معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

خواجه شمس الدین محمد شیرازی، با تخلص حافظ، یکی از قله‌های رفیع زبان فارسی و فرهنگ ایرانی است. از راز و رمزهای سخن حافظ شیرازی می‌توان به روح و اندرون فرهنگ ایرانی راه برد. این عارف دردآشنا و ادیب توانا آنچنان زیبا و گزیده سخن گفت که طی چند قرن در تلطیف ذوق و بالابردن سطح آگاهی مردم اثری انکارناپذیر بر جای گذاشت. کمتر فارسی‌زبانی را می‌توان یافت که با دیوان غزلیات حافظ بیگانه باشد و چیزی دربارۀ این شاعر بزرگ نداند.

این کتاب، برای ایضاح سخن شاعر بلندآوازه ایران زمین، لسان الغیب حافظ به قلم آمده است و پاره دوم اثری است که جلد نخست آن سال‌ها پیش منتشر شده و مورد استقبال خوانندگان گرامی و دانشوران و اهل تحقیق قرار گرفته است. در این جلد شرح غزلیات از شمارۀ 151 تا 300 آمده است.

این کتاب از سری کارهای مشترک میان جناب دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی و کریم فیضی است که در آن، گفتگوهایی پیرامون شعر حافظ و تفسیر غزلیات او صورت گرفته است. کتاب حافظ معنوی شرح و تفسیری روان و امروزی بر غزلیات عالمگیر حافظ شیرازی است كه به عنوان یكی از شاعران بزرگ ایران و جهان، روایت زندگی ایرانی را برعهده دارد.

دکتر ابراهیمی دینانی در این تفسیر كوشش به عمل آورده است تا افزون بر رفع شدن مجهولات و ابهامات سخن خواجه شیراز، ارتباط آنها با حقیقت، انسان، زندگی، تاریخ و بخصوص فرهنگ ایرانی و اسلامی تبیین و تشریح کند. همچنین با نگارش مقدمه‌ای عالمانه بر این كتاب، گام مهمی هم در وادی تفسیر سخن حافظ برداشته است.

در بخشی از مقدمۀ دکتر دینانی می‌خوانیم: «دل انسان، کعبه باطنی و کلیسای درونی و دیرمغان است و حافظ با کعبه و کلیسا و دیرمغان بیگانه نیست. او از آتشی در دل خود خبر می‌دهد که هرگز خاموش نمی‌شود و آن آتش که هرگز خاموش نمی‌شود، آتش عشق و معرفت است. زبان همیشه از سرشاری دل، سخن می‌گوید و آنجا که دل از سرشاری عشق و معرفت خالی باشد، سخن نیز یاوه و تهی و بدون محتوا خواهد بود.

سخن، زمینه‌ساز تلاقی و هماهنگی میان معرفت و تصویر و عقل با خیال است. به واسطه سخن است که عقل در خیال ظهور پیدا می‌کند و معرفت در شکل ظاهری متجلی می‌گردد. عالم خیال و جهان مثال نقش میانجی دارد و به واسطه همین میانجی‌گری است که راه عالم باطن به جهان ظاهر گشوده می‌شود و انسان می‌تواند از جهان ظاهری به عالم باطن دست پیدا کند».

روش کار در این کتاب به این صورت است که ابتدا کل غزل بیان شده و سپس کلیت غزل در دو الی سه خط تبیین شده است و در ادامه دربارۀ تک‌تک ابیات میان کریم فیضی و دکتر دینانی سخنانی ردوبدل شده است که نتیجۀ آن این کتاب ارزشمند شده است.

برای نمونه در غزل 152 با عنوان «محجوبی و مستوری» دکتر دینانی کلیت آن را می‌فرماید: «این شعر وصف حال حافظ است در نسبتش با قضایا و مسائل گوناگون. چنین به نظر می‌رسد که حافظ می‌خواهد موقعیت خودش را در جهان تبیین کند».