معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

از آنجا که ادبیات عامیانه از فرهنگ مردم نشئت گرفته و بر فرهنگ مردم تکیه دارد، ترجمان آداب و رسوم، هویت، ارزش‌ها و باورهای مردمی است و بن‌مایه ادبیات کنونی ماست؛ از موضوعات بسیار بااهمیت، پرمحتوا، ارزشمند و بیش از همه به لحاظ عام‌بودنش پرجاذبه و قابل بررسی است.

ادبیات هر قوم و ملتی ترجمان تفکرات، احساسات، باورها، نگرش‌ها، هنرها و همچنین فراز و فرودها و سایه‌روشن‌های زندگی فردی و جمعی آن قوم یا ملت است. با این دیدگاه می‌توان فرهنگ و مدنیت هر جامعه را بر اساس ادبیات و پیشینۀ ادبی آن بررسی نمود و مورد ارزیابی قرار داد. به دیگر سخن ادبیات هر ملتی مشخص‌کنندۀ هویت، قدمت، پویایی و افت‌وخیزهای آن ملت در گذار زمان است.

در تعریف ادبیات عامیانه گفته‌اند: «دانش عوام یا توده‌شناسی شاخه‌ای است از علم مردم‌شناسی و عبارت است از علم به آداب و رسوم، بازی‌ها و سرگرمی‌ها، قصه‌ها، افسانه‌ها، داستان‌ها، ضرب‌المثل‌ها، چیستان‌ها، ترانه‌ها، سرودها و تصنیف‌های شادی و عزای یک قوم و ملت که زبان به زبان و دهن به دهن از نسلی به نسلی می‌رسد و جمع‌آوری و بررسی دقیق آنها بسیاری از نکات تاریک و مبهم زندگی و معیشت، اخلاق و عادات، عواطف و احساسات و طرز تفکر و اندیشه و اجمالاً خصایص روحی و ملی آن قوم و ملت را آشکار می‌کند».

این کتاب مجموعه‌ای است مُجمل از انواع ادبیات عامیانه که بخش نخست آن شامل شرح و تعاریف در بیان ادبیات عامیانه و انواع آن می‌شود و بخش دومش حاوی نمونه‌های متعددی از ادبیات مناطق مختلف کشور و گویش‌های گوناگون آن است؛ از قبیل: «افسانه‌ها»، «رمانس‌ها»، «مثل‌ها»، «حکایات تمثیلی»، «اشعار و ترانه‌های عامیانه»، «ضرب‌المثل‌ها»، «چیستان‌ها»، «لالایی‌ها» و ... .

انواع ادبیات عامیانه، خاص مناطق و اقلیم خاصی نیست، بلکه جای‌جای این سرزمین پهناور با توجه به آداب و رسوم و سنت‌های خود از دیرباز فرهنگِ مردمی (فولکلور) خاص خود را دارد که هرچند دربرگیرندۀ همۀ شهرها و روستاهای کشور نیست، اما می‌توان ادعا کرد کم و بیش از هر قوم و طایفه و گویشی نمونه‌های مختلفی آورده است. ادبیات عامیانه از یک جنبه در حکم ریشه‌های پراکندة ادبیات رسمی کشور است که با وجود اختلافات ظاهری، از هماهنگی و وحدت بنیانی این فرهنگ پرمایه حکایت می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

بخش اول: شرح و تعاریف

بخش دوم: نمونه‌ها

داستان‌های افسانه‌ای و حکایات

مثل‌ها

متلک‌ها

حکایات تمثیلی

اشعار و ترانه‌های عامیانه

لطایف

چیستان

لالایی‌ها

ضرب‌المثل‌ها