حقیقت و حیرت: مطالعۀ بیدل در پرتو اندیشه‌های برگسون
خلاصه
در این کتاب که در اصل بر مقاله منتشرنشده‌ای از اقبال بنا شده است، علامه اقبال آراء و اندیشه‌های بیدل و هانری برگسون (۱۸۵۹ – ۱۹۴۱) فیلسوف مشهور فرانسوی را در باب مسائلی چون حقیقت، حیرت، اشراق، حرکت، زمان و ..... مورد مقایسه و بررسی قرار می‌دهد.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
شاعران بزرگ در بنانهادن اندیشه‌های جهانی خود بی‌گمان از آبشخورهای مختلفی بهره‌مند می‌شوند. دربارۀ بیدل دهلوی شاعر پارسی‌زبان قرن دوازدهم می‌دانیم که او افزون بر آشنایی با شعرا و فلاسفه ایرانی، با آثار فلسفی و ادبی هند و متون کهن آن آشنایی فراوانی داشته است. وقتی بیدل در سال ۱۶۴۴ م. به دنیا آمد، چهل سال از نفوذ بریتانیا در هندوستان و تأسیس کمپانی هند شرقی (۱۶۰۰ م) می‌گذشت. با توجه به اهتمام بریتانیا بر نفوذ فرهنگی در هند در کنار نفوذ سیاسی و اجتماعی، بی‌گمان در آن دوران شرایط مغتنمی برای آشنایی بسیاری از دانشمندان هندی با آراء فلاسفه و متفکران غربی و برعکس فراهم آمده بود. از سوی دیگر هند با برخورداری از گنجینۀ عظیم فلسفی و ادبی مورد اقبال بسیاری از اندیشمندان اروپایی آن روزگار بوده است.
اقبال لاهوری اندیشمند پاکستانی که خود از شعرای طراز اول شعر فارسی است، آشنایی عمیقی با ادوار شعر فارسی و نیز سبک متأخر موسوم به هندی و شاعران بلندپایۀ آن همچون نظیری نیشابوری، طالب آملی، بیدل، غالب و دیگران داشته و ضمن تأثیرپذیری از آنان، نظریات انتقادی مهمی دربارۀ بعضی از ایشان مطرح کرده است.
آشنایی و علاقۀ اقبال به جهان‌بینی و اندیشۀ بیدل بیش از دیگر شاعران سبک هندی حتی غالب دهلوی بوده است. اقبال افزون بر تمجیدی که در متون نثر خود از بیدل به عمل می‌آورد، در شعر نیز به او نظر داشته است. بسیاری از مباحث مطرح‌شده در شعر بیدل چون حیرت، عقل، عشق و ..... از مباحث مورد علاقه اقبال نیز بوده است.
از سوی دیگر مطالعات عمیق اقبال در عرفان و فلسفۀ شرق و غرب از او اندیشمندی یگانه ساخته بود. در این کتاب که در اصل بر مقاله منتشرنشده‌ای از اقبال بنا شده است، علامه اقبال آراء و اندیشه‌های بیدل و هانری برگسون (۱۸۵۹ – ۱۹۴۱) فیلسوف مشهور فرانسوی را در باب مسائلی چون حقیقت، حیرت، اشراق، حرکت، زمان و ..... مورد مقایسه و بررسی قرار می‌دهد.
آنچه این کتاب را خواندنی و نظریات طرح‌شده در آن را متقن و قابل باور می‌کند، بیش از همه اشراف گسترده‌ای است که اقبال به اندیشه‌های هر دو سوی مقایسه یعنی بیدل و برگسون دارد. در این مقاله اقبال سعی کرده است با توجه به نظریات پیشرفتۀ فلسفی قرن اخیر و اندیشمندان غربی کلام و افکار بیدل را بررسی و نقد نماید.
هانری برگسون که در جریان سومین کنفرانس میزگرد جهانی در سال ۱۹۳۲ نیلادی با علامه اقبال ملاقات نمود، توانست در بنای فکری وی تأثیر بسیاری بگذارد. به همین دلیل اقبال در این بررسی افکار و عقاید بیدل را با مقایسۀ افکار برگسون به بوته نقد و بحث می‌کشاند. وی در این مقاله می‌کوشد افکار خود را در ضمن بیان آراء و عقاید این دو متفکر شرقی و غربی به خواننده منتقل سازد. وی با مطرح نمودن مباحث زمان، مکان، حرکت و .... نظریات آن دو را متذکر شده و در نهایت مانند هر منتقد دیگر آراء و نظریات خود را در باب هر یک بیان می‌کند.
در این کتاب افزون بر بحث و تنقید در چند جنبه فکری بیدل، علامه با ارائه یک بیت از او سعی کرده است ثابت کند که بیدل به رستاخیز اعتقاد نداشته است. برای درک صحیح و حل این بحث نگران‌کننده باید نظریه زمان بیدل را در نظر داشت. علامه در این مقاله در باب فلسفه زمان بیدل بحث مفصلی کرده است؛ ولی در باب زندگی پس از مرگ با وجودی که به یک بررسی تفصیلی نیاز بوده است صرفاً اقدام به اظهار عقیده‌ای اجمالی نموده است.
فهرست مطالب کتاب:
سخنی از مترجم
آشنایی (مقدمه پروفسور تحسین فراقی)
مطالعه بیدل در پرتو اندیشه برگسون
یادداشت‌های دکتر تحسین فراقی
نمونۀ مقاله به دست‌خط اقبال
پربازدید ها بیشتر ...
مطالعات ادبی هرمنوتیک متن‌شناختی
مهیار علویمقدمتأویل و رویکرد هرمنوتیکی، باعث افزایش بهره‌گیری هر چه بیشتر خواننده از ارزش‌های شناخته‌نشدۀ متن می‌ش
پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون
مجید مصطفوینیل سایمون (1927 ـ 2018) یکی از پرکارترین، موفق‌ترین و محبوب‌ترین نمایشنامه‌نویسان جهان و یکی از بهت
نظری یافت نشد.