معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب در دو بخش سامان یافته که بخش اول آن اختصاص دارد به شش نوشتار دربارۀ شعر ناب و شعر مدرن و نقدهایی در این باره و همچنین دربارۀ والاس استیونس. در بخش دوم نیز اشعاری از پانزده شاعر آلمانی از قبیل شارل بودلر، آرتور رمبو، پل سلان، راینر ماریا ریلکه و ... آورده شده است.

اولین نوشتار کتاب با عنوان «ورطۀ شعر مدرن» از اریش هلر است. نویسنده در این نوشتار از خطرات و دشواری‌های شعر مدرن در شعر شاعران مختلفی چون کانت، الیوت و .... سخن گفته است. سخن اصلی نویسنده در این نوشتار می‌توان چنین خلاصه کرد: بحران شعر و فرهنگ مدرن محصول جدایی واقعیت از سمبل یا معناست. نتیجۀ این جدایی ظهور واقعیتی بی‌معنا و معنایی غیرواقعی است که هر گونه تلاش برای ایجاد رابطه میان زندگی و هنر را عقیم می‌سازد. هر چه واقعیت از لحاظ معنای سمبلیک فقیرتر می‌شود، نیاز شاعران به خلق جهان‌های شاعرانۀ غیرواقعی افزایش می‌یابد؛ جهان‌هایی سرشار از سمبل‌های پیچیده و مرموز که حضورشان حاکی از جدایی شعر و زندگی و ازدست‌رفتن سادگی (زبانی) شعر است. در بخشی از این نوشتار می‌خوانیم: «همه چیز تجزیه می‌‌‌شود و فرو می‌پاشد، جای آنها را اعمالی بی‌کلام و بی‌نشان پر می‌کند. این پایان معنا و مفهوم و در نتیجه پایان شعر است. این حقیقت که شعر فقط با بازیابی معنا و مفهوم خود را باز می‌یابد و احیا می‌شود، به نحوی معماوار نقطۀ شروع شعر مرحلۀ آخر حیات ریلکه است. نتیجۀ پایانی شعر او در ماهیت تناقض آغاز آن نهفته است. شاعر که دستاوردهایش قدرت وی در خلق آواز و نیایش را تأیید می‌کند، اما از آنجا که او از آغاز یک شاعر بود و بس، این اثبات هیچ چیز را ثابت نمی‌کند. جستجوی ریلکه برای واقعیت انسان، بار دیگر با کشف واقعیتی که آفریده و مخلوق خود شاعر است پایان می‌پذیرد».

نوشتار ژان پل سارتر نیز دربارۀ زندگی و شعر استفان مالارمه است. سارتر در این مقاله می‌گوید: «او مخالف هرگونه فعالیت فردگرایانه بود. خشونت او ـ و من این واژه را بی هیچ طنزی به کار می‌برم ـ چنان ناامیدانه و جامع بود که به تصوری صلح‌جویانه از خشونت بدل گشت. نه، او جهان را زیرورو نمی‌کرد، بلکه آن را داخل پرانتز می‌گذاشت. مالارمه تروریسم مبادی آداب را برگزید. او همواره در حفظ فاصله‌ای نامحسوس میان خود و دیگر چیزها، دیگر مردمان و حتی موجودیت خویش موفق بود. نخستین چیزی که می‌خواست در شعرهایش بیان کند همین فاصله بود. مالارمه نخستین شعرهایش را به مثابۀ شکلی از بازآفرینی سرود. او باید خود را متقاعد می‌ساخت که به‌راستی در راهی درست قدم نهاده است». (ص 130)

مقالۀ میکائیل هامبورگر درآمدی بر گزیده‌ای از اشعار پل سلان است.در این نوشتار آمده است: «شعر سلان از مقامی بسیار شاخص و برجسته، اما کاملا منزوی، غیرعادی و ناخوانا با قاعده و رسم معمول برخوردار است. وجه مشترک سلان و شاعر آلمانی نلی ساکس، توجه و حساسیت شدید هر دوی آنها نسبت به فاجعۀ کشتار یهودیان در زمان نازی‌هاست .....». (ص 141)

همچنین در این مقاله دربارۀ شعر سلان آمده است: «کار سلان را یک کیفیت خاص از اکثر شاعران آلمانی هم‌پایه‌اش جدا می‌سازد: برای او آن نوع رئالیسمی که صرفاً تقلید کرده و آن را بازتولید می‌کند، به کاری نمی‌آید. تقریباً از نظر او آنجه نورتروپ فرای آن را «محاکات فروتر» نامیده است، مطلقا بی‌ارزش است. در آثار او نشانی از اظهارنظر مستقیم دربارۀ مسائل اجتماعی به چشم نمی‌خورد، هرچند شهر او بعدها به مفهومی کاملاً متفاوت، بیشتر و بیشتر رئالیستی شد ـ یعنی به مفهوم گسترش واژگان تا حد دربرگرفتن پدیده‌ها و ابزار و فنون قرن بیستم». (ص 148)

آخرین نوشتار این کتاب نیز دربارۀ والاس استیونس است. در این نوشتار می‌خوانیم: «در شعر استیونس با حالتی روبروییم که در جایی به یاد می‌آورد، گویا با وضعیت خیال‌کردن رودرروییم و آنجا که خیال می‌کند گویا با توصیفی ادراکی مواجه هستیم و خیال، ادراک و خاطره در جهان شعری استیونس با یکدیگر درمی‌آمیزند. این سه مضمون به گونه‌ای با رشتۀ زمان به یکدیگر متصل‌اند؛ خاطره، ادراک و خیال به نوعی با گذشته، حال و آینده مرتبط‌اند؛ و البته زمان مضمونی است که در کل سنت متافیزیکی، به نفع مکان کنار گذاشته شده است؛ چراکه زمان بر خلاف مکان، به چشم نمی‌آید و همان «هستی» است که «نیست». تجربۀ زمان از هر چیزی به ما نزدیک‌تر و در همان حال از همه‌چیز دورتر و فرّارتر است». (ص 162)

فهرست مطالب کتاب:

مقاله‌ها:

ورطۀ شعر مدرن/ اریش هلر

تناقضات مدرنیسم: نقدی بر مقالۀ اریش هلر

شعر ناب و سیاست ناب/ میکائیل هامبورگر

استفان مالارمه: درآمدی بر مجموعۀ شعرها/ ژان پل سارتر

پل سلان: درآمدی بر گزیده‌ای از شعرها/ میکائیل هامبورگر

دربارۀ والاس استیونس

شعرها:

شارل بودلر

استفان مالارمه

آرتور رمبو

پل والری

هوگو هوفمانشتال

راینر ماریا ریلکه

گئورک تراکل

پل سلان

نلی ساکس

فرناندو پسوا

خوان رامون خیمه‌نس

خورخه لوئیس بورخس

آنتونیو ماچادو

ویستان هیواودن

والاس استیونس