معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این نخستین بار است که این آثار به صورت کتابی واحد چاپ می‌شوند. این آثار توسط صادق هدایت در سال‌های 1310 تا 1325 نوشته یا ترجمه شده‌اند. بعضی از آثار را صادق هدایت با نام مستعار مانند منشی حضور، ق. مسکین‌جامه، پ. مازیار، ا. م، علینقی پژوهش‌پور، محمدرحیم گردان‌سپهر یا ص. ه. امضا کرده است. این آثار در روزنامه‌ها و مجلات پراکنده چاپ شده بودند. در ابتدای هر یک از این آثار مقدمۀ کوتاهی آمده و اطلاعات بیشتری دربارۀ اثر داده شده است. در این کتاب آنچه صادق هدایت نوشته ویراستاری نشده و اصالت نوشتۀ هدایت نگه داشته شده؛ ولی در سایر موارد ویراستاری لازم انجام شده است.

اولین داستان کوتاهی که در این کتاب آورده شده، عنوان «سایه مغول» را دارد. این داستان هرگاه پس از مرگ صادق هدایت منتشر شده، مشمول سانسور بوده است که در اینجا متن بدون سانسور آن آورده شده است. این داستان از ژانر داستان‌های کوتاه صادق هدایت در جهت توجه او به فرهنگ و اصالت ایرانی و نشان دادن خشونتی است که همسایگان ایران در حملات به این مملکت اعمال کردند. در همین زمینه داستان‌های پروین دختر ساسانی، مازیار، گجسته دژ و بسیاری دیگر قابل ذکرند.

«معلم اخلاق» مقاله‌ای است که در دهۀ 1320 در روزنامۀ «مردم» چاپ شده است. در این نوشته موضوع کتاب‌سازی و نان قرض‌دادن و معاملات پابه‌پای بعضی از علمای فاخر دهۀ 1320 آمده و احتمال می‌رود که دربارۀ ر. یاسمی باشد. نام مستعار نویسندۀ این مقاله محمدرحیم گردان‌سپهر است.

مقالۀ «سعدی آخرالزمان» که در حدود سال 1320 در روزنامۀ مردم چاپ شده است، احتمالاً مربوط به محمد حجازی است که لقب مطیع الدوله را هم داشت. محمد حجازی داستان‌های عاشقانه و قدری اروتیک می‌نوشت و در میان دخترها و پسرهای نوجوان که طبعاً در آن ایام خریدار این حرف‌ها بودند، شهرتی به هم رسانیده بود. این مقاله با نام مستعار علینقی پژوهش‌پور آمده است.

«سرگذشت ماه» داستانی است از ژانر علمی ـ تخیلی.  ابتدا تصور می‌رفت صادق هدایت فقط یک داستان علمی ـ تخیلی دارد که در سال ۱۳۱۲ نوشته است؛ ولی حال ملاحظه می‌شود که این داستان نیز داستان طنز علمی ـ تخیلی انتقادگری است که او در حدود سال ۱۳۲۴ به نگارش درآورده است. اشاره خودکشی مذهبی ـ سنتی ژاپنی است ولی این مقدمه‌ای است برای داستان منظومۀ شمسی که با قران نیش‌دار و طنز هدایت بسیاری مسائل سیاسی، اجتماعی، اخلاقی جامعه را به تصویر می‌کشد. این نوشتۀ صادق هدایت در مجلۀ سخن، سال دوم، شماره ۱۰، سال ۱۳۲۴ با نام مستعار پ. مازیار چاپ شده است. به این ترتیب دو اثر علمی ـ تخیلی از صادق هدایت باقی مانده است.

این کتاب نمایانگر فعالیت‌های متنوع و ارزشمند ادبی صادق هدایت حدود 70 تا 85 سال قبل است و بدون شک برای خوانندگان امروزی خواندنی است. چند داستان طنز، دو ترجمه، پژوهش‌هایی در فرهنگ عامیانه، داستانی علمی ـ تخیلی و .... در این مجموعه آمده است.

فهرست مطالب کتاب:

آثار نایاب صادق هدایت

سایه مغول

بازماندۀ داستان زلزله/ معامله در داستان

بازماندۀ داستان چاقوکش/ لات در برزخ

بازماندۀ داستان عنکبوت نفرین‌شده

بازماندۀ سفرنامۀ روی جادۀ نمناک

معلم اخلاق

سعدی آخرالزمان

سرگذشت ماه

چگونه شاعر و نویسنده نشدم؟

بازماندۀ قضیۀ فرشتۀ زیردریایی

مسلک علی‌بابا ـ هرکی دره ما دالونیم / هر کی خره ما پالونیم

ملانصرالدین در بخارا استودیو تاشکند (1943)

نقد بازرس اثر گوگول

نقد صادق هدایت به رسالۀ غفران ابوالعلاء معری ترجمۀ اکبر داناسرشت (صیرفی) تهران 1324

یادداشتی به ترجمۀ فرق الشیعه

تصحیح و تنظیم افسانۀ ملاچغندر

بلبل سرگشته

جادوگری در ایران

بوعلی و استاد

عاق والدین

ضحاک و فریدون

شرط‌بندی