معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هنگامی که خاندان کریم خان زند شیراز را پایتخت خود قرار داد، تعدادی از شاعران و پیروان مشتاق از اصفهان به شیراز رجوع کردند و در واقع دومین کانون بازگشت یا تجدد ادبی را در شیراز ایجاد نمودند. نتایج و ثمرات این انجمن‌هایی که در این زمان در شیراز واقع شد، سبب تربیت عده‌ای شاعر بود که پس از آن در زمان قاجار پدید آمد. در این دورۀ تجدید ادبی شعر اصیل فارسی در مسیر خود افتاد و در این دوره بود که دو شاعر بزرگ یکی به نام وصال شیرازی در غزل‌سرایی و دیگری به نام قاآنی در قصیده‌سرایی شهرت بسیار یافتند. زنده‌یاد سعید نفیسی دربارۀ وصال شیرازی می‌نویسد: «وصال شاعر و هنرمند بزرگ شیرازی در هفت خط استاد و مانند او در هفت اقلیم دیده و شنیده نشده است. شش فرزند هنرمند به جای گذاشته و آنان ده فرزند هنرور و دیگر به جای گذاشتند و از هر جهت هفده نفر شاعر هنرور از این خاندان شریف بیرون آمده است و من در هیچ گوشه از تاریخ چنین خانوادۀ شریفی سراغ ندارم».

احمد متخلص به وقار نخستین فرزند وصال در سال 1232 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد و در مهد پرورش پدر به تحصیل علوم و فنون پرداخت و در صرف و نحو و علوم ادبی اطلاعات کافی به دست آورد. سپس به فراگرفتن فقه و اصول و حکمت الهی پرداخت. او شاعری توانا و خوشنویسی چیره‌دست و مؤلفی پرکار بود. دیوانش بنا به گفته (روحانی) در گلشن وصال: دارای چهل هزار بیت شامل قصاید ـ قطعات ـ غزلیات ـ مثنویات و مرائی و مسمطات می‌باشد. خط نسخ را به شیوه استاد بزرگ میرزا محمد تبریزی می‌نوشت و در خطوط ثلث و رقاع و شکسته مهارتی بسزا داشت. وقار سفرهایی به هندوستان و دکن و عتبات عالیات و تهران کرده و هنگامی که 31 ساله بود، پدرش بدرود حیات گفت و او از آن به بعد سرپرست خاندان وصال گردید و به روش پدر، انجمن ادبی سخنوران را در شیراز زنده نگاه داشت. محفلش از شاعران و ادبا و خوشنویسان تشکیل می‌یافت؛ چنانکه در طریق الحقایق آمده است: «چه روزها و شب‌ها در حوزه آن جناب و روضه اطیاب، حضورش انجمنی و از خدمنش دوستاران در حال و چمنی بود».

وقار در سال 1298 هجری قمری در شیراز درگذشت و در جوار پدرش در حرم شاه‌چراغ به خاک سپرده شد. تألیفات و آثار خطوط وقار، از گلشن وصال نقل می‌شود که مشتمل بر 22 کتاب و تاریخ و رساله و ترجمه و مثنوی می‌باشد هم‌چنین آثار خطی او از 10 جلد کلام‌الله مجید ـ یکصد عدد دعوات با خط نسخ ـ پنجاه دعوت دیگر که نصف یا ثلث یا ربع از اوست.

مثنوی بهروز و بهرام از وقار شیرازی مثنوی‌ای است دارای ۱۴۴۰ بیت بر وزن خسرو و شیرین نظامی که در هندوستان سروده شده است. این داستان ماجرای عشق و زندگی دو برادر از بزرگ‌زادگان گیلان بنام بهرام و بهروز را روایت می‌کند. وقار شیرازی این مثنوی را در ربیع‌الثانی 1266 به پایان رسانیده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش گفتار

مثنوی بهروز و بهرام