معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هرچند زمینۀ سخن در این کتاب نام‌های باستانی استان تهران است؛ اما گوهر سخن ژرف‌ساخت زبان پارسی است؛ زبانی که چندهزار سال گزارش‌کنندۀ فرهنگ مردم ایران‌زمین بوده و اکنون هم هست.

گروه این نام‌های باستانی اندک نیست و در چهار استان از ایران بزرگ [استان تهران، استان میانه (مرکزی)، استان خوزستان و استان لرستان] تاکنون نزدیک به 7750 نام باستانی با تکیه بر پژوهش‌های میدانی گسترده شناسایی شده است و در یک پژوهش میدانی گذرا و با تکیه بر انگارش زبان (ریاضی و زبان) حدود بیش از بیست‌هزار نام باستانی شناسایی شده است که ژرف‌ساخت این نام‌ها اندام‌های بنیادین زبان پارسی است. این نام‌های باستانی یا واژگان را هم‌اکنون مردم ایران بسته به بزرگ و کوچک بودن شهرها و روستاها هر روز چند بار به زبان می‌رانند و بخش بزرگی از زبان و فرهنگ مردم ایران نامیده می‌شود. اما این نام‌های گوهریک یا ژرف‌ساخت زبان پارسی به بهانۀ نام‌بودن از زبان کنار گذاشته شده است.

گروه فراوانی از خاورشناسان و نویسندگان باور دارند تهران در دوران باستانی روستایی بسیار کوچک بوده است؛ چنان‌که در کتاب‌ها و نوشته‌های سال‌ها پیش از 261 و 271 نامی از تهران نوشته نشده است. اما از روستاهایی ماندد جی، دولاب و سیرا که اکنون جزء تهران است، بارها نوشته شده است. اما سندهای استواری نشان می‌دهد تهران گرچه کوچک بوده، اما روستایی بسیاری دیرینه بوده است.

در این کتاب نزدیک به دو هزار نام باستانی که هنر خردورزی نیاکان مردم امروز این سرزمین‌هاست مربوط به استان تهران شناسایی و ریشه‌یابی شده است. این نام‌ها در بخش‌های نام شهرها و روستاهای شهر و استان تهران، نام‌های باستانی کوه‌ها، آیین‌های باستانی، خیابان‌ها و کوچه‌های استان تهران و ..... آورده شده است. در خلال مباحث از نکاتی چون آیین‌های باستانی در سرزمین ری باستان و ایران، شاهنامه و نام‌های باستانی، آناهیتا و زبان پارسی و .... نیز سخن گفته شده است.

برای نمونه در بخش نام‌های باستانی شهرها و روستاهای استان تهران دربارۀ واژۀ «روما» می‌خوانیم:

«روما (ruma): کوتاه‌شدۀ رومگا (rumega): جایگاه خوشبختی، جایگاه آرامش (به زبان بومیک لومان).

رومگا: نام یکی از ملکا (نام یکی از هفت شهر ساسانی بوده که به دست تازیان ویران شد).

رومگا: دگرگون‌شدۀ نام (رم + گا) است.

رَم: برابر با تک‌واژ هسته‌ای و آریایی رم (ram): آرامش + مگا: برابر با واژۀ باستانی مگا: خوشبختی.

روما: (رومگا) نام روستایی از شهر کیلان». (ص 76)

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فرگرد یکم:

بخش یکم: پهرست نام‌های باستانی شهرها و روستاهای شهر تهران

بخش دوم: نام‌های باستانی شهرها و روستاهای استان تهران

فرگرد دوم:

بخش یکم: پهرست نام‌های باستانی کوه‌های استان تهران

بخش دوم: نام‌های باستانی کوه‌های استان تهران

فرگرد سوم:

بخش یکم: نام‌های باستانی استان تهران و فرهنگ مردم این سرزمین

بخش دوم: تهران

بخش سوم: شاهنامه و نام‌های باستانی استان تهران

بخش چهارم: دگرگونی در نام‌های باستانی استان تهران

بخش پنجم: دیرینگی استان تهران

بخش ششم: آیین‌های باستانی در سرزمین ری باستان و ایران

بخش هفتم: آیین‌ها و دیدگاه‌های دانشمندان و نویسندگان

بخش هشتم: آیین‌ها و فرهنگ

بخش نهم: آناهیتا و زبان پارسی

فرگرد چهارم:

بخش یکم: زبان و زمان و فرهنگ

زبان پارسی پیش از تاخت‌وتاز تازیان

بخش دوم: نام‌های باستانی ساخته‌شده از تک‌واژهای هسته‌ای در استان تهران

بخش سوم: سخنی کوتاه در زمینۀ نام‌های باستانی خیابان‌ها و کوچه‌های شهر تهران

بخش چهارم: شهر تهران از چهار دهۀ پیش تاکنون

بخش پنجم: نام‌های باستانی بخش 1 تهران

جشن‌های کهن ایران‌زمین

بخش ششم: نام‌های باستانی رواسان (لواسان)

بخش هفتم: نام‌های باستانی شهر تهران بخش 3 تهران

دروس

دیرینگی دروس از دیدگاه باستان‌شناسی

قلهک

قیطریه