معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب، نخستین کتاب ترجمه شده به فارسی دربارۀ سند‌هایی است که به خط پهلوی در دوران ساسانی نوشته شده است. اصل این کتاب به زبان آلمانی است که تاکنون در ایران چاپ نشده است. این دست‌نوشته‌ها، به شکل سفال‌نوشته (اُستراکا)، پاپیروس و پوست‌نوشته (سندهای خطی بر روی پوست آهو) پیدا شده‌اند. سفال‌نوشته‌ها در ایران یافت شده و همگی از دادن سهیمه خوراک و آشامیدنی به مردم آن دوران ـ شاید کارگران و کارگزاران ـ حکایت می‌کند، با بررسی و کنکاش بر روی این سندها می‌توان دریافت که خوراک اصلی مردم در هزار و پانصد سال پیش چه بوده و هر کس به چه شکل و به چه میزان آن را دریافت می‌کرده است. بر روی تمامی این سندها رد یک خط‌‌ خوردگی وجود دارد و به گمان نویسنده، این خط‌ها نشان می‌دهند که سهمیه کالا به صاحبش تحویل داده شده است و نشان از پایان کار یا معامله دارد.

بخش دوم کتاب مجموعه نامه‌هایی است که بر روی پاپیروس یا پوست نوشته شده و بین دو کشور مصر و ایران ـ در طول 10 سال حکمرانی پارسیان بر مصر ـ رد و بدل شده است. خواندن نام مردان، نام مکان‌ها، حیوان و نام روز و ماه از جمله یافته‌های این دست‌نوشته‌ها است. این‌طور گفته می‌شود که این سندها، در کاوش‌های باستانی‌شناسان در مصر یافت شده و برای خواندن به اروپا فرستاده شده است؛ زمانی بخش قابل توجهی از این سندها گم شد و پس از سال‌ها در شهر سن‌پترزبورگ پیدا شد بدون آنکه هرگز کشف شود که چه هنگام و یا چگونه و به چه منظور، این سندها به آن شهر راه یافته‌اند و تاکنون، با وجود تلاش و پافشاری بسیاری از دانشمندان، حتی یکی از آن دست‌نوشته‌ها خوانده و بررسی نشده‌اند. اکنون سایر این سندها در گوشه گوشه جهان پراکنده شده‌اند، شهرهایی چون وین، هایدلبرگ، مسکو، اتریش، لندن، پاریس، برلین، فیلادلفیا، گوتنگن، استراسبورگ، بابل، قاهره، سن‌پترزبورگ و البته بخش کوچکی از سفال‌نوشته‌ها در کشور مادر در تهران و در موزۀ ملی نگهداری می‌شود.

این سندها همگی تنها با استفاده از یک فرهنگ ـ فرهنگ مکنزی ـ خوانده شده است و بسیاری از واژه‌های آن همچنان بدون معنی به‌جامانده است.

کتاب با بخش اُستراکا آغاز می‌شود که مترجم با پیروی از زبان بین‌المللی سندها با حروف «O» نمایش داده است؛ در برابر شمارۀ هر سند مکان نگاهداری کنونی سند نوشته شده است؛ نویسنده نخست این بخش را به فارسی نوشته است اما پیش از چاپ کتاب، آن را دوباره به واژۀ انگلیسی نوشته است؛ زیرا گمان می‌کند اگر پژوهشگر ایرانی مایل باشد به سراغ اصل سند در سایت ویژۀ نگاهداری آن رفته و آن را جستجو کند، ناگریز است که آدرس کامل آن را داشته باشد و با کمک آدرس دقیق سند راحت‌تر آن را خواهد یافت. پس از آن، بخش حرف‌نویسی و آوانویسی و ترجمه سندها نوشته شده، نویسنده شمارۀ هر خط را پررنگ کرده است تا باز پژوهشگر به‌راحتی تفسیر هر خط را پیدا کند. سایر سندهایی که به عنوان گواه توسط نویسنده کتاب، برای هر واژه آورده شده، نیز پررنگ شده است، بدین شکل که، شماره سند پررنگ و شماره خط آن کم‌رنگ نوشته شده است.

در بخش دوم سندهای پاپیروس و پوست‌نوشته در کنار هم قرار گرفته است و با «P» به شیوۀ بخش نخست بررسی شده‌اند؛ این بار نیز برای اینکه سندها را از هم مشخص کند، سندهایی که بر روی پوست بودند را به شیوۀ ایتالیک تایپ کرده و بدین‌وسیله از سایر سندها، جدا کرده شده است. بخشی از این سندها، دورویه هستند، یعنی نویسنده متن را در رو و پشت سند نوشته است. برای تشخیص این بخش در بیشتر سندها حرف R نمایانگر نوشتۀ رو سند و حرف V نمایان‌گر نوشتۀ بخش پشت، سند است.

در بخش سوم، پیوست‌های کتاب آمده است. در پایان کتاب بخش واژه‌نامه قرار دارد، این بخش به گونه‌ای نگاشته شده که به‌راحتی می‌توان واژۀ مورد بررسی را یافت.

فهرست مطالب کتاب:

مجموعه کتیبه‌های ایرانی

پیشگفتار

پیشگفتار مترجم

واژه‌های کوچک‌شده

دیباچه

لیست سندها

اُستراکا

پاپیروس و پوست نوشته

پیوست‌ها

واژه‌نامه

نگاره