معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

سعی نویسنده در این کتاب ابتدا عمیق‌تر کردن نگاه خواننده به داستان بوده و سپس از همان طریق، آموزش بعضی جنبه‌های داستان‌نویسی.

این کتاب مانند دو کتاب دیگر نویسنده، مجموعه‌ای از چند جستار است؛ مقالاتی که وجه مشترک‌شان داستان‌نویسی است؛ اما نه لزوماً در یک حوزۀ آن. از این‌رو چندان شبیه کتاب‌های معمول آموزشی نیست که یک موضوع مشخص و احیاناً جزئی را مبنای کارشان قرار داده‌اند. اما برای خواننده احیاناً مقاله‌های این کتاب ادامۀ همان کارها تلقی خواهد شد. چنان‌که مقالۀ دربارۀ «نوع داستان» در کتاب‌های دیگر هم بوده است و به‌نوعی این دو مقاله می‌توانند مکملی بر آنها باشند، ضمن اینکه استقلال خودشان را هم دارند و می‌توانند مبنای واکاوی دو نوع داستانی «کابوسی» و «جنایی» باشند که اولی داستان کابوسی، خود داستان‌هایش از زمان بوف کور در داستان‌نویسی ما سابقه دارد و گاهی با ملکوت و بعضی رمان‌های کوتاه دیگر گسترش هم پیدا کرده، یعنی داستان کابوسی نوعی از داستان است که با یکی دو رمان کوتاه مهم اتفاقاً خوب هم مطرح شده، بدون اینکه بحث جدی دربارۀ آن دربگیرد و چندوچون شگردها و حتی جهان‌نگری آن مشخص شود. مقالۀ «داستان جنایی: انگارۀ ماز» به جنبه‌های آموزشی داستان جنایی پرداخته است. سه مقالۀ «نظرگاه: کارکردهای نامتعارف»، «راوی همچون نقاب» و «کارکردهای دوم‌شخص» قرار است دوباره بحث‌هایی را دربارۀ جنبه‌های کمتر دیده‌شدۀ موضوع نظرگاه و راوی طرح کنند و با بررسی بعضی رمان‌ها، بگویند کارکردهای خاص‌تر و احیاناً غریب‌تر نظرگاه‌ها و راوی‌ها چطور به دست می‌آیند. در «داستان یعنی مواجهه» تمرکز بر صحنه‌هایی کلیدی بعضی داستان‌هاست که توانسته‌اند در لحظات اوج یا کشمکش‌های مهم، تأثیری جدی بر کلیت داستان بگذارند. «قصه‌یی که نباید گفت» قرار است هم تفاوت‌های قصه و داستان را روشن‌تر کند و هم بگوید چطور از پاورقی‌نویسی پرهیز کرد و داستان‌مان را به لایه‌های عمیق‌تر زندگی شخصیت‌ها پی برد تا به جای قصه‌گویی صرف واقعا داستان نوشت. مقالۀ آخر «سخنی جذاب، آسانیِ دل‌کندنی» هم در همین جهت است و همان موضوع را از زاویه‌ای دیگر باز می‌کند تا مگر سرانجام از یک احساس شخصی و سلیقه‌ای به یک معیار رسید برای ارزیابی داستان‌ها، نه با نقد و نظر که با همان سطح اولیۀ خواندن و درک احساسی‌ای که نسبت به هر داستانی پیدا می‌شود.

در بخشی از مقالۀ «داستان جنایی: انگارۀ ماز» می‌خوانیم: «ماز را من به عنوان انگارۀ داستان جنایی انتخاب کرده‌ام. چون بهتر از هر تصویر و شیئ دیگری تجسم همان چیزی است که در داستان جنایی اتفاق می‌افتد. هم نقطۀ شروع و هم نقطۀ پایان و هم چرخش‌ها و هم راه‌های فرعی و نامنتهی به هدفش، همگی تجسم همان چیزی هستند که در داستان جنایی اتفاق می‌افتد. در واقع نویسندۀ داستان جنایی همان‌طور داستانش را طراحی می‌کند که یک طراح مازش را. گرچه داستان جنایی حتماً پیچیدگی‌ها و جنبه‌هایی دارد که در ماز نیست، شکل کلی، یا همان انگاره در هر دو یکی است». (ص 32)

فهرست مطالب کتاب:

ورودیه

داستان کابوسی

داستان جنایی: انگارۀ ماز

نظرگاه: کارکردهای نامتعارف

راوی همچون نقاب

کارکردهای دوم‌شخص

داستان یعنی مواجهه

قصه‌ای که نباید گفت

سختی جذاب، آسانی دل‌کندنی