معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مفهوم alienation، که در زبان فارسی غالباً به «از خودبیگانگی» و گاه به «بی‌خویشتنی» یا «ناخویشتنی» و نیز به انواع عبارت دیگر ترجمه شده است، در فلسۀ غرب سابقۀ مفصلی دارد. ریشۀ این اصطلاح فرانسوی و انگلیسی، کلمۀ لاتینی alius (دیگر) است. پسوند en در زبان لاتینی صفت‌ساز است. بنابراین alien به معنای منسوب به دیگر یا «دیگری» است ـ اگر یای آخر این کلمه را علامت نسبت در نظر بگیریم، مانند یای آخر کلمۀ «خودی» به معنای منسوب به خود ـ از صفت alien (دیگری) فعل alienare ساخته شده است، به معنای «دیگری کردن» یا «از آنِ شخص دیگر کردن»، یا به عبارت جاری‌تر «انتقال به غیره». کلمۀ «الیناسیون» اسم فعلی است به همین معنی ـ مورد استعمال اصلی آن مناسبات حقوقی است ـ به معنای سلب یا فک حقی از یک شخص و انتقال آن به شخص دیگر، چنان که در هر معامله‌ای روی می‌دهد.

در روان‌شناسی و روان‌پزشکی «الیناسیون» عبارت است از حالت ناشی از اختلال روانی، یا به اصطلاح جاری «روانی» بودن.  البته این معنی هم با مفهوم حقوقی کلمه مربوط است؛ زیرا از یک طرف «روانی» (alene.alienated) شخصی است که سلامت عقل خود را از دست داده است (عقل از او سلب شده است)، و از طرف دیر قانون پاره‌ای از حقوق چنین شخصی را از او سلب می‌کند و به ولی یا وارث او انتقال می‌دهد. این همان مفهوم قضایی «حجر» است؛ بنابراین «اَلینه» از جهت قضایی معادل «محجور» خواهد بود.

اما در آنچه در این کتاب مورد بحث است مفهوم «الیناسیون» در فلسفه و تاریخ و نتیجتاً در سیاست است و خواهیم دید که معانی باریک و پیچیدۀ این اصطلاح در این مباحث نیز در واقع با توسعه و تحول همسان معانی ساده شکل می‌گیرد. این مفهوم در مسیر تحول و تطور چنان از ریشۀ خود دور می‌شود که سابقۀ اصلی آن تقریباً از یاد می‌رود؛ اما در واقع این سابقۀ به واسطۀ لفظ «الیناسیون» همیشه در این مفهوم درج است و بدون در نظر داشتن آن دریافت روشنی از معانی بعدی اصطلاح نمی‌توان به دست آورد.

بحث دربارۀ خود مسألۀ «الیناسیون» از فصل چهارم آغاز می‌شود؛ ولی این بحث نیازمند مقدماتی است که به نظر نویسنده بدون آنها روشنایی کافی به دست نمی‌آید. به این دلیل سه فصل اول را می‌توان از باب «توضیحات مقدماتی» به حساب آورد.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت نویسنده

پیش گفتار

* بخش یکم: از دکارت تا شلینگ

فصل اول: دکارت و اسپینوزا

فصل دوم: دانش تجربی

فصل سوم: مردم‌شناسی روشن‌اندیشان

فصل چهارم: وضع طبیعی و جامعۀ مدنی

فصل پنجم: واکنش رمانتیک

فصل ششم: آزادی از لحاظ کانت

فصل هفتم: روسو و روزگار تباه انسان

فصل هشتم: جهان ذهنی فیخته

فصل نهم: سقوط روح شلینگ

* بخش دوم: هگل

فصل دهم: نوشته‌های کلامی هگل

فصل یازدهم: همانستی و دیگرستی

فصل دوازدهم: دستگاه هگلی (1): سفر جسمانی روح

فصل سیزدهم: دستگاه هگلی (2): منطق عینی

فصل چهاردهم: دستگاه هگلی (3): پدیده‌شناسی روح

فصل پانزدهم: خواجه و بنده

فصل شانزدهم: آگاهی والا و آگاهی پست

فصل هفدهم: دورنمای تاریخی

فصل هجدهم: کار حقیقی و کار بی‌خویشتن

کتابشناسی