معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

کتابخانه به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان ایجاد پیوند میان انسان و متن، خود همواره نماد شکوفایی یا زوال جوامع بوده است. هرگاه جامعه‌ای در جهت اشراف بر داشته‌های فرهنگی و اجتماعی خود یا سایر جوامع حرکت کرده و خواسته است تا از دل خود‌آگاهی کسب‌شده، آگاهی و دانایی نو بپرورد و حال و آیندۀ خود را بسازد، کتابخانه‌ها رونق گرفته‌اند و هر گاه نادانی و ازخودبیگانگی یا خودکامگی، وقوف به نشانه‌های تاریخی یک ملت را ممنوع و معلق کرده است، پیوندها گسیخته و کتابخانه‌ها افول کرده‌اند.

«کتابخانۀ عمومی» میان همۀ گونه‌های کتابخانه، جایگاه ویژه‌ای در جامعه دارد. از یک‌سو در صف اول ارتباط با آحاد جامعه قرار می‌گیرد و از سوی دیگر در دولت مدرن، نقش قلمرو عمومی را برای پرکردن شکاف دولت ـ ملت و کم‌رنگ کردن پیامدهای دیوان‌سالاری ایفا می‌کند. چنین نهاد ارزشمندی از دیرباز محل اشتغال کتابدارانی فرهیخته، دانشمند، کتاب‌شناس و معلم بوده است.

این نوشتار کتابی است به لحاظ موضوعی نو که پس از بیان مختصر و با این حال جامع آرای اندیشمندان انتقادی معاصر در غرب، به کاربرد این نظریه‌ها در مسائل علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی می‌پردازد و برخی تحقیقات انجام‌شده با رویکرد انتقادی را موشکافی می‌کند و در واقع متنی برای مسئله‌یابی کیفی در پژوهش است که افق‌های جدیدی را برای نگرش به مسائل رشته به روی استادان و دانشجویان می‌گشاید تا آنان مسائل پژوهشی موجود و گاهی حل‌نشده را با موضعی جدید صورت‌بندی کنند.

فصل مربوط به رولان بارت از این کتاب به قلم هانس دم کریستنسن، دیدگاه بارت در مقام یک نشانه‌شناس کانون اصلی خود برگزیده شده است. نویسنده زندگی‌نامه‌ای کوتاه و مروری بر آثار عمدۀ بارت از جمله «مرگ مؤلف» ارائه می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه آثار بارت نوشته‌های دیگر نظریه‌پردازان مهم مانند فردینان دوسوسور را بسط می‌دهند و نوشته‌های دیگر نویسندگان مانند لوکاچ را رد می‌کنند. این فصل همچنین مروری بر تأثیر بارت روی کتابداری و اطلاع‌رسانی با تمرکز روی طبقه‌بندی، تاکسونومی‌ها و نمایه‌سازی موضوعی تصاویر به دست می‌دهد. فصل با بحثی کوتاه دربارۀ پیامدهای نظریه‌های بارت برای بررسی رسانه‌های اجتماعی، شناخت رده‌بندی‌های مردمی و سایر نقاط تمرکز جدید برای تحقیق در این عرصه، به پایان می‌رسد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه: ضرورت نظریۀ انتقادی در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ گلوریا لکی و جان بوشمن

1. میشل آگلیتا و نظریۀ تنظیم/ سایوبن استیونسون

2. رولان بارت: دربارۀ نشانه‌شناسی و رده‌بندی/ هانس دم کریستنسن

3. رئالیزم انتقادی روی باسکار/ جان ام. باد

4. سرمایۀ اجتماعی، خشونت نمادین و عرصۀ تولید فرهنگی: پی‌یر بوردیو و علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ لیزا هوسی

5. فراتر از راهنما برای مقاومت: نوید رویه‌های میشل دوسرتو برای تحقیقات در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ پائولته روت‌بائر

6. میشل فوکو: گفتمان، قدرت/ دانش و نبرد برای حقیقت/ میشل آر. اولسون

7. واسازی کتابخانه با ژاک دریدا ایجاد فرصت و فضا برای «دیگری» در توصیف و طبقه‌بندی کتاب‌شناختی/ جوزف دئوداتو

8. تعلیم و تربیت کتابخانه‌ای تحول‌ساز و کتابخانه‌های جماعت‌گرا: دیدگاه ملهم از پائولو فریره/ مارتینا ریدلر و مصطفی یونس اریامان

9. روان‌کاوی به مثابۀ نقد در آثار فروید، لاکان، دلوز و گاتاری/ رانلد ئی. دی و اندرو جی. لو

10. تأثیر آنتونی گیدنز بر علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ هاوارد روزنباوم

11. کتابخانۀ دولتی به مثابۀ فضایی برای قدرت‌یابی دموکراتیک: هنری گیرو، دموکراسی رادیکال و تعلیم و تربیت مرزی/ مصطفی یونس اریامان

12. هژمونی، جبهه‌های تاریخی و سرمایه‌داری: آنتونیو گرامشی در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ داگلاس ریبر

13. جامعه به مثابۀ بنیاد و خاستگاه نقد: یورگن هابرماس/ جان ئی. بوشمن

14. نقد مارتین هایدگر بر مدرنیتۀ اطلاعاتی/ رانلد ئی. دی

15. برونو لاتور: ثبت کردن پیوندهای انسانی و غیرانسانی/ ویل ویلر

16. نظریۀ جین لیو دربارۀ رویه/ سانا تالیا

17. آنری لوفور و دیالکیتکی فضایی/ گلوریا جی. لکی و لیزا ام. گیون

18. هربرت مارکوزه: رهایی، اتوپیا و انقلاب/ آجیت پیاتی

19. نظریۀ شانتال موفه دربارۀ کثرت‌گرایی جدل‌آمیز و مناسبت آن برای تحقیقات علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی/ یوآخیم هانسون

20. آنتونیو نگری و اطلاعات، امپراطوری و خیر عامه/ نیک دایر ـ ویتفورد

21. فردینان دوسوسور: ثنویت/ پل سولومون

22. کندوکاو در کار متن واسط نهادها: دوروتی اسمیت و جامعه‌شناسی برای مردم/ رزاموند کی. استوک

23. گایاتری چاکراورتی اسپیواک: واساز، مارکسیست، فمینیست؛ نظریه‌پرداز مناسبات پسااستعماری/ هوپ ای. اولسون، ملودی جی. فاکس و لیزا ام. گیون