معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

پیشینۀ نمایش به قدمت گردهم‌آیی چند نفر در دوران انسان شکارچی تخمین زده می‌شود. گویی بهره گرفتن از حرکات و کلام از مهم‌ترین نیازهای بشر بوده و هست. به کلامی دیگر، انسان نمایش را خلق کرد تا به کمک آن آرزوها، نیازها، افکار، احساسات و عواطف خود را با دیگران قسمت کند؛ اما در دوران‌های کوتاه و بلند در کشورهای گوناگون به این فعالیت مردمی ستم‌ها رفته. در نتیجه، روند تکاملی این خلاقیت هنری در غرب نیز با فراز و نشیب‌های بسیار صورت گرفته است: از دورانی که هر نوع نمایشی ممنوع اعلام می‌شد و بازیگران را همانند گدایان و خانه‌به‌دوشان به جرم انتقال بیماری‌های واگیردار دستگیر می‌کردند و یا به حاشیۀ شهرها می‌راندند، تا دورانی که نمایش‌نامه نویسان برای فرار از محکومیت‌های سنگینی که می‌توانست از جانب حکومت‌ها به آن‌ها تحمیل شود ناچار به ترک کشورشان می‌شدند. اما تاریخ این هنر گویای آن است که هیچ نیرویی نتوانسته انسان را از نمایش و نمایش را از انسان محروم کند و این هنر توانسته به رغم تمامی موانع و دشواری‌ها به زنده‌گی‌اش ادامه دهد و ببالد.

این کتاب می‌کوشد تا زبانی روشن، تصویری از سیر هنر نمایش در گذر زمان نقش کند و نشان دهد که نمایش زبان گویای زندگی انسان در تاریخ پرفرازونشیب‌اش بوده است.

نویسنده پژوهش خود را با جستجو و شناسایی نمایش دوره کلاسیک از یونان باستان و رم باستان آغاز می‌کند، پس به نمایش در قرون وسطی می‌رسد و نمایش کلیسایی و غیرکلیسایی، در ادامه نمایش دورۀ رنسانس در دو بخش نمایش غیرحرفه‌ای و حرفه‌ای، نمایش در سده هفدهم، نمایش در سده هجدهم، عصر خردگرایی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه و ایتالیا مورد توجه قرار می‌گیرد. بعد به سده نوزدهم و بیستم می‌رسیم و سرانجام نمایش در شرق (هند، چین و ژاپن) پایان‌بخش کتاب است.

نویسنده دربارۀ پیدایش هنر نمایش معتقد است: «شواهدی که از آغاز هنر نمایش در یونان باستان در دست است و همچنین نمایش‌های کلاسیک هند و چین نشان می‌دهند که رابطه‌ای بسیار نزدیک بین نمایش و خواندن سرودهای جمعی و رقص‌های گروهی وجود داشته است.... پس به طور کلی می‌توان گفت که هنر نمایش ریشه در آداب و مراسم و سرودها و رقص‌های اعتقادی ـ آیینی دارد». (ص 17)

دربارۀ نمایش‌های یونان نیز در این کتاب می‌خوانیم: «نمایش‌های یونان به دو گروه عمدۀ تراژدی (یا نمایش غم‌انگیز) و کمدی (یا نمایش خنده‌آور) تقسیم می‌شدند. از این دو تراژدی از مقام و ارزش والاتری برخوردار بود. کمدی در درجۀ دوم اهمیت قرار داشت و هنر پایین‌تری محسوب می‌شد. این برداشت سال‌های سال میان بسیاری از ملل دوام یافت. شاید بتوان گفت هنوز هم این تفکر در بسیاری جوامع حاکم است». (ص 23)

نویسنده در این کتاب بیان می‌کند: «هنر نمایش رم، در مقایسه با نمایش یونان خود مرحله‌ای از سقوط به حساب می‌آمد. بعد از سنکا هنر نمایش رفته‌رفته شأن و مقام خود را از دست داد و محدود و محدودتر شد. به طوری که سال 500 میلادی را می‌توان زمان مرگ نمایش کلاسیک دانست. محدودشدن و در نهایت مرگ نمایش کلاسیک را می‌توان در رابطۀ مستقیم با رواج مسیحیت و به ویژه قدرت کلیسا در رم دانست». (ص 88)

فهرست مطالب کتاب:

سخنی با شما

1. پیدایش هنر نمایش

2. نمایش دورۀ کلاسیک

3. نمایش در قرون وسطا

4. دورۀ رنسانس

5. نمایش در سدۀ هفدهم کلاسیسیستی

6. نمایش در سدۀ هجدهم؛ عصر خردگرایی

7. نمایش در سدۀ نوزدهم

8. نمایش در سدۀ بیستم یا دوران مدرن

9. نمایش در شرق

پیوست