معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

سیصدوچهل‌ویکمین شماره از ماهنامۀ «جهان کتاب» ویژۀ مهرماه 1396 منتشر شده است.

این شماره با نامه‌ای از پراگ آغاز می‌شود: «عروسک چینی...» به قلم پرویز دوائی. در آن می‌خوانیم: «...آن روز خوش‌هوا که ما داشتیم از جلوی بساط این آقا رد می‌شدیم- یعنی از مقداری دورتر - آهنگِ (برای ما) بسیار آشنا و اصلاً محرم و مأنوسی را شنیدیم مربوط به زمینه‌های زندگی عاطفی نوجوانی ما، که باهاش یک سابقة طولانی قشنگی داشتیم، که حکایتش مفصل است و بماند... آهنگ ما را  گرفت و کشید و آورد جلوی آقای نوازنده متوقف کرد و در آن لحظه آقاهه ساز را کنار گذاشت و آواز سر داد. بگو چه آوازی؟ «عشق چیز پُرشکوهی است...»  مال آن فیلم قدیمی قشنگ سوزناک لطیف (در تهران: «تپة وداع»)، از آن نوع فیلم‌هایی که با سِیل زمانه رفت و مُرد و دود شد. با سازنده و بازیگرها و سینمای نمایش‌دهنده و تماشاگرانش حتی... این آهنگ را، یعنی آوازش را آقاهه سر داده بود که انگ مقارن شد با رسیدن ما به مقابل ایشان و این تکه از آواز که «... بله، درست است و عشق چیزی‌ست پُرشکوه...» و ما لبخنده بر روح، نو شده در پوست پلاسیدة پژمرده ول شدیم در گذر، آهنگ آقاهه دستی به پشت ما زده، ما را سرگشته‌تر، بی‌زمان و مکان‌تر از هر زمان دیگری در این سرزمین غریب، در این میدان سَر داد .....».

«نامة اعمال روشنفکران» یادداشت کوتاهی است از فرخ امیرفریار دربارة کتاب نامه به سیمین/ ابراهیم گلستان. امیرفریار در پایان نوشتة خود می‌گوید: «این نامه از برخی نکته‌ها و نکته‌سنجی‌ها خالی نیست. امّا به‌ویژه خوانندة جوان یا کم‌اطلاع باید آن را بااحتیاط بخواند و در جای خود ببیند. شهرت نویسنده و نیز صراحت وی در بیان نظرهایش جذابیّت‌هایی برای خوانندة جوان دارد که ممکن است او را در موضع پذیرش بی‌چون‌وچرای این حرف‌ها قرار دهد. حرف‌های گلستان باید در کنار حرف‌ها و نوشته‌های دیگران از آن دوران قرار گیرد و خواننده آن را سبُک و سنگین کند. تسلّط نویسنده بر فُرم ممکن است خواننده را تسلیم محتوا کند. احکام قاطع، طنز و تَسخَر برای بسیاری خوانندگان جذّاب است، هرچند شاید فاش نگویند. نامه به سیمین شاید بیش از هر چیز به شناخت نویسندة آن کمک کند. (ص 5)

«در مرداب ناگفته‌ها» نقدی است از فریده حسن‌زاده (مصطفوی) بر کتاب آیه‌های آه: ناگفته‌هایی از زندگی و کار فروغ فرخ‌زاد/ ناصر صفاریان. در جایی از این مقاله می‌خوانیم: «واقعیت این است که کتاب سراسرتکراری آیه‌های آه بیشتر از اینکه چراغی باشد فراروی شعر ایران معاصر که در تاریکی روزافزونی فرو می‌رود، ضعف و نارسایی روش‌های تحقیقاتی در ایران را برای نَقب زدن به زندگی و کار یک شاعر نشان می‌دهد؛ یعنی خیلی که هنر کنیم می‌رویم سراغ خواهر و مادر و برادر شاعر یا کسانی که شایعاتی در مورد روابط عاطفی آنها با شاعر موردنظر وجود داشته است. لاجرم جواب‌هایی که می‌شنویم، از بدیهی‌ترین فرض‌ها و دانسته‌های ما فراتر نمی‌رود». (ص 7)

