طنز در کاغذ کاهی؛ بررسی چهار نشریۀ طنز: باباشمل، توفیق، چلنگر و نسیم شمال
خلاصه
این کتاب میتواند به معرفی جنبههای دیگری از فعالیتهای عمران صلاحی، به ویژه در زمینۀ تحقیق طنز کمک کند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
این کتاب میتواند به معرفی جنبههای دیگری از فعالیتهای عمران صلاحی، به ویژه در زمینۀ تحقیق طنز کمک کند.
عمران صلاحی در کنار سرودن شعر و نوشتن مطالب طنز، به معرفی طنز و طنزپردازان هم پرداخته است. از «طنزآوران امروز ایران» و «یک لب و هزار خنده» تا «خندهسازان و خندهپردازان» و این کتاب که مجموعهای است از قالۀ تحقیقی در مرور و معرفی نشریات طنز «باباشمل»، «توفیق»، «چلنگر» و «نسیم شمال» که به ترتیب در سالنامههای سالهای 1371 تا 1374 مجلۀ گلآقا چاپ شدهاند. به این مجموعه مقالهای دربارۀ نشریۀ طنز «لکلک» نیز اضافه شده که در سالنامۀ 1384 چاپ شده بود و ترجمهای است از بخشی از کتاب «روزنامههای طنز آذربایجان» (آذربایجان طنز روزنامه لری) تألیف «ناظم آخوندوف» به همراه معرفی کوتاهی از فعالیتهای جبار باغچهبان در زمینۀ طنز مطبوعاتی. در واقع این کتاب میتواند به معرفی جنبههای دیگری از فعالیتهای عمران صلاحی، به ویژه در زمینۀ تحقیق طنز کمک کند.
او میگفت «طنز را باید جدی گرفت»؛ ولی با اینکه تحقیق کاری جدی است، در این کتاب همزمان با رعایت اصول تحقیق، نثر و شیوۀ خاص خود را هم دنبال کرده است. عمران صلاحی در این مقالات بدون آنکه حواس خواننده را با گیومهها، زیرنویسها و ارجاعات مختلف پرت کند، تحقیقی جذاب و خواندنی با نثری شیرین و طنزآمیز نوشته است.
برای انتشار این کتاب تغییری در متن اصلی مقالات داده نشده است، بلکه تنها با مراجعه به منابع معرفی شده و برخی منابع دیگر، تصاویر کتاب، بازبینی شده و نمونههای واضحتری برای درج در این کتاب انتخاب شده است.
«باباشمل» آینۀ تمامنمای اوضاع سیاسی و اجتماعی بعد از شهریور 20 بود. این طنزنامه اگر نمیتوانست دردی را دوا کند، حداقل میتوانست آن را نشان دهد. باباشمل در قالب طنز هیئت حاکمۀ ایران را در آن دوره رسوا و مضحکۀ عالم کرد. در آینۀ باباشمل، تمام سالهای 22 و 23، نیمی از سال 24 و بخشی از سال 26 را میتوان دید..... در آینۀ باباشمل این چیزها را هم میتوان دید: شپش تیفوس، مدپرستی خانمها (کفش پنج اشکوبه، دامن پلیسه، کلاههای عجیب و غریب)، نان سیلو و شکر سرخ، «شاهین»های دکتر تندر کیا و ... .
«توفیق» پنجاه سال سابقه دارد که در سه دوره منتشر شده است: دورۀ اول از سال 1301 تا 1317 به صاحب امتیازی حسین توفیق؛ دورۀ دوم از سال 1317 تا 1332 به صاحب امتیازی محمدعلی توفیق (فرزند حسین توفیق) و دورۀ سوم از اواخر سال 1336 تا اوایل سال 1350 که صاحب امتیازش حسن توفیق بوده است. توفیق از همان اولش فکاهی بوده است؛ اما از ترس فرود آمدن عصا بر ملاج، مجبور بوده مدتی دست به عصا راه برود. از ویژگیهای این نشریه میتوان اشاره کرد به: انتقادهای دقیق و در عین حال فکاهی و شیرین و تجسمدادن مفاسد اجتماع در جامۀ الفاظ برگزیده و مأنوس و جاافتاده و ساده و همهکس فهم؛ شعرهای دلپذیر فکاهی از شاعران باذوق و گروهی که دارای قریحۀ سرشار و طبع ظریف و نقادانه بودند و از این راه بسی حقایق را به عامه میفهماندند و مایۀ تفریح خواننده و سرگرمی وی میشدند و .... .
زبان «چلنگر» ساده و جدی و کاملا به دور از شوخیهای لفظی رایج در سایر مطبوعات بود و طنز آن در محتوا و موقعیتهایی که در بطن مطلب جریان داشت، ظاهر میشد. مطالب آن جز یک داستان که یا به قلم خود «افراشته» بود یا «محمدی» تماماً شعر بود. روزنامۀ چلنگر در عمر نزدیک به دوسالۀ خود، دو دورۀ مشخص داشت. هر چند خود افراشت از اعضای فعال و مؤمن حزب توده بود، اما روزنامۀ چلنگر به خود او تعلق داشت و در اداره و تعیین خط مشی آن کسی دخالت نداشت.
طنز امروز ایران در دو زمینۀ نظم و نثر از نسیم شمال و صوراسرافیل آغاز شده است؛ با دو چهرۀ شاخص: سیداشرفالدین حسینی و علیاکبر دهخدا. «نسیم شمال» از دوم شعبان سال 1325 قمری (1286 شمسی) در رشت وزیدن گرفته است؛ یعنی چهارده ماه بعد از صدور فرمان مشروطیت. این نشریه در طنز، از نشریۀ «ملا نصرالدین» منتشر شده در قفقاز، تأثیر گرفته است.
فهرست مطالب کتاب:
یادداشت
باباشمل
توفیق
چلنگر
نسیم شمال
لکلک
پربازدید ها بیشتر ...
ماهنامۀ شهر کتاب، سال دوم، مهر 1395، شمارۀ 12
جمعی از نویسندگان به سردبیری حسین فراستخواهدوازدهمین شماره مجله شهر کتاب منتشر شد.
نشر کتاب، و تمدن
عبدالحسین آذرنگدر این کتاب کوشش شده تا رابطۀ میان نشر کتاب و توسعۀ تمدن و فرهنگ مورد تتبع قرار گیرد و اثرگذاری و کا
منابع مشابه بیشتر ...
فرهنگ نامۀ مطبوعات کودک و نوجوان
علیرضا ملکزاد با مقدمۀ سیدفرید قاسمیدر این کتاب مشخصههای 702 عنوان نشریه دیده میشود که حدود بیستدرصد آنها را وزارت آموزش و پرورش و کا
نگاه نو، سی سال در جستجوی حقیقت و آزادی
علی میرزاییهدف از انتشار این کتاب مستندسازیِ تجربهای سیساله است، بدین منظور که آنچه در این سیسال انجام شده
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
در غبار برف: مجموعۀ کامل اشعار (دو جلد)
عمران صلاحی به کوشش بهاره و یاشار صلاحیاین کتاب کلیات اشعار عمران صلاحی است که اغلب در کتابهای شعر او چاپ شدهاند؛ اما تاکنون در مجموعهای
دیوان ابوطیاره؛ گزیدۀ مطایبه و طنز منظوم
عمران صلاحی به کوشش بهاره و یاشار صلاحیاین کتاب، مجموعهای است منتخب از طنزهای منظوم عمران صلاحی که با اسامی مستعار مختلف او در نشریات چاپ
نظری یافت نشد.