با شهرزاد در شبهای کردستان: آنتولوژی داستان کوتاه کردستان ایران از آغاز تا امروز
خلاصه
در این کتاب که به نوعی آنتولوژی داستان کوتاه کردستان از آغاز تا امروز را دربر میگیرد، آثار تعدادی از داستاننویسان کُرد از جمله عطا نهایی، جلال ملکشاه، خالد خاکی، عطا برفی، ژیلا حسینی، کامران حامدی، محمدتوفیق مشیرپناهی و بریا کاکهسوری که از زبان کُردی به فارسی برگردانده شده، منتشر شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
کردستان ایران که از دوران باستان مرکز سکونت ملتهای بزرگی چون ماناها و مادها و سکاها بوده است، از دیرباز دارای ادبیات شفاهی و فرهنگ فولکلور بسیار پرباری بوده است. منظومههای داستانی ماندگاری همچون سَیدَوان، لاس و غزال، خدیجه و سیامند، ناصر و مالمال، برایموک: ابراهیمک، زنبیلفروش، گلشوران، محمل و ابراهیم دشتیان، قلعۀ دِمدِم، حمزهآغا، باپیرآغا و ... و قصهها و افسانههایی ماندد گوهر شبچراغ، شهر شوهرکردن، سنگ صبور، سه دختر یا سه خواهر، پادشاه مارها و دهها و بلکه صدها افسانۀ جادویی دیگر در طول سدهها و هزارهها از نهاد حساس و خیالنازک هنرمندان این ملت جوشیده و با گذر از لبۀ تیغهای تیز زمانه و فراز و نشیبهای تاریک تاریخ و از میان خیزابهای خون، خود را به روزگار ما رسانیدهاند.
نویسندگان کرد با داشتن این پشتوانۀ قدرتمند ادبیات شفاهی گام در عرصۀ معاصر گذاشتهاند. جنبش داستاننویسی کردستان ایران به نخستین سالهای دهۀ 1320 برمیگردد. سالهایی که شهرهای کردنشین جنوب آذربایجان غربی و شمال کردستان در گرداب انقلاب فرورفته بودند و همراه با شعارهای آزادیخواهی و دمکراسیگرایی، ادبیات نیز راههای نویینی را برای خود میگشود و میآزمود. البته کردهای عراق حدود بیستسال پیش از کردهای ایران، در این راه گامهایی برداشته بودند. داستان بلند «مسئلۀ وحدان» نوشتۀ احمد مختار جاف و داستان نیمهبلند «در خواب من» نوشتۀ جمیل صائب به ترتیب در سالهای 1920 و 1925 منتشر شده بود.
حسن قزلجی نخستین نویسندۀ کردستان ایران است که در میان این هرج و مرج و بلبشو به نوشتن داستان پرداخت. او که در آن سالها نشریۀ «هَهلاهه: آلاله» را در بوکان منتشر میکرد، با چاپ داستانهای کوتاهش در نشریهاش، نام خود را به عنوان پدر داستان کوتاه کردستان ایران تثبیت کرد. قزلجی پیش از نویسندگان آمریکای لاتین از سبک رئالیسم جادویی و البته در سطحی محدود استفاده کرده است که نمونه بارز آن داستان «کشکول جادویی» است. همۀ داستانهای او سرشار از طنزی سیاه است و بر پایۀ تعهد اجتماعی و به منظور ریشخندکردن طبقۀ استثمارگر و ستمپیشۀ جامعه نوشته شده است. او داستان کوتاهی به نام «فطریه» دارد که بیشباهت به «حاجیآقا»ی صادق هدایت نیست.
نخستین رمان کردی رمانی بود به نام «پیشمرگ» از رحیم قاضی نویسنده و سیاستمدار روشنفکر کرد که در سال 1328 نوشته شد و البته چند سال بعد از آن تاریخ در ایروان ارمنستان منتشر شد.
ادبیات داستانی کردستان ایران از دهۀ 1330 تا پیروزی انقلاب از یکسو به دلیل ممنوع بودن نگارش به زبان کردی و از سوی دیگر به دلیل غالببودن قدرت شعر و فضای شعری و نمادگرایی بر زمان و مکان، در نوعی رکود نسبی به سر میبرد و در این دورۀ زمانی طولانی، آثار چشمگیری منتشر نمیشود.
پس از انقلاب اسلامی ایران، همراه با گسترش و آزادی مطبوعات، ادبیات داستانی کردستان هم کمکم از خواب اجباری زمستانی بیدار شد و این بار با عزمی استوارتر از پیش گامهای بلندی برداشت. مجموعه داستان «آسیابان» نوشتۀ مصطفی ایلخانیزاده نخستین کتاب داستانی پس از انقلاب بود که در اسفندماه 1358 منتشر شد.
اوج جنبش ادبیات داستانی کردستان ایران، در سالهای دهۀ 1370 بود که داستاننویسان مدرن و نواندیش ظهور کردند و داستانهایی آفریدند که با داستانهای موفق ادبیات جهان پهلو میزند. نسل جدید نویسندگان کرد، راههای تازهتری را در عرصۀ داستاننویسی آزمودند، در نوشتههای آنان تعهد اجتماعی به آن مفهومی که در داستانهای قزلجی دیده میشود، وجود ندارد. آنها نویسندههای عصیانگریاند که علیه اندیشهها و عادتهای منجمد میشورند و با تازهترین شیوههای داستاننویسی، به کاویدن لایههای پنهان ذهن و ضمیر انسان میپردازند و پرده از چهرۀ مسخشدۀ انسان و اجتماع برمیدارند.
در این کتاب که به نوعی آنتولوژی داستان کوتاه کردستان از آغاز تا امروز را دربر میگیرد، آثار تعدادی از داستاننویسان کُرد از جمله عطا نهایی، جلال ملکشاه، خالد خاکی، عطا برفی، ژیلا حسینی، کامران حامدی، محمدتوفیق مشیرپناهی و بریا کاکهسوری که از زبان کُردی به فارسی برگردانده شده، منتشر شده است. از دیگر آثار داستاننویسانی که داستانهایشان در این کتاب منتشر شده، میتوان به نویسندگانی چون حسن قزلجی، احمد قاضی، سواره ایلخانیزاده، حسین شیربیگی، ناصر وحیدی، عمر مولودی، مهپاره ابراهیمی، محمد رمضانی، محمدامین شامحمدی، زینب یوسفی، نسرین جعفری، مریم قاضی، معروف آقایی، صلاح نیساری، کریم رحیمی، لیلا سیمایی، صلاح گلاندامی، سلیمان عبدالرحیمزاده، امین گردیگلانی، قادر علیخواه، عرفان رسولی، چنگیز اقبالی، شهرام قوامی، مسعود قنبری، احمد حقناس، یونس رضایی، شورش شلماشی، علی غلامعلی، عزیز محمودپور، صدیق رسولی، کیومرث بلده، علی حاتمی، رحیم عبدالرحیمزاده، چنور سعیدی، امجد غلامی و انور عرب اشاره کرد.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
نظری یافت نشد.