معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مجله فرهنگی و هنری و ادبی جام جهان‌بین همچون شماره‌ قبل در سه بخش تنظیم شده است که شامل «پروندۀ ویژه»، «از ایران و ایران‌شناسی» و «یگانگی فرهنگی» است.

جام جهان‌بین از شهر جام (تربت جام) و به عنوان مجلۀ انجمنی ادبی به همین نام، روند فعالیت خود را پی گرفته است و این بار نیز به منظور حفظ یکی از رویکرد‌های اصلی خود که توجه به عناصر هویتی بومی است، در پروندۀ ویژه به «موسیقی مقامی جام» می‌پردازد.

بخش موسیقی مقامی جام در این شماره به بهانۀ همایش خنیاگران جام ـ که به یاد پنج تن از مشاهیر موسیقی جام که اکنون در قید حیات نیستند، برگزار می‌شود ـ تهیه شده است.

در بخش «ایران و ایران‌شناسی» افزون بر مقالات متعدد پژوهشی درباره مظاهر مختلف فرهنگ و تمدن ایران زمین،  گفت‌وگوی مفصل و اختصاصی جام جهان‌بین با مهندس سیدمحمد بهشتی درباره چرائی ایران‌شناسی ایرانی را می‌خوانید که چکیده این گفتگو در نوع خود چراغ راه بسیار خوبی برای حل مسائل و مصائب جامعه ایرانی به شمار می‌رود.

در بخش «یگانگی فرهنگی» به منظور شناخت بهتر و بیشتر جامعه ایرانی در ایران و رسیدن به درکی روشن‌تر از حوزه تمدنی نوروز و به‌ویژه آشنایی بیشتر با مظاهر فرهنگی، تاریخی و تمدنی در کشورهای فارسی‌زبان، مقالات و اشعاری از نویسندگان و شاعران فارسی‌زبان از سه کشور تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان درج شده است.

در بخش سوم «یگانگی فرهنگی» مقاله‌‌ای به نام «درنگی در زمانه و زندگی املای بخارایی» آورده شده است که در این مقاله می‌خوانیم: «املای بخارایی از جملۀ آن شاعران ادبیات آخر عصر 17 و نیمۀ اول عصر 18 تاجیک است که روزگار و آثارشان تا امروز قریب آموخته نشده است. دایر به جزئیات روزگار املای بخارایی مؤلفان تذکره‌های عصرهای 18 و اول عصر 19 از قبیل ناصرالدین در «تحفه‌الظاهرین»، حاجی نعمت‌الله محترم در «تذکرة الشعرا» معلومات خیلی مختصر داده‌اند. طبق معلومات آثار تاریخی تذکره نام و نسب پُرّۀ شاعر ملا محمد بن علا‌الدین ابن عزیز بن شیخ یوسف الدین بن هارون خواجۀ عرب بوده املا تخلص شاعری و بخارایی نسبت اوست. نسبت بخارایی داشتن املا به آن سبب بوده است که او در این شهر به کمال رسیده، شهرت و مقام ادبی کسب کرده است. در اصل او از بلخ بوده، حاجی نعمت‌الله محترم و ناصرالدین در تذکره‌های خود این را تصدیق کرده‌اند. از جمله محترم ذکر کرده است، که«املا در اصل از بلاد بلخ است». استاد صدرالدین عینی هم در «نمونۀ ادبیات تاجیک» دایر به روزگار و آثار او اشاره خیلی کوتاه کرده است.... ». ص (196)

در همین بخش خسرو سعدالله شاعر ازبکستان معرفی و چند شعر از او آورده شده است. خسرو سعدالله از شاعران معروف فارسی‌زبان ازبکستان است. دو کتاب شعر به طبع رسانیده است با عنوان «خسروانی‌ها» و «لفافۀ نبض‌ها» که هر دو در تاجیکستان نشر شده‌اند. بیشتر در قالب‌های نو شعر می‌گوید، چنانچه شعر نیمایی و سفید. در تصویرسازی از شاعران با مهارت است. غزل‌هایش نیز دلنشین‌اند. خسرو زادۀ ناحیۀ ساری‌آسیای ولایت سرخان دریاست. مدتی در دوشنبه و سمرقند تحصیل علم نموده و حالا کارمند شعبه تاجیکی وزارت تعلیم جمهوری در شهر تاشکند است. همچنین در روزنامه جمهوریوی «آواز تاجیک» فعالیت دارد.   

فهرست مطالب این شماره:

سخن سردبیر

* بخش نخست: موسیقی مقامی تربت‌جام

درباره همایش خنیاگران جام/ نعمت‌الله فیاض

تصنیف‌های عامیانه تربت‌جام؛ پیوند موسیقی و کلام/ غلامرضا بهرام‌پور

واکاوی و پژوهش در تاریخ پیدایش تنبور و مطالعه تطبیقی دو تار امروزی شرق خراسان/ جواد حیاتی

این سارها همیشه کودک نمی‌مانند؛ ضرورت «برندسازی» و «تجاری سازی» موسیقی مقامی ترب جام/ قاسم خرمی

گردشگری موسیقی؛ موسیقی مقامی تربت‌ جام/ محسن کلانتری و مریم قیامی

استاد پورعطایی اسطوره موسیقی مقامی ایران زمین/ علیرضا قیامتی

درنگی بر زندگینامه مرحوم استاد حاج نورمحمد درپور/ محمدفاروق دُرپور

پنجه‌های آسمانی استاد عبدالله سروراحمدی/ حبیب الله طالب احمدی

عوامل ظهور و ثبات نابغه‌ای در موسیقی محلی ایران زمین به نام ذوالفقار عسکریان/ حسینعلی مردانشاهی

نینواز فقط نینواز است نه کسی دیگر/ غفور محمدزاده

معرفی چند تن از پیشکسوتان موسیقی مقامی جام

* بخش دوم: از ایران و ایران‌شناسی

گفت‌وگوی جام جهان‌بین با سیدمحمد بهشتی درباره چیستی و اهمیت ایران شناسی ایرانی/ علی ایلنت

ایران‌شناسی ساخت ایران؛ چند نکته درباره ایران‌شناسی ایرانی/ علی شهیدی

وضعیت تغییرات نام و نام‌گذاری و تحولات زبان و گویش در کاشغر/ چینگ وانگ

استل سازی در ایران باستان براساس سنتی از خاورنزدیک/ مریم دارا

بی بی شهربانو، تلفیق سنت‌های ایران باستان و اسلام/ پریسا عرفان منش

معرفی مجله پژوهش‌های ایران‌شناختی به زبان آلمانی/ گلشن فخاری

سفرنامه: کلات: از اسطوره تا تاریخ/ حامد مهراد

* بخش سوم: یگانگی فرهنگی

احمد دانش: دانشمند ناشناخته/ شاه منصور شاه میرزا

درنگی در زمانه و زندگی املای بخارایی/ محمودزاده عابدجان بیک نظر

عاقبت شرر خیزد از ضمیر سنگ ما/ فرزانه خجندی

بهار را خبر کنید/ خسرو سعدالله

جهان دلتنگی و اندوه آدم را نمی‌فهمد/ سکندر حسینی

پارۀ ملک خراسانیم ما/ بابک سغدی