معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب مجموعه‌ای است از مقاله‌های استاد دکتر احمد مهدوی دامغانی که از شناساندن مستغنی است و نوشته‌ها نیز از لحاظ لفظ چندان زیبا و از نظر محتوا آنقدر غنی است که خود معرف خویشتن است. هر اثر، عتیقه‌ای است که جوانان را به دیدار خود فرامی‌خواند تا تجربه‌های ارزشمند خود را بدانان رایگان ارزانی دارد، باشد که آزموده را دوباره نیازمایند و پیران را نوید و امید می‌بخشد که آینده را در آیینه و صافی ضمیر خویش به تماشا بنشینند و دل از مهر ایزدی برنگیرند؛ خواندنی است و ماندنی. دریافتنی و بازگفتنی ..... .

استاد دکتر مهدوی را همچون استاد اوستادان سخن، فردوسی دو غم مونس جان و شادی روان است: ایران و تشیّع و این دو سکان‌دار کشتی نجات او در دنیا و آخرتند. از بارزترین جلوه‌های تشیّع، اعتقاد و اهتمام به مضامین بلندی است که در زیارت جامعه کبیره منقول از حضرت امام علی‌النّقی الهادی(ع) آمده است و استاد ضمن مقاله‌ای آکنده از اخلاص در این مجموعه از آن سخن گفته‌اند و اقرار آورده که هیچ جمعه‌ای نبوده است مگر آنکه با این زیارت نسبت به معصومان پاک ادای احترام و عرض سرسپردگی کرده است و از این توسّل و تمسّک، یافته است آنچه یافته.

مقالۀ «قمر و عبدی» حکایت زن و شویی مطرح است که آثار ادبی و تاریخی و عرفانی آنان صدرنشین بسیاری از کتابخانه‌های ایران و جهان است: «عبدی» کسی نیست مگر استاد عبدالحسین زرین‌کوب و «قمر» همان خانم دکتر قمر آریان است که عمری در خلوت و جلوت شریک غم و شادی و آرام‌بخش محیط زندگانی و موجب و موجد بسیاری از نوشته‌های همسر بی‌تابش بود و پس از مرگ نیز وفادارانه او را در خانۀ گور تنها ننهاد تا هر کس که به قطعۀ هنرمندان بهشت زهرا گام نهد، دریابد که رسم دوستی و دوست‌داری چنین است. دوران کودکی عبدالحسین در زادگاهش بروجرد و از آن قمر در مشهد مقدس سپری شد و از آنجا که استاد مهدوی را روی ارادت و اخلاص با خراسانیان بیش است، نوجوانی و سالمندی و مرگ این بانوی بزرگوار را در دو مقاله ـ که مکمل یکدیگرند ـ از نظر گذرانده است.؛ بانویی که از دیدگاه همسر ارجمند او مصداق این بیت رفیع حافظ بود:

منظور خردمند من آن ماه که او را                                         با حسن ادب، شیوۀ صاحب‌نظری بود

دفترخانۀ شمارۀ 25 واقع در خیابان فروغی منشعب از خیابان فردوسی برای بسیاری از دوستان استاد مهدوی، بخشی از دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به حساب می‌آید؛ زیرا بسیاری از درس‌های دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری را در همین دفترخانه و در محضر استاد مهدوی خوانده‌اند. هنوز در حاشیۀ بعضی از صفحات البیان والتبیین جاحظ و امالی سیدمرتضی و شرح نهج‌البلاغۀ ابن ابی‌الحدید و ..... تاریخ قرائت هر یک بر استاد را می‌توان دید. نوشتاری از این کتاب به سابقۀ سردفتری استاد در این دفترخانه اختصاص یافته است.

یاد دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی نیز عنوان یک مقاله را به خود اختصاص داده است. در این نوشتار آمده است: «آشنایی و انس آقای دکتر موسوی گرمارودی با قرآن مجید و سخنان حَمَلۀ علوم قرآن که موجب شده است تا از کلام‌الله مجید و زبور آل محمد، یعنی صحیفۀ سجادیه چنان ترجمۀ شیوا و رسایی به ادب فارسی و مسلمانان و شیعیان خاصة هدیه کند، امتیاز و افتخار دیگر موسوی و شعر اوست و چون این معنی مسلّم است که سرآمدان و عظمای شعر فارسی هرچه داشته‌اند همه از دولت قرآن داشته‌اند، با داشتن آن سرمایۀ عظیم و گنجوری الفاظ و معانی ظاهری قرآن، گاه لطایف حکمی را با نکات قرآنی جمع می‌کند و از آنجا که بر شعر عرب نیز ورود و وقوف دارد واگر نه «بسی، که مقدار معتنابهی از دیوان شعر تازیان را از بر دارد، و دهانش پر از عربی است»؛ لذا بسیاری از قصاید و قطعات خود را با تضمین و تملیح و تلمیح و اشاره به آیات مبارکات و احادیث نبوی مزین می‌سازد و ورود و احاطه‌اش بر شعر عرب را نیز در ملامح و تضاعیف اشعارش به بهترین صورت آشکارا می‌کند ....». (ص 165)

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

و باز هم ادای دینی

پیش‌گفتاری بر زیارت جامعۀ کبیره

دربارۀ چند حکایت مثنوی شریف (تقدیم به یادنامۀ حضرت آیت‌الله العظمی شهاب‌الدین مرعشی نجفی)

ذکر جمیل مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی

معرفی گوینده و مآخذ چند بیت عربی دیگر کلیله و تتمۀ تکمیلی مآخذ ابیات عربی کلیله وارده در «حاصل اوقات»

قمر و عبدی

یادی از بانو دکتر قمر آریان

یادی از شاعر دانشمند و گمنام (تقدیم به جشن‌نامۀ استاد ادیب برومند)

افتخار دریافت اجازت روایت از حضرت علامۀ سمنانی (ره)

دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی و شعر او

زمخشری

اصل داستان منظومۀ عامیانۀ عاق والدین

سابقۀ سردفتری این حقیر

گزارش یک دادرسی (شرح محاکمۀ این ناچیز در «اوین»)

نوشته‌هایی از لونی دیگر