معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب دفتر هفتم و دنبالۀ سفرنامه‌ها و خاطره‌نوشته‌های ژاپنی‌های دیدارکننده از ایران است و دربردارندۀ یازده سفرنامه است.

ژاپن تا پس از جنگ جهانی اول نمایندۀ دیپلماتیک در ایران نداشت. نخستین بار در مهرماه سال 1305 ایواتا اوچی‌یاما مأمور وزارت خارجۀ ژاپن به تهران آمد؛ اما در یک سالی که در ایران مقیم بود، با عنوان دبیر سفارت ژاپن در استانبول فعالیت می‌کرد و مقام رسمی در ایران نداشت. پس از او ناری‌ئه مأمور ایران شد و در سال 1308 شونسوکه ناروسه از وزارت خارجۀ ژاپن برای آماده‌کردن کارهای تأسیس نمایندگی دیپلماتیک به ایران آمد. اما ناروسه گرفتار مالاریا شد و چند روز پس از رسیدن آکی‌ئو کاساما، نخستین وزیرمختار ژاپن که روز 19 آذر 1308 به ایران رسید، درگذشت. مأموریت کاساما در تهران تا اول آبان 1311 ادامه داشت. او مردی دانشور، تاریخ‌دان و اهل قلم بود و پس از پایان مأموریتش در ایران خاطره‌ها و یافته‌های خود را در کتابی با عنوان «سرزمین‌های بیابان: ایران، عربستان و ترکیه» انتشار داد. کاساما در طول مأموریت خویش در ایران که کمتر از سه سال تمام بود، به گشت و سفر و تحقیق پرداخت و چند بار با هواپیما و اتومبیل به شمال و جنوب و شرق و غرب ایران رفت. مقالۀ وی در شرح سفرش (در تابستان 1310) از کنارۀ خلیج فارس به سوی شمال ایران نخستین سفرنامۀ این کتاب است.

دومین سفرنامه از اوکاموتو تاکه‌زؤ است که او در ماه فوریۀ سال 1933 از راه دریای خزر و انزلی به تهران آمد و پس از پایان مأموریتش در ایران در دسامبر سال 1936 با قطار به خوزستان رفت و با کشتی از مسیر خلیج فارس ایران را ترک کرد.

اتسواوجی آشی‌کاگا نخستین دانشمند ژاپنی که برای شرکت در مجلس علمی و نیز ادامه تحصیل و مطالعه به ایران آمد، از خاندانی نامور بود و پانزده تن از نیاکانش میان سال‌های 1338 تا 1537 میلادی و پی‌درپی در مقام شوگون یا فرمانروای لشکری بر ژاپن حکومت داشتند. خاطرات سفر او به ایران که در سال 1934 برای شرکت در جشن‌های هزارۀ میلاد فردوسی به نمایندگی جامعۀ دانشگاهی ژاپن به ایران آمد، در سومین سفرنامۀ این کتاب آمده است.

از دیگر سفرنامه‌های آمده در این کتاب، سفرنامۀ ایشی‌یاما کی‌جیرو است. او پس از چند دهه فعالیت خبرنگاری و گزارش‌کردن رویدادها از گوشه و کنار جهان، ویراستۀ شماری از گزارش‌های خود را در کتابی گرد آورد که در سال 1955 با عنوان «سرزمین خاکستری؛ دریای آبی» منتشر شد. در بخش‌هایی از این کتاب شرح سه دیدار او از ایران آمده که نخستین آن برای حضور در مراسم عروسی ولیعهد رضاشاه در سال 1318، دومی برای گزارش کردن وقایع شهریور 1320 و سومی برای تهیۀ خبر از اوضاع ایران پس از 28 مرداد و جریان محاکمۀ دکتر مصدق در دادگاه نظامی بوده است. شرح ایشی‌یاما از مراسم تحلیف شاه تازه (پهلوی دوم) در مجلس که آن را غم‌انگیز خوانده و نیز سردی استقبال مردم از او در بیرون از عمارت بهارستان توجه‌انگیز است. او از اینکه درجه‌داران لشکری و مقام‌داران در روزهای پس از تهاجم قوای بیگانه به ایران، با خونسردی و آسوده‌دلی در خیابان‌های تهران گردش می‌کردند، شگفت‌زده شده است. در این کتاب روزنامۀ سفر اول و دوم ایشی‌یاما کی‌جیرو آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ ترجمۀ فارسی

سفرنامۀ اول: کاساما آکی‌ئو؛ سفر بیابان در تابستان (1931 م/ 1310 خورشیدی)

سفرنامۀ دوم: اوکاموتو تاکه‌زؤ؛ خاطرات ایران اوکاموتو (1933 ـ 1936 م)

سفرنامۀ سوم: آشی کاگا آتسواوجی؛ سفرنامۀ ایران (1934 ـ 1935 م)

سفرنامۀ چهارم: کیشیدا آکی‌هیکو؛ روزگاری در تهران؛ یادی از آشی کاگا

سفرنامۀ پنجم: اینووه ئیجی؛ سفر به جنوب ایران با استاد آشی کاگا و دکتر کیشیدا

سفرنامۀ ششم: اینووه ئیجی؛ سفری به شرق ایران (خرداد 1314/ 1935 م)

سفرنامۀ هفتم: ساکائی یونه‌ئو؛ سفرنامۀ ایران (زمستان سال 1316/ 1938 م)

سفرنامۀ هشتم: ایشی‌یاما کی‌جیرؤ؛ تهران، پایتخت ایران با گل‌های سرخ آن (عروسی شاهانه، 1318/ 1939 م)

سفرنامۀ نهم: ایشی‌یاما کی‌جیرؤ؛ فروریختن قدرت رضاشاه در سال 1941

سفرنامۀ دهم: ایسودا یؤکؤ؛ سفر در خلیج فارس در آغاز جنگ دوم (1941)

سفرنامۀ یازدهم: اونوئه ریؤزؤ؛ ایران در دورۀ جنگ (شهریور 1320 تا بهار 1321)

بخش تصاویر