معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ابوالولید محمد بن احمد بن محمد ابن رشد (520 ـ 595 هـ) در قرطبه یکی از مراکز اصلی تفکر آندلسی متولد شد. او وارث سرمایۀ عظیمی از خاندان خویش بود؛ چراکه جد او یکی از قضات قرطبه و از مشهورترین قضات عصر خویش به شمار می‌رفت و پدر وی (487 ـ 562 هـ) نیز در آنجا قاضی بود. هر دوی آنها از امامان مذهب مالکی، یعنی مذهب مردم مغرب و آندلسی بودند. ابن رشد با عشق به علم بزرگ شد و بسیار از آن بهره برد. سررشتۀ علم لغت را به دست آورد و نکات برجستۀ ادبی را فراگرفت. در علم طب نیز که آن را از ابی مروان البلنسی و نیز ابی‌جعفر هارون فرا گرفته بود، سرآمد شد و کتاب «کلیات» را در طب نوشت. ابومروان بن زهر از دوستان وی نیز کتاب «التیسیر» را که به بحث دربارۀ مسائل پزشکی می‌پردازد نگاشت تا این دو کتاب تألیفات کاملی در علم طب باشند.

ابن رشد مانند پدر و نیای خود به خواندن فقه روی آورد و کتاب «الموطأ» مالک را نزد پدر خواند و از فقهای دیگر نیز فقه را فراگرفت. به خواندن علم کلام نیز مشغول شد. البته فلسفه مهم‌ترین چیزی بود که ابوالولید به آن توجه نمود. دقیقا مشخص نبوده که نظام فلسفی او چگونه بوده و در این رابطه تنها نام برخی از اشخاص و دوستان او مشخص است و بسیاری از علوم فلسفی را از استاد فقه خود ابی‌جعفر هارون فراگرفت.

مهم‌ترین عامل پیوند ابن رشد به آموزه‌های فلسفه ابن طفیل بود که او را به خلیفه نزدیک کرد و او را به شرح ارسطو ترغیب نمود و راه رسیدن به کرسی قضاوت را برای او هموار نمود. زیرا ابویعقوب یوسف (557 ـ 579 هـ) از بافرهنگ‌ترین امرای عصر خود بود و بیشتر از همۀ آنها به فلسفه و اهل فلسفه توجه داشت.

این کتاب که یکی از مجموعه کتاب‌های تألیف‌شده توسط یوحنا قمیر در حوزۀ آشنایی با فلاسفۀ مسلمان است، نگاشته‌ای است مختصر دربارۀ زندگانی و اندیشه‌های یکی از فیلسوفان بزرگ جهان اسلام یعنی ابن رشد. فیلسوفی که اندیشه‌هایش بیش از آنکه در سرزمین‌های اسلامی اثرگذار باشد، در جهان غرب درخشید و فلاسفۀ بسیاری را در آن سرزمین متأثر از خود ساخت.

مباحث این کتاب در دو بخش قابل تفکیک است: بخش نخست کتاب که به بیان گزارشی از زندگانی و شرح حال ابن رشد می‌پردازد و از دوران اوج و حضیض وی و حوادث و اتفاقات مهم و تأثیرگذار در زندگانی وی سخن می‌گوید. در این قسمت خواننده آشنایی مختصری با شخصیت علمی، اخلاقی، دینی و سیاسی ابن رشد پیدا می‌کند و با برخی جریانات و اتفاقات مهم در زندگی وی آشنا می‌شود.

در قسمت دوم کتاب بخش‌هایی از تألیفات ابن رشد دربارۀ موضوعاتی همچون رابطه حکمت (فلسفه) و شریعت، ظاهر و باطن دین و مسئله تأویل و نحوه برخورد با آثار و اندیشه‌های قدما و برخی موضوعات فلسفی دیگر گنجانده شده و بدون هیچ‌گونه شرح و تبیینی از سوی مؤلف در اختیار خواننده قرار گرفته است.

این کتاب گرچه نمی‌تواند پژوهشی جامع، دقیق و علمی دربارۀ زندگانی و افکار و اندیشه‌های ابن رشد باشد، اما با این وجود می‌تواند کتاب مفیدی برای علاقمندان با شخصیت‌های فلسفی و اندیشه‌های آنان باشد. کتابی که به صورت گذرا سعی نموده است تا مخاطبان خویش را با برخی ویژگی‌ها و دغدغه‌های فکری ابن رشد آشنا کند.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه ویراستار

سخن مترجم

شرح حال ابن رشد

آثار ابن رشد

فلسفۀ ابن رشد

مقام شارح بودن ابن رشد

فلسفه و شریعت

ظاهر شرع یا ایمان عوام

گزیدۀ متون

گزیدۀ متون عربی