معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ششمین شماره از مجلۀ فرهنگی و اجتماعی دیلمان ویژۀ فروردین و اردیبهشت 1396، با ویژه‌نامه‌ای برای امیرهوشنگ ابتهاج (ا. سایه) در ده بخش منتشر شد.

در ابتدای این شماره شعری منتشرنشده از «سایه» با عنوان «کشتی شوق» آورده شده و سپس ویژه‌نامۀ این شماره با نوشتارهای متعدد آمده است. در بخشی از نوشتار «سایه و رباعی» نوشتۀ مهدی فیروزیان که تأملی است دربارۀ رباعی‌های کم‌شمار و اثرگذار امیرهوشنگ ابتهاج می‌خوانیم: «سایه سخت دلبستۀ رباعی است. شاید برای برخی باورکردنی نباشد این غزلسرای نامدار که به تصحیح دیوان حافظ دست یازیده و همواره با غزل همراه بوده است می‌گوید اگر بخواهد دو شعر از تاریخ ادبیات فارسی برگزیند دو رباعی از خیام را برمی‌گزیند: «یکی «ای کاش که جای آرمیدن بودی» و بعدی «جامی‌ست که عقل آفرین می‌زندش» رباعی برای سایه همدمی دیرینه است». (ص 38)

در بخشی از نوشتار میلاد عظیمی دربارۀ سایه که متن مکتوب سخنرانی‌ای از او دربارۀ سایه است، نیز آمده است: «او اعتقاد راسخی به ایجاد تعادل در بازتاب جانب فردی و اجتماعی زندگی انسان در شعر دارد. اعتقادش این است که شاعر باید بکوشد در فضای متلاطم و لغزان سیاسی ـ اجتماعی ایران، رابطۀ حساب‌شده‌ای با جامعه و جریان‌های اجتماعی برای خودش تعریف کند و بینش سیاسی و اجتماعی‌اش را به شکل سنجیده‌ای با جامعه در میان بگذارد. در یک کلام سایه شاعری را می‌پسندد که در دهلۀ اول و اصلی، «شاعر» باشد و همچنین با جامعه و سیاست پیوند سازنده داشته باشد اما سیاست‌زده نباشد! و تحقق این مهم البته بسیار سخت است». (ص 242)

در بخش‌گیلان‌شناسی این شماره شش نوشتار آمده است که یکی از آنها گزارشی است دربارۀ تاریخ زیدیۀ طبرستان، دیلمان و گیلان. این نوشته درباره سه بخش به هم نوشته شده است که عبارتند از: کتاب و نویسنده «اخبار پیشوایان زیدیه»، آل بویه و زیدیه. زیرا این موضوعات سه‌گانه این نوشته در این کتاب مجال بررسی یافته‌اند.

«زبان‌شناسی» بخش سوم این شماره را با دو نوشتار به خود اختصاص داده است. در اولین نوشتار این موضوع تبیین شده که چرا گیلکان به زبان گیلکی صحبت نمی‌کنند و در نوشتار دوم زبان تاتی و جایگاه آن بین زبان‌های حاشیۀ خزر بررسی شده است.

بخش «یادنامۀ» این شماره نیز اختصاص یافته است به زندگی و آثار عزیز طویلی تاریخ‌پژوه گیلانی. «واقعیت این است که تا امروز هرچه و هرجا و به هر شکلی از تاریخ انزلی روایت شده است، مرجع همه یا بخش اعظمی از آن مجموعه کتاب‌های تاریخی عزیز طویلی است». (ص 498)

«زنان»، «محیط زیست»، «سینما و تلویزیون»، «تاریخ»، «داستان و شعر» و «مروری بر مطبوعات» دیگر بخش‌های این شماره را به خود اختصاص داده‌اند.

