معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب در دو بخش سامان یافته که ابتدا ترجمۀ گزیده‌ای از اشعار بوریس پاسترناک آورده شده و سپس ترجمۀ نوشتاری از لف اوزروف با عنوان «زمینه و تقدیر» که به زندگی و شعر پاسترناک پرداخته است.

بوریس پاسترناک در 14 فوریه سال 1890 به دنیا آمد. خانوادۀ او با محافل نقاشان، موسیقی‌دانان و نویسندگان ارتباط نزدیکی داشت. دانش‌آموز پرشور و مستعد در محیطی سرشار از افق‌های اصیل فرهنگی بزرگ می‌شد؛ اما عوامل دیگری نیز بر رشد آگاهی او تأثیر می‌گذاشت که در قطعه شعر کودکانه‌ای اینگونه انعکاس یافته است:

در اتاق ناهارخوی سخن دربارۀ لایان                         مرکّب و نقاله در اتاق کودکان

در سال پنجم دبیرستان به موسیقی روی آورد؛ شوق و آرزوی آهنگسازی وجودش را فراگرفت. از سیزده‌سالگی به تصنیف موسیقی پرداخت و هم‌زمان تئوری آهنگ‌سازی را فراگرفت.

از سال 1909 در شتۀ فلسفه در دانشکدۀ تاریخ‌شناسی دانشگاه مسکو به تحصیل پرداخت. در این دوران فلسفه بیش از هر چیز او را مجذوب خود کرده بود. برای تکمیل این رشته در سال 1912 به آلمان رفت. مشاهدۀ شهرهای قدیمی آلمان، تحصیل نزد کوهن ـ پروفسور فلسفه ـ و سپس سفر به ونیز و فلورانس و آشنایی با معماری، نقاشی و مجسمه‌سازی استادان قدیم، تأثیر شگرفی بر شاعر گذاشت.

پیش از سفر به ماربورگ به محافل شعری آنیسیموف روی آورده بود و پیش از آن به شعر علاقمند شده بود. پس از بازگشت از آلمان به دنبال موسیقی، فلسفه را نیز رها کرد و خود را کاملاً وقف فعالیت‌های ادبی کرد. این دوران در حدود سال 1913 بود. در تابستان همین سال نخستین کتاب شعر خود با نام «همزاد ابرها» را سرود که در سال بعد منتشر شد.

پایه‌های شخصیت، فرهنگ و جهان‌بینی بوریس پاسترناک در هنگام کودکی، نوجوانی و جوانی او بنا نهاده شده بود. در سال‌های کمال در حومۀ مسکو می‌زیست و به طور منظم، متمرکز و دقیق و مستمر کار می‌کرد. در این مکان به هنگام استراحت به کارهای بدنی مورد علاقه‌اش می‌پرداخت و شعر، نثر و مقاله می‌نوشت و مجموعۀ بزرگ ترجمۀ اشعار را کامل می‌کرد و فعالانه به مکاتبه می‌پرداخت.

«زندگی خواهر من است» از نظر ترتیب زمانی، سومین کتاب بوریس پاسترناک است و اولین کتابی بود که برای شاعر شهرت آورد. چاپ آثار تک‌جلدی او با این کتاب آغاز می‌شود و به دنبال آن «فصل آغازین»، «بر فراز موانع» و کتاب‌های تک‌جلدی دیگر منتشر می‌شود. کتاب «زندگی خواهر من است» دارای عنوان دوم «تابستان 1917» است که نه‌تنها تاریخ نوشتن کتاب بلکه دوران تاریخی‌ای که کتاب زیر جاذبۀ آن بوده است را روشن می‌سازد.

در این کتاب دینامیسم سریع و تند سبک پاسترناک برقرار شده است، نقاشی‌های متحرک او بر اساس یک سلسله تداعی‌های دور بنا نهاده شده است. زندگی در این کتاب ستایش می‌شود، پیروز می‌شود و حکومت می‌یابد. شعر به نظر شاعر «نه اندام صدازیباصدایی» بلکه تابستان است «با جایگاهی درجه سه» حومۀ شهر است و نه ترجیع‌بند ترانه‌ای، به این معنا که شعر چون زندگی حقیقی و واقعی است.

شعری با عنوان «دوست داشتن‌هایی، صلیب سنگینی است» از این کتاب:

دوست داشتن‌هایی، صلیب سنگینی است

اما تو دوست‌داشتنی هستی بدون هیچ تحریفی

و راز گیرایی تو

همان راز زندگی است

گوش سپردن به نجوای رؤیاها در بهار

و به پچ‌پچۀ نوبرانه‌ها و حقیقت‌ها

تو از جنس همین چیزهاییچ

و نیت تو، مانند هوا، بی‌شائبه است

چه آسودگی‌ای است بیدار شدن و دیدن اینکه

کسی در کنار تو خرت و پرت حرف‌ها را از قلبش می‌تکاند.

و بدون افزودن بر خرت و پرت‌ها، زندگی ادامه می‌یابد

و هیچ‌کدام از اینها، کار سختی نیست.