در «یهودیت در جدال با مدرنیسم» رمان خانوادة موسکات اثر آیزاک باشویس سینگر را بررسی شده است. در نوشتار «بهیموت، لویاتان و راه طی‌شدة سیاست» به بررسی کتاب بهیموت لویاتان را آموزش می‌دهد: تربیت سیاسی در اندیشة هابز/ جفری وگان، ترجمة حسین بشیریه پرداخته شده است. آرزو شهبازی نیز کتاب مبانی اسطوره‌شناسی/ عباس مخبر را معرفی کرده است. «سعدی: اندیشه‌مند بزرگ اجتماعی» نوشتة مهرداد نورائی به بررسی کتاب سعدی و مسائل اجتماعی/ احمد کتابی اختصاص دارد. مرتضی هاشمی‌پور در یادداشتی به معرفی کتاب ادبیات و تاریخ‌نگاری آن/ طه حسین، ترجمة موسی اَسوار پرداخته است. در ادامه نقد مفصّل حسن اکبری بیرق بر کتاب «سنّت و تجدد یا ثابت و متحول» از آدونیس با ترجمة حبیب‌الله عباسی آمده است. سپس «از ما بِنَمانْد جز غباری...» از آرش اخوّت به بررسی کتاب «خطی ز دلتنگی: تأملی بر ادبیات دیوارنبشتِ اصفهان» حسین مسجدی اختصاص دارد. در ادامه مریم زارع مهرجردی اثر تازة جان لوکاره به نام «میراث جاسوسان» را معرفی کرده است. سپس «ده شبی که ایران را لرزاند» از مجید رُهبانی دربارة کتاب «شب‌های نویسندگان و شاعران ایران» آمده است. در ابتدای این نوشته می‌خوانیم: «چهل سال پیش، در پاییز 1356، ماه‌ها قبل از آن‌که حرکت‌هایِ اعتراضیِ منتهیِ به قیام بهمن 57 آغاز شود، گردهمایی ادبی جمعی از نویسندگان و شاعران ایران فضای سیاسی کشور را دگرگون کرد. شب‌های نویسندگان و شاعران در انستیتو گوتة تهران و به ابتکار کانون نویسندگان ایران برپا شد. کانون در اسفند 1346 تأسیس شده بود اما از ابتدا دولتِ وقت آن را به رسمیّت نشناخت و حتی وجودش را تحمّل نکرد. اعضای همان تشکّل غیررسمی، از فرصتی که در سال 56 فراهم آمد بهره بُردند، گرد هم آمدند و آن ده شب ماندگار را برگزار کردند ....». (ص 27)

«علی‌‌اصغر حریری: ستایشگر سنّت، نکوهشگر تجدد» عنوان مقاله‌ای است از کامیار عابدی به مناسبت صدودهمین سال تولد این پزشکِ شاعر و ادیب تبریزی. سپس «بازکردن کتابخانه‌ام: سخنی در جمع‌آوری کتاب» از والتر بنیامین، ترجمة فائقه سرشوقی آمده است. پانزدهمین قسمت از «نام‌های آثار ادبی از کجا آمده‌اند؟» از گری دِکستِر، ترجمة پرتو شریعتمداری را در ادامه می‌خوانیم.

زری نعیمی در صفحة «هزارویک داستان» هفت رمان و مجموعه داستان را نقد و بررسی کرده است: بگو... یک/ مجید دانش آراسته؛ بی‌باد، بی پارو/ فریبا وفی؛ جلبک/ کتایون سنگستانی؛ حالم خوب نیست/ فائزه طباطبایی؛ در خلوت چمدان‌ها/ مژگان قاضی‌زاده؛ دو/ حسن محرمی پارام؛ سوگواری برای شوالیه‌ها/ مرتضی کربلایی‌لو.

سایه اقتصادی‌نیا در صفحة «وقت شعر» دو دفتر را نقد و بررسی کرده است: آمد و رفت مشعل‌ها/ علیرضا عباسی و نیلوفر نام دیگر زخم است/ نیلوفر شریفی.

در بخش «معرفی کوتاه» این شماره 12 کتاب معرفی شده است. در پایان نیز «تازه‌های بازار کتاب» از فرخ امیرفریار آمده است.

فهرست مطالب این شماره:

عروسک چینی .../ پرویز دوائی

نامه اعمال روشنفکران!/ فرخ امیرفریار

در مرداب ناگفته‌ها/ فریده حسن‌زاده (مصطفوی)

یهودیت در جدال با مدرنیسم/ حمید نامجو

بهیموت، لویاتان و راه طی شدۀ سیاست/ معصومه علی‌اکبری

مبانی اسطوره شناسی/ آرزو شهبازی

سعدی، اندیشه‌مند بزرگ اجتماعی/ مهرداد نورائی

درباره ادبیات و تاریخ‌نگاری آن/ مرتضی هاشمی‌پور

نگاهی به ترجمۀ فارسی «الثابت و المتحول»/ حسن اکبری بیرق

از ما بِنَماند جز غباری .../ آرش اخوت

میراث جاسوسان/ مریم زارع مهرجردی

ده شبی که ایران را لرزاند/ مجید رهبانی

علی‌اصغر حریری: ستایشگر سنت، نکوهشگر تجدّد/ کامیار عبادی

باز کردن کتابخانه‌ام/ والتر بنیامین، ترجمه فائقه سرشوقی

ترجمۀ فارسی آثار ادبی افریقایی/ عباس امام

نام‌های آثار ادبی از کجا آمده‌اند؟/ گری دکستر، ترجمۀ پرتو شریعمتداری

هزار ویک داستان/ زری نعیمی

وقت شعر/ سایه اقتصادی‌نیا

معرفی کوتاه

تازه‌های بازار کتاب/ فرخ امیرفریار

درگذشتگان