معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب مجموعۀ مقالات دومین همایش بین‌المللی زبان و گویش‌های ایرانی است که در سال ۱۳۹۳ در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. در این همایش پربار زبان‌شناسان، متخصصان و پژوهشگران مقالاتی را درباره آخرین دست‌آوردها در زمینه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ارائه کردند.

زبان‌ها و گویش‌های ایرانی اسناد هویت ملی، دینی و فرهنگی ماست. پژوهش و معرفی این اسناد که ذخایر فرهنگی و تاریخی ایران زمین‌اند، خویشکاری همه دوست‌داران فرهنگ و تمدن ایرانی است. گستردگی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی که خود بازماندۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی میانه و باستان‌اند، به گونه‌ای است که امروزه بخش بسیار مهم و قابل توجهی از آنها در بیرون از مرزهای جغرافیای سیاسی ایران قرار گرفته‌اند. در حال حاضر، زبان‌ها و گویش‌های آسی، تاتی، تالشی و کردی در مناطقی از قفقاز، داغستان، گرجستان، ارمنستان و آران تکلم می‌شوند. گروهی از زبان‌ها و گویش‌های شرقی ایران در تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، کشمیر، پنجاب و سند تا سین کیانگ در شمال غربی چین رواج دارند. بخش مهمی از گویش‌های جنوب غربی ایران حتی در کشورهای جنوبی حوزۀ خلیج فارس به کار می‌روند.
این کتاب حاصل آخرین دستاوردهای پژوهشی در زمینۀ زبان‌ها و متون ایرانی باستان، میانه، نو و نیز زبان‌ها و گویش‌های موجود در این سرزمین است.

فهرست مقالات این مجلد بدین ترتیب است:

سرسخن

نگاهی زیبایی‌شناختی به صفت‌های هنری سرودهای مانوی/ عباس آذرانداز، معصومه باقری

قانون مجاورت هجا در زبان فارسی باستان/ فیروزه اسلامی، عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا

روایت گورانی یادگار زریران/ آرش اکبری مفاخر

وام‌گیری حروف اضافۀ پیشین در زبان تاتی/ راحله ایزدی‌فر

بررسی همتایی‌های واجی در واژگان هم ریشۀ کردی و فارسی/ پارسا بامشادی، شادی انصاریان

بررسی پیکره بنیاد فرایندهای اسم‌سازی در اوستا/ شهره بهفر، ویدا نداف

الگوهای ایرانی در صورت‌بندی ساخت معنی در زبان ترکی/ احمد پاکتچی

گویش‌های نواحی کویری ایران/ محمود جعفری دهقی

بررسی تمایز جنس دستوری در گویش کرمانجی قوچان/ لیلا حر

کاهش ظرفیت فعل در گویش لکی دره‌شهر/ ابوذر حسنوند عموزاده، والی رضایی

بررسی ساخت‌واژی گویش دستجردی و نگاهی به دستگاه فعل لازم و متعدی در حالت ارگاتیو ناقص/ عبدالحمید حیدری، آرمان بختیاری، محمدجعفر بنی‌اردلان

بررسی تنوعات گویشی آغازه هجا در زبان کردی/ رضا حیدری‌زاده، کرم‌الله پالیزبان

بررسی ریشه‌شناختی یک واژه در گویش سبزوار/ نازنین خلیلی‌پور

فرایند تکرار در زبان بلوچی/ مصطفی دانشور، گیتی تاکی

پیشینۀ زبان تبری تا قرن نهم هجری قمری/ محمدصالح ذاکری

کاربردهای مختلف ضمایر نکره در برخی زبان‌های ایرانی نو/ محمد راسخ مهند

ویژگی‌های زبانی قابوس‌نامه/ مسلم رجبی، ابراهیم استاجی

مقایسه چند نکته دستوری در زبان سغدی و تالشی/ محرم رضایتی کیشه‌خاله

نوعی ماده مضارع در زبا‌ن‌های ایرانی شاخۀ شمال غربی/ جهاندوست سبزعلی‌پور

بررسی جنس دستوری در گویش جوشقان از گویش‌های مرکزی ایران/ مهدی سبزواری

بررسی مقابله‌ای ویژگی‌های دستوری در گونه‌های زبانی شمال استان خوزستان/ مهناز سعیدی، ایران کلباسی

ریشه‌شناسی شماری از واژه‌های گویش خلخال/ رؤیا سیفی، جهاندوست سبزعلی‌پور

بررسی ساختار تصریفی فعل در گویش کاشمری و مقایسۀ آن با زبان فارسی/ شاداب شریعت‌پناه، آرزو نجفیان

یادداشت‌هایی دربارۀ گویش برزُک کاشان/ علی‌اشرف صادقی

بررسی وام‌واژگان ایلامی در سنگ نبشته‌های هخامنشی/ مهتاب صالح

دربارۀ ریشۀ چند واژۀ گیلکی (از گونه‌های شرق گیلان)/ نرجس‌بانو صبوری، بلقیس روشن

چند واژه از متون کهن پارسی نو/ امیرعمادالدین صدری

از حافات تا اختیاری شاعری: مروری بر تحول عروض شعر فارسی/ امید طبیب‌زاده

توصیف فرایندهای آوایی ـ صرفی در گویش سبزواری/ رضوان قلعه‌نویی، آرزو نجفیان، بلقیس روشن

ساخت‌های سببی تحلیلی زبان فارسی معیار/ فاطمه کرم‌پور

یک معنی و هزار صورت/ ایران کلباسی

ساخت مصدر در گویش سمنانی/ آزاده گیلانشاه، شیما جعفری دهقی

ساختمان فعل در گویش گرجی فریدن/ رضوان متولیان، مجتبی احمدی

الگوهای مجاز تغییر الگوی حالت صرفی در زبان‌های ایرانی نو شاخه شمال غربی دارای ساخت کنایی گسسته/ مسعود محمدی‌راد

مقایسه حرف اضافه به: be فارسی و په: pa بلوچی/ موسی محمودزهی

بررسی ساختار نحوی زبان‌های فارسی و اردو/ رسول ملکیان، رضوان متولیان

بررسی فرایند تکرار در گویش بختیاری: نگاهی صوری و معنایی/ علی موسوی ده‌شیخ

دربارۀ معنی و اشتقاق واژۀ اوستایی xsuuaepa/ چنگیز مولایی

دربارۀ ماده مضارع baz از مصدر baxtan/ مهشید میرفخرایی

بررسی ریشه‌شناختی واژه‌ها در گویش فینی/ بهجت نجیبی فینی

بررسی سیر تحول می در فارسی نو/ مهرداد نغزگوی کهن

بررسی پسوندهای جمع نادر در متون فارسی ـ یهودی/ حامد نوروزی

A rwvision of the diachrony synchrony and etymology of the new Persian por/ darius borbor

Persian language in the Balkans/ milos delic

Variationist analysis of –t d deletion Persian/ negar llgami

The sociolinguistic status of regional dialects in boushehr/ fateme vemati- mohammadhossein rezszsde

Comparison of common phonemes of the naeen dialect and the standard Persian language/ Mehdi pourbafrani

سخن پایانی همایش/ فتح‌الله مجتبایی