زین آتش نهفته؛ پژوهشی در ایهامهای پنهان شعر حافظ
خلاصه
موضوع این کتاب پژوهش در باب آرایۀ سخت مورد علاقۀ حافظ، یعنی ایهام یا توریه است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
موضوع این کتاب پژوهش در باب آرایۀ سخت مورد علاقۀ حافظ، یعنی ایهام یا توریه است. این اثر ماحصل تأملات لغوی و هنری در تکتک واژههای اشعار حافظ بر مبنای فرهنگها و لغتنامههای معتبر و بهدستدادن شواهدی از متون کهن فارسی و عربی است. بیشتر پژوهشگرانی که دربارۀ حافظ و شیوۀ شعری او سخن گفتهاند، ایهام و گونههای مختلف آن را ویژگی اصلی سبک وی دانستهاند. در شعر حافظ کلمات در پیوند با یکدیگر و در شبکهای از تناسبات قرار دارند. اغلب شارحان دیوان وی کوشیدهاند تا جنبههایی از این تناسبات و زیباییهای هنری را نشان دهند؛ با این حال بسیاری از ایهامهای وی از دید حافظپژوهان پنهان ماندهاند. در این راستا در این پژوهش به بررسی ایهامتناسبها و دیگر انواع ایهام که در شعر وی نهفته و کمتر مورد توجه بودهاند، پرداخته شده است.
مسلما حافظ به سبب درس قرآن با کتب لغت عربی مأنوس بوده و لذا از معانی مختلف لغات در ایهامتناسب و ایهامترجمه استفاده کرده است. اما از اینکه حافظ به فلان معنی آگاهانه اشاره کرده یا خیر، اطلاع و اطمینانی در دست نیست.
در تعریف ایهامتناسب اینگونه گفته شده است: «عبارت از آن است که دو معنی غیرمناسب یکدیگر به دو لفظی مذکور شود که به سبب آن دو لفظ، توهم آن شود که میان دو معنی مناسبت هست».
نویسنده در مقدمه ابتدا پیشینۀ پژوهش دربارۀ ایهام از آغاز تا کنون را بررسیده است و در ادامه دربارۀ ایهامهایی که سخنی از آنها به میان نیامده، مطالبی را بیان کرده است. بعد از آن به بخش اصلی کتاب رسیده و در آن ایهامتناسبهای پنهان در شعر حافظ را به ترتیب حروف الفبایی تنظیم نموده است. در این بخش سعی نویسنده بر آن بوده تا کلمات بهکاررفته در شعر حافظ را از فرهنگهای معتبر پیگیری کند و پس از آوردن شواهدی از متون نظم و نثر ـ در صورت یافتن ـ به تحلیل آن در بیت حافظ پرداخته است. ایهامهایی که در این بخش ارائه شدهاند، اغلب یافتۀ خود مؤلف است؛ البته از ایهامهای دیگر نیز چشمپوشی نشده است.
فهرست مطالب کتاب:
دالوندی که من میشناسم/ یادداشتی از استاد دکتر سعید حمیدیان
پیشگفتار
پیشینۀ پژوهش
نگاهی گذرا به سیر تحول ایهام و گونههای مختلف آن در کتب بلاغی پارسی
گونههایی دیگر از ایهام
ایهام تناسب عمودی
ایهام تناسب عمودی از منظر سبکشناسی ساختگرا
ایهام تناسب در استعارۀ مطلقه
ایهام آمیخته
انواع ایهامتبادر
ایهام تبادر ـ ترجمه
ایهام تبادر ـ تضاد
ایهام تبادر تلمیحی
ایهامهای شبکهای
ایهام چندگانهخوانی مرکب
ایهام چندگانهخوانی خطی
ایهام چندگانهخوانی مقلوب
دستهبندی ایهامتناسبهای حافظ بر اساس حوزههای معنایی
مطالعۀ درزمانی و همزمانی ایهام
آگاهی یا عدم آگاهی حافظ از معانی ایهامی واژگان
ایهام تناسب، ظرفیتی برای انتخاب ضبط برتر
ایهام تناسبهای پنهان در شعر حافظ
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
ترجمه و شرح ملمعات دیوان حافظ: با توضیح نکات صرفی و نحوی ابیات و مصراعهای عربی و تبیین مختصر اصطلاحات عرفانی و صنایع ادبی ابیات
عیوض شهبازی، امین یاریدر این کتاب البته بر سبیل توسع و با احتساب ابیاتی که به طور کلی عربی بود، در مجموع 78 مصراع و ترکیب
رمزگشایی از دیوان حافظ (زهره را چنگ از خروش افتاده است)
قدمعلی سرامی، محمود صادقیزادهگفتنی است که این شرح کوتاه اگرچه به ظاهر با دیگر شرحهای حافظ همانند است، دربردارندۀ نکات تازهای اس
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
متون ادبی ـ تعلیمی با تأکید بر گلستان
یاسر دالونداین کتاب بر اساس سرفصل درس «متون نثر 3: متون ادبی ـ تعلیمی با تأکید بر گلستان» نگارش شده است.
بلاغت کاربردی (انگلیسی ـ فارسی ـ عربی)
یاسر دالوندنویسنده در این کتاب کوشیده مباحث مهم بلاغت انگلیسی را با بلاغت فارسی و در وهلۀ بعد بلاغت عربی تطبیق
نظری یافت نشد.