دامان شعر و شاعری زد و دست سخن گرفته و بر آسمان رفته بود. تاگور در سال 1941 پس از 83 سال زندگی پرافتخار و سراسر آموزنده، در همان شهر و خانه‌ای که دیده به جهان گشوده بود، دیده از فروغ هستی بربست و هند را از فرزندی بزرگ و سرافراز محروم کرد.

تاگور از همان اوان جوانی به نوشتن مقالات و سرودن اشعار پرداخت که در جراید محلی چاپ می‌شد و مورد توجه خاص قرار گرفت. آثار تاگور وسعت زیادی دارد و از رشته‌های مختلف ادبی، اجتماعی، سیاسی، هنری، فرهنگی، تربیتی و مذهبی مشحون است. آثار نظمی او صد کتاب است که در سی مجلد انتشار یافته و بالغ بر 15000 صفحه شعر می‌شود و آثار نثری او 28 مجلد است و 40 حکایت کوچک نوشته است نمایشنامه‌های وی بیش از 50 مورد است که اغلب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و روی صحنه نمایش داده شده است. آثار نقاشی وی هم مانند سایر آثار وی زیاد و جالب است. تنها پانزده هزار قطعه از نقاشی‌هایش در مجموعۀ رابندراناسادان موجود است و در موزۀ تاگور تعداد کثیری باقی است که به نمایش گذاشته شده و محفوظ مانده است.

تا زمانی که تاگور جایزۀ ادبی نوبل را نبرده بود، ایرانیان با آثار او آشنا نبودند و آن شاعر و فیلسوف عصر را نمی‌شناختند؛ اما او ایران و ادبیات و فلسفه و عرفان و فرهنگ ایران را به‌خوبی می‌شناخت و برایش احترام قائل بود. با توجه به شهرت روزافزون تاگور و مسافرت‌هایش به کشورهای مختلف، از وی برای سفر به ایران دعوت به عمل آمد و او با مسرت این دعوت را پذیرفت و در بهار سال 1311 به ایران آمد و یک ماه در ایران اقامت داشت که این سبب شد شهرت کافی بیابد و دانشمندان و رجال ادب و سیاست و فرهنگ او را به‌خوبی از نزدیک بشناسند.

اما سرآمد آثار برجستۀ تاگور کتاب معروف «گیتا نجلی» است که دربردارندۀ اشعاری ساده و پرمعنی و مملو از دقایق عرفانی و نکات ادبی و سرشار از احساسات پاک و لطیف شاعرانه و علایق میهن‌پرستانه و مشحون از اندیشه‌های عالی خداپرستانه و تصوف و حقیقت‌بینی و آزادگی و آزادمنشی و لبریز از پندارهای عمیق فلسفی و منادی راستی و پاکی و نوع‌دوستی و نماینده تضادها و تصادمات خطیر روح بشر است که مطالعۀ آن روح را لذت و انبساط و قدرت صعودی معنوی می‌بخشد. اشعاری این مجموعه به‌حدی لطیف است که انسان را از وهله پست ماده‌پرستی و ظلمت خصومت و تیرگی و خودخواهی بیرون آورده به سوی انوار معر و محبت و صفا کشانیده به عالمی ملکوتی و جهانی از فضیلت و تقوی و یکتاپرستی و رضا و مسرت سوق داده و روح را در بوستان مصفای آدمیت و بهشت نیکی و عشق و پاکی و نوع‌دوستی به پرواز می‌آورد.

«گیتا نجلی» بهترین نماینده و نمودار طرز فلسفه و افکار شاعرانۀ تاگور است و از منبع بهجت‌انگیز طبیعت و آرامش و نشاط سرچشمه می‌گیرد. وی بیشتر این اشعار را در حوالی رود پادما و در آغوش بنگال زیبا سروده است و جهانی از لطف و پندار است که اثیر پاک را می‌ماند. اصل این اشعار به زبان بنگالی بوده و به محض انتشار شهرت و مقبولیت عام یافته است. تاگور با همین اثر در سال 1913 به عنوان اولین فرد آسیایی بود که جایزۀ بزرگ نوبل را در ادبیات و فلسفه برنده شد.

فهرست مطالب کتاب:

اهدا

دیباچه

یک خاطره

تاگور چه کسی بود؟

زندگی خانوادگی

دوران تحصیل و تحول

آثار تاگور

نمایشنامه‌ها

تاگور در پایتخت

تاگور و ایران

گیتا نجلی

پایان کار

پوزش

نیایش (گیتا نجلی)