معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هنرمندانی که هم آثار ارزشمندی بیافرینند و هم آثارشان به نسبت هم‌نسلان‌شان پیشرو باشد، انگشت‌شمارند و البته ارزشمندبودن هر اثر، آنگاه مشخص می‌شود که مورد قبول سلیقۀ دیرپسند جامعۀ اصیل هنری قرار بگیرد. اکبر رادی از جملۀ نویسندگانی است که این ویژگی را می‌توان در نمایش‌نامه‌های او یافت. وی دست‌کم چهل سال برای ارتقای تئاتر این مرزوبوم کوشید و طی این زمان آن‌قدر نمایش‌نامه‌های درخور و قابل تأمل نوشت که بتوان او را چهره‌ای شاخص در عرصۀ تئاتر تلقی کرد. رادی باوجود اینکه توانایی قلم‌زدن در حوزه‌های مختلفی را داشت، بیشترین سعی خود را صرف نمایش‌نامه‌نویسی کرد و با وجود نیازهای دست‌وپاگیر و بازدارنده زندگی، سطح آثار خود را مطابق سلیقه‌های رایج تنزل نداد.

صرف‌نظر از همۀ اینها، آثار رادی واجد معنایی است که از تعریف انسان در موقعیت‌های مختلف شکل گرفته است. انسانی که در گذشتۀ زیستگاه‌های فکری او موجود بوده و انسانی که در متن نمایش‌نامه‌های او خلق شده است و از این نظر رادی با رویکردی هرمنوتیکی به تفسیر شخصیت‌های آثارش پرداخته است و این ویژگی او را در وضعیت گفتگو میان حال و گذشته نشان می‌دهد؛ با اشراف به مؤلفه‌های جهان سنتی و جهان مدرن. این خود می‌تواند به درک بهتر مخاطبان رادی از این دو حوزه و در نتیجه ارتقای سطح تفکر آنان منجر شود.

این کتاب تحلیلی است از نمایش‌نامه‌های رادی که نویسندۀ آن کوشیده است با رویکردی ویژه که در متن معرفی شده است، کاراکترهای آثار او را واکاوی کند و برخی مفاهیم رفتاری آنها را خوانندۀ نمایش‌نامه‌های وی در میان بگذارد.

رادی همواره نگاهی دردناک به گذشته دارد و نگاهی بیمناک به ما، به آینده. رادی بر این بستر ناآرام است که می‌خواهد درام خود را از عدالت، روشنایی و عشق سرشار کند و طرح انسانی مشوشی را بریزد که سرانجام بتواند جان باشکوه درام را با «ضربان‌های دراماتیک زمین» هماهنگ کند. روشن‌تر اینکه می‌خواهد درامی خلق کند که وحدت بیافریند تا بتواند دوپارگی بنیادین انسان معاصر را که میان مرزهای سنت و مدرنیسم گویی به دام افتاده است، به یگانگی نگاه، اندیشه و عمل برساند؛ اما شاید قبل از هرچیزی می‌‌خواهد وجود دوپارۀ خودش را، اکبر رادی نویسنده را به یگانگی و آرامش برساند.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت حوزه هنری گیلان

دوپارگی وجود

نبرد سرنوشت

زیبایی‌شناسی تعهد

طرح انسان‌واره مشوش

کاراکترهای سنتی، ویژگی‌های کلی

کاراکترهای سنتی قوی مانع

کاراکترهای سنتی قوی تضعیف‌شده

کاراکترهای سنتی قوی شریر و بی‌ریشه، با حس خلأ درونی

کاراکترهای سنتی ناتوان، عقیم و «هیچ» شده

کاراکتر روشنفکر، ویژگی‌های کلی

کاراکترهای روشنفکر فعال شکست‌خورده

کاراکتر روشنفکر فعال تأثیرگذار و پویا

کاراکترهای روشنفکر عقیم، ویژگی‌های کلی

کاراکترهای روشنفکر عقیم، ناتوان و درمانده

کاراکترهای روشنفکر عقیم مانع و ویرانگر، ویژگی‌های کلی

کاراکترهای روشنفکر عقیم مانع و ویرانگر

کاراکترهای روشنفکر عقیم تحول‌یافته

پایان‌‌نگار، متون مستقل

واپسین کلام

منابع