معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ویژگان شاهنامه، فرهنگ نام ویژه‌های شاهنامه دربردارنده تمامی واژه‌های خاص افراد، جاها، و ... در این کتاب است. ترکیب کار این فرهنگ چنین بوده است که هر نامی که برای نخستین بار در بیت و یا ابیات شاهنامه آمده با درشت‌نمایی آن واژه، بیت یا ابیات به عنوان شاهد آورده شده است. در مرحله بعد تا آن‌جا که مقدور بوده، نوع واژه از نظر معنی لغوی و ریشه‌یابی آن بحث شده است. چنان چه دگرگونی‌ها در شیوه بیان یا ضبط در متن چاپ مسکو با دیگر شاهنامه‌ها (و از جمله شاهنامه چاپ ژول مول) وجود داشته این دگرگونی‌ها و تغییرات با ذکر بیت و یا ابیات شاهد مثال  در ذیل همان مدخل یادآوری شده است. سپس مقایسه این نام‌ها با متون تاریخی هم زمان با فردوسی صورت پذیرفته است. پس از مقایسه نام‌ها، شرح مختصری از نام‌های خاص شاهنامه، از ورود نام شخصیت تا پایان زندگی آن‌ها آورده شده است. اگر پایان زندگی فردی در این کتاب مبهم یا ناتمام مانده است، دلیلش متن شاهنامه بوده است به این معنی که سرنوشت آن شخصیت در شاهنامه وجود نداشته، با ذکر مأخذ یا ماخذ، آن مطالب نیز نوشته شده است. در هر مورد که مأخذ و منبع ذکر نشده است، روایت، روایت شاهنامه بوده و در بیان مطالب و شرح حال شخصیت‌ها سعی بر آن بوده که از همان واژه‌هایی استفاده گردد که به بیان فردوسی نزدیک باشد.

ترتیب ویژگان در این کتاب بر اساس حروف الفبایی و مبنای کارچاپ و ضبط نسخه مسکو بوده است.

برای نمونه در این کتاب برای واژه «جوانوی» آمده است: «نام موبدی است که ایرانیان وی را نزد منذر (نک: منذر) می‌فرستند. پس از مردن یزدگرد، ایرانیان، شخصی به نام خسرو را به پادشاهی انتخاب می‌کنند چون بهرام گور از این موضوع مطلع می‌شود. هم چنین رومیان و چینیان و هندیان لشکرهایی را برای جنگ با ایرانیان بسیج می‌کنند. سران ایرانیان موبدی به نام جوانوی را نزد منذر می‌فرستند.

یکی چاره باید کنون ساختن                                    دل و جان از این کار پرداختن

بجستند موبد فرستاده یی                            سخن‌گوی و بینا دل آزاده یی

کجا نام او آن گو جوانوی بود                       دبیری بزرگ و سخن گوی بود

بدان تا به نزدیک منذر شود                         سخن گوید و گفت او بشنود

جوانوی چون منذر می‌رسد منذر او را به بارگاه بهرام می‌برد. جوانوی با دیدن فرّ و شکوه بهرام بیهوش می‌شود و آنگاه به ایرانیان پیام می‌دهد که بهرام از هر جهت شایسته و سزاوار شاهی است».

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمه

نحوه تدوین کتاب

نشانه‌های اختصاری

نشانه‌های آوانگاری

آ

الف

.....