زیباشناسی هگل: هنر، اسطوره و جامعه
خلاصه
گئورک ویلهلم فریدریش هگل در نکتههای مقدماتی بر یکی از درسگفتارهای زیباشناسی خود، زیبایی هنری را برتر از زیبایی طبیعی میداند زیرا «آفریدۀ روح است».معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
گئورک ویلهلم فریدریش هگل در نکتههای مقدماتی بر یکی از درسگفتارهای زیباشناسی خود، زیبایی هنری را برتر از زیبایی طبیعی میداند زیرا «آفریدۀ روح است». در نکتههای مقدماتی بر یکی دیگر از درسگفتارهای زیباشناسی این عقیده را نقد میکند که هنر باید تقلید طبیعت باشد، به این دلیل که معنای تقلید از طبیعت آن است که هنر در سطح طبیعت صرف بماند حال آنکه محتوای هنر باید محتوایی روحی ـ معنوی باشد. این نکته نشانگر آن است که برتری زیبایی هنری بر زیبایی طبیعی به همان اندازه که از محتوای هنر ریشه میگیرد، از شیوۀ آفرینش هم ریشه میگیرد؛ یعنی باید آفریدۀ اندیشه و کنش انسانی باشد. بنابراین وقتی هگل میگوید روح یک عنصر مطلقاً ضروری در اثر هنری است، منظور هم این است که اثر هنری آفریدۀ اندیشه و کنش انسانی است و هم اینکه محتوای اثر هنری چیزی جز روح نیست. بنابراین پیشفرض هر تفسیری از درسگفتارها این است که هنر را به همین ترتیب بفهمیم و نه به گونهای دیگر.
دستنوشتههای دانشجویان نشان میدهد که هگل از آغاز دغدغۀ فهم هنر چون پدیدهای تاریخی را داشت و بدین ترتیب میتوان از زیباشناسی او در برابر بعضی انتقادها دفاع کرد. یک مثال این است که ادعا میشود هگل کلاسیکباور بود، یعنی فلسفۀ هنر خود را بر این فرض مبتنی کرد که هنر یونان کلاسیک بازنمایندۀ برترین صورت هنر و معیاری است برای ارزیابی همۀ آثار سپسین هنری. این فرض را میتوان به این دلیل کنار گذاشت که گونهای پیشداوری را به هگل نسبت میدهد؛ هرچند بسیاری از متفکران معاصر او به چنین پیشداوری مبتلا بوده باشند.
نویسنده میگوید: «گرچه استدلال من این است که درسگفتارهای زیباشناسی هگل به مسائل مهمی دربارۀ گذار از هنر به دین در نظریۀ روح مطلق اشاراتی دارند و این عقیده را موجب میشوند که محتوای هنر و دین یکسان است؛ ولی صوری که هنر و دین به این محتوای یکسان میدهند و آن را به آگاهی میآورند اختلاف ذاتی دارند؛ من تفسیر دیگری از این گذار را پیشنهاد میدهم و معتقدم با دیگر جنبههای اندیشۀ هگل همخوانتر و سازگارتر است. استدلال من این است که اگر هگل گذار از هنر به دین را درست وارونه تصور میکرد، بهتر بود؛ یعنی هنر را که در اینجا همان دین هنری در یونان باستان است و دین را که همان دین وحیانی مسیحیت است دارای صورت یکسان میگرفت با محتوای متفاوت، تا آنجا که خصلت اخلاقی این محتوا مطرح است».
میتوان گفت هگل نظریۀ «پایان اسطورهشناسی» را بسط داده که با اندیشههای او دربارۀ بسط هنر رمانتیک گره میخورد و اندیشۀ «پایان هنر» نیز با همین هنر مرتبط است. وانگهی در پرتو این فهم متفاوت از گذار هنر به دین است که به نگرشهای هگل دربارۀ دلالت هنر در جهان مدرن پرداخته شده است.
درسگفتارهای هگل را میتوان تکیهگاهی دانست برای این عقیده که او نظریۀ «پایان اسطورهشناسی» را صورتبندی کرده است؛ بدین دلیل در فصل پایانی کتاب این نکته بررسی شده که چنین نظریهای تا چه اندازه موجه است. بدین منظور تبیین هگل دربارۀ نقش اخلاقی اسطوره در جهان باستان با برداشت سکولار و مدرن از اسطوره که در تأملاتی دربارۀ خشونت نوشتۀ ژرژ سورل یافت میشود، مقایسه شده است. در دو فصل قبلتر از فصل پایانی این مطلب بررسی شده که ایدۀ «پایان هنر» تا چه اندازه موجه است و تا کجا باید نگاه داشته شود، البته اگر چنین ایدهای را بتوان به هگل نسبت داد. در آنجا هم ایدۀ «پایان هنر» با نظریههای پس از هگل دربارۀ دلالت هنر در جهان مدرن که توسط کییرکگور و گئورک لوکاچ مطرح شدند، مقایسه شده و جهت این نظریه بررسی شده است.
فهرست مطالب کتاب:
دربارۀ نویسنده و مترجم
سپاسگزاری
درآمد
فصل اول: هنر نمادین
فصل دوم: هنر کلاسیک
فصل سوم: گذار به دین وحیانی و هنر رمانتیک
فصل چهارم: دلالت تفسیر کییرکگور از دون ژوان در رابطه با نظریۀ «پایان هنر»
فصل پنجم: اندیشۀ هگل و لوکاچ دربارۀ امکان یک حماسۀ مدرن
فصل ششم: اسطوره و جامعه: موضوعی مشترک در اندیشۀ هگل و سورل
کوتهنوشت آثار هگل
پربازدید ها بیشتر ...
نظریه و روش: تحلیل چارچوب
زهرا اجاقچارچوببندی به عبارت سادهتر به فرایند ارتباطاتی قابل فهم ساختن گفته میشود که طی آن، برخی جنبههای
سفرنامۀ سوزوکی شین جوء سفر در فلات ایران (1323 هـ.ق) پیادهگردی راهب بودایی ژاپنی در شمال و شرق ایران به پیوست مقالۀ انتقادی دربارۀ نهضت مشروطهخواهی
سوزوکی شین جوءگزارشهای سفر قفقاز و ایران سوزوکی شین جوء زیر عنوان «سفر به فلات ایران» بخشی است از کتاب گستردهتر
منابع مشابه بیشتر ...
مفاهیم اصلی در فلسفۀ شرقی
اولیور لیمناین کتاب در واقع اصطلاحنامۀ گستردهای از اصطلاحات و مفاهیم بهکار رفته در فلسفۀ شرقی را در اختیار م
عقلانیت در روایتی زنانه (گفتمان غربی)
مریم صانع پوراین کتاب حاصل یک طرح پژوهشی است که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انجام یافته است. در این
نظری یافت نشد.