فهرست مطالب این شماره:

* سخن نخست

گلایه از چند سازمان فرهنگی یا ضدفرهنگی

* شعری منتشر نشده از هـ. الف. سایه

کشتی شوق/ امیر هوشنگ ابتهاج

* سرمقاله

هفت سین سایه/ چرا سایه در حافظه ادبی زمانه می‌ماند؟/ مهدی بازرگانی

* جشن‌نامه آغاز نود سالگی امیر هوشنگ ابتهاج: در سایه‌سار سایه

رمانتیسم اجتماعی در شعر نوی سایه/ علی تسلیمی

سایه و رباعی/ مهدی فیروزیان

شاعری که همیشه معاصر است/ غلامرضا مرادی

بازتاب دغدغه‌های اجتماعی در غزلیات نزار قبانی و هوشنگ ابتهاج/ فرهاد رجبی

سایه در سایه/ رحمت موسوی گیلانی

سایه در متن آثارش/ گفت‌وگوی دیلمان با کامیار عابدی

سایه و موسیقی ایرانی/ محمود نیکویه

از کاروان تا شکوه شکفتن/ محمد باقری

سایۀ تاسیان/ مجید بهره‌‌ور

سایۀ حافظ/ چرا و چگونه سایه به حافظ نزدیک می‌شود؟/ جهاندوست سبزعلیپور

سنگی به زیر آب/ غلامحسین یوسفی

شعر معاصر، ایدئولوژی و معنویت نو/ گفت‌وگوی دیلمان با عنایت سمیعی

عشق در آثار سایه/ سعید سلطانی طارمی

شعر سایه و پژوهش‌های ادبی/ هومن یوسفدهی

سایه، شاعری با هویت انسانی/ هوشنگ عباسی

در انتظار سینه سایه/ بانگ نی و حکایت از جدایی‌ها، وفق سنت مولانا/ سروش اکبرزاده

تو بزرگی و به آیینه کوچک ننمایی/ عباس مهری آتیه

در انتظار هر غبار بی سوار/ میلاد عظیمی

آیا شعر سایه، شعر امروز است؟/حسین حسنی

شعر ابتهاج به مثابه جامعه‌شناسی پیوند/ عباس نعیمی جورشری

کسی به در نمی‌زند/ در حاشیه خرید خانۀ سایه شاعر گیلانی/ پیمان برنجی

در کوچه‌سار شب/ نمونه‌ای از تصویرهای سینمایی در شعر سایه/ افشین عموزاده

خوش‌خرامان لفظ رام تواند/ هومن یوسفدهی

تاج محبت تو/ عباس مهری آتیه

دلم خوش است به دیدارسالیانۀ تو/ سعید سلطانی طارمی

هوای دیدار/ محمد باقری

* گیلان‌شناسی

مسئله برف در گیلان/ قاسم عزیزی، نیما فرید مجتهدی، سمانه نگاه

گزارشی درباره تاریخ زیدیۀ طبرستان، دیلمان و گیلان/ مسعود ربیعی

قراردادهای دامداری در گیلان/ محمد بشرا

لاهیجانی که من دیدم و دیگر نیست/ بهمن مشفقی

لوتکا و لوتکاسازی در گیلان/ بهرام کریمی

رسوم استقبال از نوروز در منطقه تُخسَم لاکان رشت/ زهرا علیزاده

* زبان‌شناسی

چرا گیلکی صحبت نمی‌کنیم؟/ ابراهیم صفری، روشنک گلدوست

زبان تاتی و جایگاه آن در بین زبان‌های حاشیه خزر/ جهاندوست سبزعلیپور

* زنان

زنان گیلان و تأثیرشان بر مسکن روستایی/ سارا ثابت

رسم کار آقایان، لابی کردن است/ گفت‌وگو با فرشته انساندوست

تاریخ کلیشه‌های زنانه/ گزارشی تحلیلی از وضعیت اجتماعی و آموزشی زنان/ زهرا زارع

* محیط زیست

ترور شبانه درختان در آستانه اشرفیه/ لیلا فیروزمند

* سینما و تلویزیون

بازتاب فرهنگ گیلان در شبکه باران و سینما/ گفت‌وگو با فرهاد پورسعیدی

* تاریخ

زیبای روسی در نهضت جنگل/ مسعود حقانی پاشاکی

* داستان و شعر

اسفندیار/ مرسده کسروی

جهان داستانی هادی غلام‌دوست/ گزارشی از یک گرامیداشت/ علی کریمی دره‌جیری

شش شعر منتشرنشده از رحمت موسوی گیلانی

* یادنامه

عزیز تاریخ/ زندگی و آثار عزیز طویلی تاریخ‌پژوه گیلانی/ امین حق‌ره

* مروری بر مطبوعات

خطی جدید در خط آخر