معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یکصدوچهل‌وهفتمین شماره از دوماهنامۀ گیلان‌شناسی «گیله‌وا» ویژۀ مرداد و شهریور 1396 منتشر شده است.

در این شماره پس از یادداشت‌هایی از مدیرمسئول نشریه در رابطه با دغدغه‌های فرهنگی و ادبی وی در حوزۀ گیلان، نوشتاری دربارۀ حاجی‌خان کلانتری آمده است. حاجی‌خان کلانتری حاکم بلامنازع شهرستان رودبار و زیتون و رئیس ایل منطقه، در فروردین 1290 شمسی در روستای ییلاقی لاکه به دنیا آمد و در تیرماه 1329 شمسی با کاردی که قاتل به سینه‌اش فرو می‌کند، از دنیا می‌رود. نام اصلی وی «محمدقلی خان» ولی معروف به حاجی‌خان بود. او آخرین وارث بازمانده از حکمرانی یک خاندان محلی، فردی بسیار باهوش، باصلابت و مقتدر و اهل سیاست بود. او در سرکوب فرقه دمکرات آذربایجان به اتفاق جهانگیر سرتیپ‌پور، یونس آقاجانی از خوانین عمارلو و ..... در مناطق خلخال و شفت و طارم زنجان حضور فعالی داشت. در این نوشتار دربارۀ شخصیت وی و زندگانی‌اش مطالبی بیان شده است.

چند نکته در آیین نگارش گیلکی در این شماره هم مثل شماره‌های پیشین آورده شده است که اختصاص به حروف اضافۀ «برای و به» دارد. در گیلکی حرف اضافۀ «ره» به مفهوم «برای» در فارسی است و حرف اضافۀ «به» به شکل «الف» نمودار می‌شود.

نقد و بررسی مجموعه شعر «گیل‌وارش» سرودۀ اکبر رنجبر به زبان گیلکی و فارسی از دیگر نوشتارهای این شماره است. این مجموعه 55 قطعه شعر را به این دو زبان دربر دارد که شامل 33 غزل گیلکی، 14 قطعه شعر فارسی و هشت رباعی و دوبیتی است. در بخشی از این نوشتار آمده است: «از اولین شعر (گیلکی موناجات) گرایش شاعر را به طبیعت و آفرینندۀ آن شاهدیم. در این مثنوی زیبا شاعر از عناصری چون پروانه، غنچه، لاله، بهار، اشک نسیم استفاده می‌کند و با اشاره‌ای تلمیحی به عنکبوت، خلاصه‌ای از داستان پنهان‌شدن پیامبر را در غار و تشخص عنکبوت عنکبوت را در اجرای رسالت خویش به بیانی شاعرانه می‌آورد». (ص 33)

شعر در زبان مازندرانی به دو دستۀ کتبی و شفاهی تقسیم می‌شود. شعر شفاهی از قدیم‌الایام و سینه به سینه به دست ما رسیده است. در حقیقت راویان بی‌نام‌ونشان طی قرون آن را با توجه به باورداشت‌ها و فرهنگ و دانش خویش حفظ کردند و در اختیار نسل امروز گذاشتند که آوازی است. در این شماره پژوهشی مختصر دربارۀ کارکرد روساختی این شعر شفاهی در زبان مردم مازندران آمده است.

در بخش گیلکی هم اشعاری به زبان گیلکی، داستان کوتاه، داستان کودک و نوجوان و طنز به زبان گیلکی آورده شده است.

فهرست مطالب در این شماره:

حرف اول از سال بیست‌وششم

بعد از ده سال تلاش، نوروزبل عاقبت به خیر شد/ یادداشت مدیرمسئول

آقای نوبخت، دولتمرد همشهری بخواند/ یادداشت دوم

المانی از خیرالکلام، نخستین روزنامه گیلان در رشت/ یادداشت سوم

دیرتر از موعد؛ در مورد ثبت خانه اسناد هوشنگ ابتهاج/ یادداشت چهارم

گزارش یک نشست تخصصی چالش برانگیز در گیلان/ یادداشت پنجم

یکی دیگر از خانه‌های قدیمی گیلان فرو ریخت/ یادداشت ششم

قابل توجه فرهنگیان، فرهیحتگان و فرهنگ دوستان کشور/ سیامک کوچکی

حاجی خان کلانتری که بود/ بابک قلیزاده دارستانی

چند نکته در آیین نگارش گیلکی ـ حروف اضافه گیلکی (قسمت دوم)

نقد و بررسی مجموعه گیل وارش/ زهرا سیاوش آبکنار

کارکرد روساختی شعر شفاهی در زبان مردم مازندران/ نادعلی فلاح

درگذشتگان

تازه‌های کتاب

* بخش گیلکی:

شعر: فرخ آلیانی/ م. پ. جکتاجی/ علی پیرنهاد/ ع.ا.رضوی/ حسینعلی صادقی سرشت/ غلامحسن عظیمی/ ع. گلستانی/ حسن نصری رودسری

داستان: پیچه/ هادی غلام دوست

کودک و نوجوان: دانا مترسک، کلاچان/ علی مطلبی

طنز: قج قجی ـ هیزار متری/ گلعلی