معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شمارۀ صدوچهل‌وچهارم از دوماهنامۀ فرهنگی، هنری و پژوهشی «گیله‌وا» ویژۀ آذی و دی 1395 منتشر شد.

در این شماره نیز افزون بر مقالات ادبی و فرهنگی متعدد، اشعار و داستان‌هایی به زبان گیلکی نیز آورده شده است. دکتر مهدی فیروزیان در نوشتار خود به بررسی واژۀ «تنگام» که واژه‌ای گیلکی است، در شعر پارسی پرداخته است. در این نوشتار می‌خوانیم: «تنگام کمابیش هم‌معنی «تنگنا» (که در تنگنای وزن این بیت نمی‌گنجد) است. در گیلکی تنگام هم برای تنگ‌بودن جا (مکان) به کار می‌رود و هم به معنی نزدیکی غروب (زمان) است. پارسی‌گویان از دید معنایی نیازمند واژۀ تنگام نیستند؛ زیرا برابر آن، تنگنا را می‌شناسند. لیک از دید آوایی تنگام از تنگنا که پیوند هجای کشیدۀ «تنگ» با «نا» خواندن روان و شتابان آن را دشوار می‌سازد، خوش‌آهنگ‌تر است. این واژۀ گیلکی در بیت سایه خوش نشسته و بافت سخن که همانندی تنگام با تنگنا هم به یاری آن آمده، به گونه‌ای است که خواننده معنی واژه را بی‌هیچ توضیحی درمی‌یابد».

محمود چمنی (1281 ـ 1381 شمسی) از آموزگاران قدیمی معارف و از خادمان فرهنگ نوین گیلان شمسی بود. وی از اوان جوانی به خدمت اداره معارف وقت درآمد. مدتی آموزگاری یکی از مدارس فومن را بر عهده داشت و پس از آن سالیان طولانی معلم، مدیر و دبیر مدارس رشت، تهران و قزوین شد. در سال 1329 همراه با تنی چند از دبیران سرشناس آن شهر، گروه فرهنگی بوعلی را بنیان نهاد و هم‌زمان دبیرستان ملی بوعلی سینا را تأسیس کرد که از مدارس طراز اول پایتخت بود. وی تا سال 1342 مدیریت آن دبیرستان را بر عهده داشت و همان سال بازنشسته شد و سپس تمام سال‌های عمر باقی‌مانده را باز صرف خدمات فرهنگی و آموزشی، خواندن و نوشتن کرد. او در سال 1381 در صدسالگی عمر خود بر اثر کهولت سن درگذشت و طبق وصیتش در روستای زادگاهش مردخۀ شفت به خاک سپرده شد. از وی مقالات زیادی در روزنامۀ شفق سرخ چاپ شده است و همچنین مقالاتی که در برخی جُنگ‌ها و یادنامه‌ها منتشر شده است. در این شماره از «گیله‌وا» گفتگویی که چهار سال قبل از درگذشت ایشان (سال 1377) انجام شده و بنا به دلایلی منتشر نشده بود، به چاپ رسیده است.

فهرست مطالب این شماره:

لبه تيغ (سرمقاله)/ محمدتقي پوراحمد جكتاجي

آقاي شهردار بخواند! (یادداشت)/ مدیرمسئول
تنگام، واژه گيلكي در شعر فارسي/ مهدي فيروزيان

نقش ارمنيان در شكل‌گيري تئاتر و سينماي گيلان/ شادي مهرآيين

از محصلي تا معلمي در يك روز؛ پاي صحبت محمود چمني

آيين نگارش گيلكي

همساني برخي از واژه‌هاي گويش گيلكي گالشي و زبان پهلوي/ بيژن عباسي

سندي نويافته از خاك‌سپاري معتمد همايون/ جعفر شجاع كيهاني

خبرهاي فرهنگي

تازه كتاب

بخش گیلکی:

شعر: محمد بشرا/ مسعود پورهادي/ احمد جهان‌بين/ عباس حاكي/ اكبر رنجبر/ زهرا عليزاده/ نادر نيك‌نژاد

ترجمه آثار ادبي و كلاسيك جهان؛ کلاچ/ ادگار آلن‌پو؛ ترجمۀ م.پ. جكتاجي

داستان:

پسري/ مجيد دانش آراسته

فروغ/ پرويز فكرآزاد

كي پرا گيتنه دوست ندانه/ هادي غلام‌دوست 

طنز: قج‌قجي

كودك و نوجوان؛ دانا تي كفشان كو؟/ علي مطلبي